Chính phủ Mỹ vừa đưa ra một báo cáo cho biết Israel có thể đã vi phạm Hiệp định về vũ khí với Mỹ, khi sử dụng bom chùm tại cuộc tấn công Libăng hồi năm ngoái. Mặc dù còn nhiều thông tin trái ngược nhau, nhưng cáo buộc này cho thấy những vết rạn trong mối quan hệ đồng minh chiến lược Mỹ-Israel. Hay nói cách khác, nó hàm chứa những tính toán của chính quyền Mỹ phục vụ cho mục đích của mình.

Bom đạn Israel trút xuống Libăng dã khiến hàng ngàn dân thường nước này thiệt mạng

Điều đáng chú ý là thái độ có phần cứng rắn của chính phủ Mỹ. Người phát ngôn của Đại sứ quán Mỹ tại Tel Aviv cho biết Mỹ sẵn sàng thảo luận thêm với Israel về vấn đề này và quan hệ Mỹ-Israel sẽ không bị ảnh hưởng bởi bản báo cáo. Thế nhưng, người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Mỹ Sean McCormack cho biết bản báo cáo đệ trình lên Quốc hội Mỹ sẽ không phải là ''bản cuối cùng''. Dù từ chối đưa ra chi tiết cụ thể hơn, nhưng ông này nhấn mạnh rằng những điều khoản đã thỏa thuận với Israel trong việc sử dụng vũ khí do Mỹ cung cấp ''có khả năng'' bị vi phạm. Các nguồn tin cho biết quốc hội Hoa Kỳ sẽ xem xét báo cáo trước khi quyết định có thực hiện các biện pháp trừng phạt đối với Israel hay không.

Thực ra đây không phải là lần đầu tiên Israel bị cáo buộc đã sử dụng bom chùm trong cuộc chiến Libăng. Nhiều tổ chức nhân quyền quốc tế cũng đã công bố các kết quả điều tra cho biết Israel đã sử dụng bom chùm trong cuộc chiến trên. Các con số thống kê của chính phủ Libăng cho thấy, ngoài số dân thường Libăng thiệt mạng trong cuộc chiến, sau khi kết thúc chiến tranh đã có thêm 25 dân thường Libăng chết vì bom chùm. Trong khi đó các tổ chức nhân quyền cho rằng Israel đã sử dụng tới 4 triệu quả bom chùm, trong đó phân nửa là bom chùm sản xuất ở Mỹ. Thế nên, điều mà dư luận quan tâm là tại sao Mỹ vẫn quyết “phanh phui” vụ việc dù biết rằng Hoa Kỳ sẽ phải liên đới trách nhiệm khi vừa là nhà viện trợ quân sự đồng thời là vừa là nhà cung cấp vũ khí hàng đầu của Israel với mức chi phí khoảng 2 tỷ USD/năm.

Có thể nói đối với Mỹ việc đưa ra bản báo cáo chỉ trích Israel sử dụng bom chùm là nước cờ “độc” của Washington. Thứ nhất việc công khai chỉ trích Israel vi phạm Hiệp định buôn bán vũ khí (với điều khoản cấm sử dụng bom chùm sát hại dân thường theo quy định quốc tế), nhằm thể hiện trách nhiệm của Mỹ trong việc thực thi các quy ước quốc tế về sử dụng vũ khí, khi mà thời gian gần đây Mỹ liên tục phải chịu áp lực sau việc thực hiện các vụ không kích bằng vũ khí sát thương nguy hiểm tại Somalia. Thứ 2 nó có thể giảm bớt sự chỉ trích đối với Nhà Trắng xung quanh thất bại trong chiến lược Trung Đông cũng như sự hậu thuẫn của Mỹ đối với Israel trong cuộc chiến Libăng. Nó cũng là chiến lược hòng giành lại uy tín của đảng Cộng hoà cầm quyền trước đảng Dân chủ đối lập, khi tỷ lệ ủng hộ đảng Cộng hoà và cá nhân Tổng thống Bush sụt giảm nghiêm trọng đặc biệt là sau bài phát biểu thông điệp liên bang hồi tuần trước.

Xét trên thực tế “báo cáo bom chùm” của chính quyền Mỹ đã thể hiện sự tính toán kỹ lưỡng. Bởi chuyện “tổn hại” quan hệ song phương Mỹ-Israel là khó có thể xảy ra ít ra là về phía Mỹ, khi Israel dường như chỉ tựa vào đồng minh duy nhất là Mỹ cả về mặt quân sự và cả về mặt vị thế. Và bởi vậy, nó cũng chẳng ảnh hưởng nhiều đến doanh số bán vũ khí của Mỹ cho Israel. Nhật báo Haraét (Israel) dẫn lời nhà phân tích quân sự Zeev Schiff cho rằng bản báo cáo “sẽ không ảnh hưởng nhiều đến quan hệ Mỹ-Israel, bởi nó chỉ là chuyện bên lề”. Còn nhà phân tích Egytan Gilboa, chuyên gia nghiên cứu về quan hệ Mỹ-Israel (đại học Bar-Ilan, Tel Aviv) nói “Tôi tin là sẽ không có ảnh hưởng gì. Thậm chí tôi cho rằng nó cũng không ảnh hưởng đến chuyện bán bom chùm của Mỹ cho Israel”. Các nguồn tin quân sự A-rập mới đây cho biết Israel đang hoàn tất kế hoạch ký với Mỹ một hợp đồng mua vũ khí lớn nhất từ trước đến nay. Trong đó, Mỹ sẽ chuyển cho Tel Aviv 1000 quả tên lửa không đối đất và loại bom “thông minh” với độ chính xác tuyệt đối.

Nói gì thì nói, chuyện Mỹ chỉ trích đồng minh chưa phải là chưa có tiền lệ. Và việc chính phủ Mỹ đưa ra báo cáo chỉ trích Israel vi phạm Hiệp định về vũ khí, thực chất chỉ phục vụ cho những tính toán riêng của Nhà Trắng mà thôi.