Ngày 19/7, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết, nếu cần thiết, ông sẵn lòng giúp giải quyết tình hình căng thẳng thương mại đang leo thang giữa Nhật Bản và Hàn Quốc.
Phát biểu trước báo giới tại Nhà Trắng, Tổng thống Trump thừa nhận việc người đồng cấp Hàn Quốc Moon Jae-in đã có lời đề nghị về việc này.
Tổng thống Trump nói: “Ông Moon đã nói với tôi rằng có nhiều căng thẳng giữa Hàn Quốc và Nhật Bản liên quan đến vấn đề thương mại. Nhật Bản có những sản phẩm mà Hàn Quốc muốn, và ông Moon đã đề nghị tôi can dự. Có thể tôi sẽ hỗ trợ nếu cả hai nước đều đưa ra đề nghị". Tuy nhiên, Tổng thống Trump không cho biết cụ thể lời đề nghị can dự từ phía Hàn Quốc cụ thể sẽ như thế nào, đồng thời đề cập tới việc mong muốn lãnh đạo hai nước sẽ tự giải quyết căng thẳng thương mại hiện nay.
Bình luận nêu trên là tuyên bố đầu tiên của Tổng thống Trump về căng thẳng thương mại giữa Nhật Bản và Hàn Quốc trong thời gian qua. Giới quan sát nhận định Washington có thể đứng ra làm trung gian hòa giải cho hai nước, cũng như ngăn chặn không để tình trạng căng thẳng thương mại hiện nay lan sang các lĩnh vực khác.
Trong khi đó, Hàn Quốc đã chính thức đề xuất Nhật Bản cùng tiến hành một phiên họp cấp chuyên viên vào ngày 24/7, sau khi cuộc thảo luận hôm 12/7 giữa giới chức hai bên về căng thẳng thương mại gần đây chưa khơi thông được thế bế tắc.
Trong cuộc họp báo ngày 19/7, Vụ trưởng Vụ Chính sách quản lý thương mại thuộc Bộ Thương mại, công nghiệp và năng lượng Hàn Quốc Lee Ho Huyn cho rằng động thái của Nhật Bản dường như có tác động đáng kể không chỉ tới kinh tế của cả hai nước mà còn đối với chuỗi cung ứng toàn cầu.
Ông cũng cho rằng các cáo buộc của Tokyo về việc Seoul thiếu sót trong khẩu kiểm soát hoạt động xuất khẩu là sai, và bộ này đã gửi qua thư điện tử một văn bản cho phía Nhật Bản để giải thích về cơ chế kiểm soát xuất khẩu của mình. Ông Lee Ho Huyn kêu gọi Nhật Bản đồng ý tiến hành các cuộc đàm phán cấp chuyên viên vào ngày 24/7.
Trong cuộc họp báo cùng ngày, Vụ trưởng Vụ Chính sách quản lý thương mại thuộc Bộ Kinh tế, thương mại và công nghiệp Nhật Bản Jun Iwamatsu cho rằng sau những tranh cãi gay gắt giữa hai nước, Seoul phải tạo dựng lại niềm tin với Tokyo, đồng thời nêu rõ những hạn chế thương mại mà Nhật Bản áp đặt với Hàn Quốc không đe dọa chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu.
Dự kiến, quy định hạn chế xuất khẩu của Nhật Bản sẽ được thảo luận tại một cuộc họp của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) tại Geneva, Thụy Sĩ trong các ngày 23-24/7 tới.
Cũng trong ngày 19/7, Văn phòng Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in đã cáo buộc Nhật Bản vi phạm luật quốc tế thông qua việc áp đặt những hạn chế xuất khẩu đối với Seoul. Phát biểu với phóng viên, Phó Chánh Văn phòng an ninh quốc gia Kim Hyun-chong đã phản bác tuyên bố của Ngoại trưởng Nhật Bản Taro Kono rằng Seoul không tuân thủ hiệp ước song phương năm 1965, vi phạm luật quốc tế.
Ông nhấn mạnh tuyên bố của Nhật Bản là "không đúng," đồng thời chỉ ra rằng Tòa án Tối cao Hàn Quốc đã ra phán quyết hiệp ước này không bao gồm khoản bồi thường cho "những tội ác vô nhân tính và vi phạm quyền con người" của Nhật Bản gây ra đối với những nạn nhân người Hàn Quốc bị cưỡng ép lao động trong thời chiến.
Tuy nhiên, ông Kim Hyun-chong cũng cho hay Seoul sẵn sàng giải quyết tranh cãi lịch sử này cũng như vấn đề hạn chế xuất khẩu thông qua con đường ngoại giao, đồng thời nêu rõ "mọi lựa chọn" đang được thảo luận. Sau đó, một quan chức thuộc Văn phòng Tổng thống Hàn Quốc cho biết thỏa thuận chia sẻ thông tin quân sự song phương với Nhật Bản là một trong những lựa chọn này.
Mâu thuẫn giữa Hàn Quốc và Nhật Bản phát sinh từ các quyết định của Tòa án Tối cao Hàn Quốc yêu cầu các công ty Nhật Bản bồi thường cho những nạn nhân phải lao động cưỡng bức trong thời gian Nhật Bản đô hộ Bán đảo Triều Tiên từ năm 1910 tới cuối Chiến tranh Thế giới thứ Hai. Dù Nhật Bản luôn cho rằng vấn đề bồi thường đã được hai bên dàn xếp trong hiệp định ký kết năm 1965, cho phép Nhật Bản bồi thường bằng hình thức hỗ trợ tài chính trị giá 500 triệu USD, nhưng các luật sư Hàn Quốc vẫn tiếp tục thực hiện quyết định của tòa án, tịch thu và thanh lý tài sản của các công ty Nhật Bản. Tháng 1/2019, Nhật Bản đã yêu cầu giải quyết vấn đề bằng các kênh ngoại giao, nhưng phía Hàn Quốc không chấp thuận và khẳng định vấn đề này phải do cơ quan tư pháp giải quyết.
Từ ngày 4/7 vừa qua, Nhật Bản đã siết chặt quy định xuất khẩu sang Hàn Quốc 3 vật liệu công nghệ cao dùng trong sản xuất chất bán dẫn và màn hình - gồm nhựa nhiệt dẻo (fluorinated polyimide), chất cản màu (resist) và hydro clorua có độ tinh khiết cao (HF). Theo một kết quả khảo sát, Hàn Quốc nhập khẩu từ Nhật Bản 94% nhu cầu về các vật liệu trên. Hàn Quốc cáo buộc đây là động thái của Nhật Bản nhằm gây sức ép giải quyết mâu thuẫn song phương về vấn để lao động thời chiến. Tuy nhiên, Tokyo luôn khẳng định biện pháp này được đưa ra vì lý do an ninh.
H.N (tổng hợp từ TTXVN/Vietnam+)
