Ngày 17/6, hãng thông tấn bán chính thức Fars dẫn phát biểu của Tổng thống Iran Hassan Rouhani cho rằng châu Âu chỉ còn rất ít thời gian để cứu vãn thỏa thuận hạt nhân quốc tế với Tehran sau khi Washington rút khỏi thỏa thuận có tên gọi chính thức là Kế hoạch Hành động Chung Toàn diện (JCPOA) mà Iran ký với Nhóm P5+1 (5 nước ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc và Đức) năm 2015.
Trong cuộc gặp tân Đại sứ Pháp tại Iran, ông Rouhani nói: “Đó là khoảng thời gian hết sức quan trọng, Pháp vẫn có thể phối hợp với các bên ký kết khác và đóng một vai trò lịch sử để cứu vãn thỏa thuận trong khoảng thời gian rất ngắn này”. Cũng theo ông Rouhani, sự sụp đổ của thỏa thuận hạt nhân sẽ không có lợi cho khu vực và thế giới.
Liên quan đến thỏa thuận hạt nhân, ngày 17/6, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã hối thúc các cường quốc thế giới ngay lập tức tăng cường trừng phạt Iran nếu Tehran thực hiện kế hoạch vượt qua giới hạn về lượng dự trữ urani làm giàu được quy định trong JCPOA.
Truyền thông Israel dẫn bình luận của ông Netanyahu cho hay: “Nếu Iran thực hiện những hành động đe dọa thì cộng đồng quốc tế sẽ phải ngay lập tức triển khai cơ chế trừng phạt đã được thiết lập từ trước.” Trước đó, cùng ngày, người phát ngôn Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran (AEOI) Behrouz Kamalvandi tuyên bố kể từ ngày 27/6, Iran sẽ bỏ qua những hạn chế về dự trữ urani theo JCPOA.
Quan chức này nêu rõ: “Ngày 17/6 - giai đoạn chuẩn bị để vượt qua giới hạn dự trữ 300kg urani được làm giàu đã bắt đầu và trong thời gian 10 ngày… chúng tôi sẽ vượt qua giới hạn này”.
Theo JCPOA, Iran sẽ phải hạn chế chương trình hạt nhân mà phương Tây lo ngại có thể sẽ dẫn tới việc phát triển bom hạt nhân. Đổi lại, các quốc gia phương Tây đồng ý gỡ bỏ mọi biện pháp trừng phạt nhằm vào Tehran. Tuy nhiên, năm 2018, Mỹ đã đơn phương rút khỏi thỏa thuận và tái áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Iran. Động thái này được cho là nguyên nhân dẫn đến căng thẳng hiện nay giữa Washington và Tehran.
Trong khi đó, cùng ngày, một quan chức an ninh cấp cao Iran nói rằng Tehran chịu trách nhiệm đối với an ninh vùng Vịnh và kêu gọi các lực lượng Mỹ rời khỏi khu vực. Tuyên bố được đưa ra trong bối cảnh căng thẳng tăng cao sau khi xảy ra những vụ tấn công nhằm vào 2 tàu chở dầu trên Vịnh Oman hôm 13/6 vừa qua.
Hãng truyền thông Irib dẫn phát biểu của ông Ali Shamkhani, Thư ký Ủy ban An ninh quốc gia Tối cao Iran nêu rõ: “Chúng tôi luôn luôn nói rằng, chúng tôi đảm bảo an ninh ở vịnh Persian và Eo biển Hormuz. Chúng tôi nhắc lại quan điểm của mình và kêu gọi các lực lượng Mỹ chấm dứt sự hiện diện trong khu vực bởi họ là nguyên nhân chính gây ra khủng hoảng và bất ổn”.
Cùng ngày, cựu Tổng thống Iran Mahmoud Ahmadinejad khẳng định, Tehran cần dựa vào tiềm năng quốc gia để kháng cự sức ép của Washington.
Ông Ahmadinejad nhấn mạnh: "Iran rất giàu có. Nếu chúng ta dựa vào chính sức mạnh của người dân và tài sản quốc gia, các biện pháp trừng phạt sẽ vô ích. Khi đó Mỹ sẽ không có cách nào áp đặt sức ép với Iran”.
Khi được hỏi Nga và Trung Quốc giúp Iran thế nào để đối phó với sức ép của Mỹ, cựu Tổng thống Iran cho rằng điều quan trọng không kém là nước Cộng hòa Hồi giáo cần hợp tác với các đối tác nước ngoài, trong đó có Nga.
Ông Ahmadinejad cho hay: "Chúng ta cần kết bạn và hợp tác với thế giới, và chúng tôi xem Nga là người bạn tốt. Tuy nhiên chiến lược là cần dựa trên nguồn lực của chính mình, sức mạnh quốc gia, người dân, tài sản và năng lực quốc gia”.
Mối quan hệ giữa Iran và Mỹ xuống dốc nghiêm trọng sau khi Tổng thống Donald Trump hồi tháng Năm năm ngoái rút Mỹ khỏi Kế hoạch Hành động Chung Toàn diện (JCPOA) - tên gọi chính thức của thỏa thuận hạt nhân quốc tế mà Iran ký với Nhóm P5+1 (5 nước ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc và Đức) năm 2015.
Sau đó, Washington áp đặt bổ sung nhiều biện pháp trừng phạt nhằm vào Tehran. Tình hình trở nên tồi tệ hơn khi Iran hôm 8/5 vừa qua tuyên bố giảm bớt một số cam kết trong thỏa thuận hạt nhân, và ra thời hạn 2 tháng buộc châu Âu đảm bảo lợi ích của Iran trong khuôn khổ thỏa thuận.
L.H (tổng hợp từ TTXVN/Vietnam+)
