Âm mưu ám sát các nguyên thủ nước ngoài, xem lén thư từ của công dân Mỹ, nghe lén điện thoại của các nhà báo, thí nghiệm các loại thuốc tác động lên trí não con người...
Các chuyên gia Mỹ phân tích tập tài liệu của CIA - Ảnh: AP
Tập hồ sơ dày 693 trang liệt kê những hành động tội phạm mà Cơ quan Tình báo trung ương Mỹ (CIA) đã thực hiện trong giai đoạn 1950-1970 vừa được công bố ngày 25/6.
Phần lớn thông tin trong tập tài liệu này xuất phát từ những lời khai báo của các nhân viên CIA hoạt động năm 1973. Trong nội bộ CIA, nó được gọi với cái tên “những bộ xương” trong tủ lưu trữ. Sau đó, một biệt hiệu khác, mỹ miều hơn, được sử dụng từ đó đến nay: “Bộ sưu tập trang sức của gia đình”. Trong số những hành động đen tối mà CIA chỉ đạo thực hiện, chi tiết nhất là âm mưu ám sát Chủ tịch Cuba Fidel Castro thông qua bàn tay của mafia.
150.000 USD để giết Fidel
Tháng 8-1960, CIA tiếp cận cựu điệp viên Cục Điều tra liên bang Mỹ (FBI) Robert Maheu để lên kế hoạch tiêu diệt Fidel Castro. Maheu liên hệ với một tay anh chị tại
Maheu, đại diện cho “một khách hàng bí mật”, đưa ra đề nghị hai trùm mafia lấy đầu Fidel Castro với cái giá 150.000 USD. Hai tên này do có tư thù với chính quyền
Xâm phạm quyền riêng tư, nhân quyền
Tập hồ sơ lưu trữ trên bắt nguồn từ xìcăngđan Watergate (1972) từng buộc tổng thống Mỹ Richard Nixon phải từ chức. Giám đốc CIA thời kỳ đó là James Schlesinger đã rất giận dữ khi biết hai cựu điệp viên E.Howard và James McCord có dính líu vào xìcăngđan trên. Tháng 5-1973, Schlesinger buộc các nhân viên phải báo cáo về các hoạt động trong quá khứ, và kết quả là có 697 trang báo cáo trên. Nội dung tập tài liệu sau đó được giám đốc CIA kế tiếp William Colby báo cáo cho Bộ Tư pháp Mỹ. Chúng cũng được chuyển giao cho ba ủy ban của tổng thống đương nhiệm Gerald Ford và quốc hội chịu trách nhiệm điều tra hoạt động của CIA và các tổ chức tình báo Mỹ. Ba ủy ban này đã nghiên cứu tập tài liệu và công bố hàng chục nghìn trang báo cáo, gây chấn động ngành tình báo Mỹ, và dẫn đến những đạo luật mới áp dụng cho CIA, FBI và các tổ chức tình báo. Những ủy ban quốc hội cũng được thành lập để giám sát các cơ quan này.
Thời đó, CIA cũng đã xâm phạm quyền riêng tư của công dân Mỹ khi xem lén thư của người dân Mỹ gửi qua lại với Liên Xô (1953-1973) và Trung Quốc (1969-1972), bao gồm nhiều lá thư của nữ diễn viên nổi tiếng Jane Fonda. Bên cạnh đó, CIA đã lén nghe điện thoại của hai nhà bình luận báo chí Robert Allen và Paul Scott nhằm truy tìm nguồn thông tin của họ. CIA cũng giám sát hai nhà báo điều tra của tờ Washington Post. Hoạt động theo dõi bất hợp pháp cũng nhắm vào gần 10.000 người ủng hộ phong trào chống chiến tranh VN.
Một tiết lộ gây sốc là hoạt động thử nghiệm loại thuốc tác động đến trí não và hành vi con người. Theo CIA, đây là chương trình mang tính chất phòng ngự, nhằm giúp nhận ra những cá nhân bị tác động của loại thuốc tương tự do kẻ thù nước Mỹ sử dụng. CIA đã thí nghiệm loại thuốc gây ảo giác LSD trên người tình nguyện từ quân đội và những người “có vấn đề về tâm thần”, dẫn đến vụ tự sát của một người thử nghiệm.
Người ra quyết định công bố những trang hồ sơ này là giám đốc CIA đương nhiệm Michael Hayden bởi theo ông, đây là “cái nhìn về một thời kỳ và một tổ chức hoàn toàn khác biệt” so với hiện tại. Với mục tiêu tự đánh giá, “những tài liệu này đưa ra lời nhắc nhở về những điều CIA lẽ ra không nên làm” - ông Hayden cho biết.
Còn theo ông Thomas Blanton, giám đốc Tổ chức Lưu trữ an ninh quốc gia, việc giải mật của CIA chẳng khác gì chuyện “có những quan chức cấp cao CIA đồng loạt đến phòng xưng tội và nói: Xin cha tha thứ, vì con đã phạm tội”, rồi sau đó bước đi…
Theo TTO
