Trời phập phù mưa, chợt đến chợt đi, họa hoằn lắm mới xen vô chút nắng. Cánh đồng nằm phơi mình trong mưa, nước dưới chân rạ luôn xâm xấp. Mát trời, đủ nước, lúa chét từ những chân rạ còn sau vụ gặt thừa cơ đâm vọt, tốt bời bời.
Càng mưa chét càng mọc xanh. Ngày quê còn nghèo, bò mùa mưa cũng phải ra đồng kiếm ăn nên lúa chét mọc đâu bị bò ăn sạch đến đó. Vậy nhưng đồng vẫn còn sót vài ba đám chét ở xa, vất vả đường đi nên cái lưỡi háu ăn của mấy chú bò không với tới. Cả những chân ruộng rộc, dù chét có mởn xanh, quyến rũ cách mấy bò cũng chỉ đứng trên thèm thuồng chứ không dám xuống ăn vì dễ lún sình.
Số ruộng ấy, trừ những nơi được chủ ruộng giăng dây đánh dấu, bón phân nuôi lúa chét đàng hoàng đợi chín để gặt, còn đám nào bỏ mặc đều được xem như của thiên nhiên, được bọn nhỏ lom lom canh, chờ lúa chét ngả vàng là tranh nhau mót!
Hồi nhỏ mẹ cho tôi con gà, tự nuôi làm tài sản riêng. Của riêng, đương nhiên chăm kỹ. Mùa nắng đi chăn bò luôn mang theo túi bóng tranh thủ kiếm cào cào, châu chấu, ốc cua về bồi dưỡng cho gà. Mùa mưa lo canh mót lúa chét. Tôi chơi khôn, hễ lúa vừa cườm (hơi hơi vàng, sắp chín) đã nhào xuống ruộng bứt trước.
Lúa chét bỏ hoang có chín vàng cũng chỉ được độ chừng phần ba hạt chắc, còn lại toàn lép. Kệ, cứ bứt bó lọn ôm về xổ ra sân cho cô gà mái yêu tự lựa mổ ăn. Đương nhiên gà no nứt diều, lớn nhanh như thổi.
Đồng đội tôi, con Nhiệm, con Phê không nuôi gà nên phải bấm bụng chờ lúa thật chín mới mót. Lúa chét mót về được chúng hì hục đập, giũ thu lúa hạt đem ra quán bà Tư Béo đổi bánh ướt, bánh bò. Ăn ngon thật, nhưng mình cứ ăn cho đã thì còn đâu… gà ăn?
Vậy nên kệ chúng trêu, tôi cứ một mực nhịn thèm dành lúa chét nuôi gà. Mau thật, từ một con mái mẹ, tôi đã có thêm đàn gà con, tiếp đến thành gà choai, gà tơ. Tết, tôi nhờ mẹ mang ra chợ bán lấy tiền đem nhét vô con heo đất một bụng đầy ụ. Giờ tới phiên chúng nó nhìn con heo mập ú của tôi thèm thuồng, hỏi tiền ở đâu ra? Còn hỏi, tiền bán gà nuôi bằng lúa chét chớ ở đâu.
*
… Một mùa mưa nữa lại về. Mấy hôm nay ảnh hưởng áp thấp ngoài biển, đất liền dầm dề mưa. Nhìn ra cửa, qua màn mưa giăng, thấy mấy chân ruộng trước nhà chẳng cần phân vẫn bời bời những đám chét lên xanh.
Đồng vắng hoe, chẳng thấy bóng đứa trẻ nào đội nón mang tơi lẫn những chú bò vàng lưng ướt rượt cần mẫn đội mưa liếm chét. Chợt nhớ hôm qua đạp xe đi thể dục, ngang qua cánh đồng gần sông thấy vạt lúa chét chín vàng cũng không ai thèm gặt.
Cuộc sống đi lên, giờ người ta không còn thói quen thu vén chắt chiu như một thời xưa cũ. Tự dưng tiếc nhớ ký ức ấu thơ xúm nhau giành lúa chét! Chợt bật cười bởi thấy mình lẩn thẩn, cuộc sống có bao giờ dừng lại đâu, gần nửa thế kỷ qua rồi…
Y NGUYÊN
