Mới hôm qua thôi, trời đang còn chang chang nắng, cuối chiều cơn mưa về vội làm cho hơi nóng xộc lên thật oi bức, khó chịu. Vậy mà qua một đêm, trời mát dịu một cách không ngờ, những cơn gió ban sớm cứ mơn man chờn vờn khắp da thịt mát lạnh. Cô bạn nhỏ bước chân ra bậc cửa vươn vai đứng dậy thì thầm, vậy là tháng tám đã về…
Tháng tám là tháng đầu tiên của mùa thu dịu dàng, mùa mà hầu như ai cũng yêu, cũng mến. Nhớ thật nhớ một sáng tháng tám năm nào, dáng bà khom lưng cầm chổi quét sân, tiếng chổi tre va vào nền gạch lạo xạo, và tiếng của những chiếc lá khô vun thành đống xào xạc. Lúc vun lá, bà ngẩng mặt nhìn lên những quả bưởi đang đung đưa mà ấn định ngày hái. Rồi bà sẽ gọi đứa cháu nhỏ của mình ra vườn thăm quả. Khu vườn tháng tám hiện ra trong mắt của những đứa cháu hệt như một khu vườn cổ tích. Bao nhiêu hoa trái thơm ngon đang đung đưa vẫy gọi. Ngoài những trái bưởi ửng màu vàng chanh chuẩn bị cho mùa trung thu sắp tới, trong vườn còn có ổi, táo, mãng cầu và thị.
Lúc ngắm nhìn vườn trái cây, trong đầu đứa cháu đã hiện lên, nhắc nhớ chỉ ít hôm nữa thôi hai bà cháu sẽ gồng gánh hoa trái ra chợ làng ngồi bán. Trái cây bà thường hái từ rất sớm, khi mà giọt sương đêm vẫn còn đẫm ướt trên bề mặt bóng loáng. Đó cũng là một trong những bí quyết khiến trái cây được tươi và ngon hơn. Cháu giúp bà sắp trái cây vào rổ. Bà gồng gánh trên vai, cháu lũn chũn theo sau. Góc chợ làng thân thương hai bà cháu ngồi bên nhau, trước mặt là rổ quả vườn nhà thơm ngon. Bà luôn nhớ và thưởng cho cháu những viên kẹo, tấm bánh, túi mía chẻ sẵn sau mỗi phiên chợ. Những rổ quả cũng theo cháu suốt những năm tháng ấu thơ, theo vào mùa khai trường bằng những đồng tiền lẻ bà chắt chiu mua cây bút, tập vở…
Tháng tám về lại nhớ năm tháng xưa nghèo khó, mùa ngâu về đổ rạp cây lúa, úng lụt khoảnh ruộng. Mùa ngâu về hằn lên những lo toan trên đôi mắt đầy vết chân chim của mẹ cha. Trong cơn ngâu rả rích, cha chẻ sẵn những chiếc lạt bằng tre đi bó cứu lúa. Chân mẹ lội ruộng nước ngập sâu quá đầu gối nhìn những bông lúa đang thời kỳ làm hạt mà lòng xót đau. Những ngày ngâu là những ngày cha mẹ phải làm thế nào để cứu vớt của nả, và quan trọng hơn cả đó là vực dậy tinh thần để bước tiếp ngày mai. Tháng tám chính vì vậy mà những đứa con quê nghèo càng thương cha mẹ nhiều hơn, một lòng một dạ nung nấu ước mơ để thắp sáng mai sau khôn lớn thành người, vượt khỏi lũy tre làng, thoát cảnh ruộng đồng khổ cực.
Thấm thoát đã hơn hai mươi năm trôi qua. Lại thêm một tháng tám nữa về, với những ký ức trong veo…
NGUYỄN VĂN CHIẾN
