Ngày còn sống, dụng cụ sinh hoạt trong nhà mẹ mua gì thì mua nhưng nhất quyết không mua chổi. Mẹ bảo: Chổi mình tự làm mà quét, khó khăn gì đâu, mua chi tốn tiền! Thật, mẹ nói được làm được.
Vào núi kiếm củi, gặp mớ củi chà đẹp, mẹ sẽ quơ một lọn cột lủng lẳng bên gánh củi to đùng. Ai hỏi mẹ bảo về bó cây chổi chà cho lũ nhỏ quét sân! Về nhà, lọn củi chà xương xẩu ấy được mẹ sắp ngay ngắn, dùng rựa chặt bằng đoạn gốc xong dùng lạt tre hay dây kẽm bó chặt thành cán. Phần ngọn xương xẩu để bung ra như mớ tóc xù chính là đầu chổi. Chổi chà quét sân không tệ, nhưng trông hơi kỳ, cán u nần, đầu chổi lởm chởm, không được đẹp như mấy chiếc chổi xương bó cọng dừa bán sẵn ngoài chợ! Tôi mắc cỡ với bạn bè, đi lao động ở trường không dám vác chổi đi, toàn xung phong mang thúng, rổ...
Mẹ biết, nên lần đi kiếm củi vào tận núi sâu, mẹ không nhặt củi chà như mọi khi mà tìm chặt mấy tàu lá cọ già. Tàu lá cọ nếu để nguyên sẽ bung to như cây quạt, rất khó vác. Mẹ phải dùng dây rừng buộc túm phần lá cọ xòe to và chặt ngắn bớt đuôi lá để mang về. Một hoặc hai tàu lá cọ khô bó dính nhau, dùng dây nhựa đan kết phần xương lá cho túm gọn vừa kích thước đầu chổi, sau đó cắt bằng mặt dưới là có ngay cây chổi cọ giản đơn nhưng cực kỳ bền, chịu nắng chịu mưa. Hai sống lá cọ buộc dính nhau biến thành cái cán cao giúp người quét không phải khom, khi quét ít bị đau lưng. Đương nhiên về độ thẩm mỹ nó cũng không rừng rú như cây chổi chà nên tôi có thể yên tâm vác tới trường mà không sợ bạn chọc…
Sau này lớn hơn chút, mẹ còn chỉ cho tôi cách bó chổi bằng tàu cây đủng đỉnh. Quê tôi, đủng đỉnh mọc hoang rất nhiều. Chịu khó đi lùng, chặt chừng vài tiếng đồng hồ sẽ mang về cả ôm. Làm chổi đủng đỉnh cũng khá đơn giản. Vài ba tàu đủng đỉnh cùng cỡ đem ghép vào nhau, dùng dây bó tròn phần sống lá phía thân thành từng nuột. Phần đuôi tàu lá mềm mại được thả tự do. Trời sinh đuôi lá đủng đỉnh trên cây đã bè bè bung sẵn giống hình đầu chổi. Giờ sống lá ghép chặt thành cán, đuôi lá ôm nhau lòa xòa bung thành cái đầu chổi thẫm xanh màu lá rất xinh. Chổi đủng đỉnh mềm mại, quét nền nhà lát gạch hay tráng xi măng nhẵn rất dễ. Tiếc một điều, những cây chổi đủng đỉnh tuy dễ làm, xinh xắn nhưng lại mau hư. Chỉ cần mươi bữa nửa tháng lá đủng đỉnh mất hết màu xanh, teo quắt lại là cây chổi “hết tuổi”! Mẹ kêu kệ, hư cây này ta làm cây khác, lá đủng đỉnh thiếu gì.
Mẹ giờ gần đất xa trời vẫn tính hay lam hay làm. Hôm qua tôi về thăm, ra sau nhà thấy dựng cây chổi chà tự bó mới toanh. Lại đi bó chổi hả mẹ? Mẹ móm mém: Ừ, sẵn lũ nhỏ dọn rào bỏ vương mấy nhánh củi chà, mẹ tranh thủ bó cái chổi có quét sân, khỏi tốn tiền mua…
Y NGUYÊN
