Yêu cầu quan trọng nhất trong sản xuất rau hữu cơ là không sử dụng thuốc trừ sâu, phân bón hóa học. Việc phòng và ngăn ngừa sâu, các dịch hại quan trọng hơn là để cho chúng phát triển rồi mới diệt trừ. Xin giới thiệu một số biện pháp phòng trừ sâu và dịch hại trong sản xuất rau hữu cơ đạt hiệu quả.
1. Kiểm tra cây trồng thường xuyên: Thường xuyên kiểm tra vườn cây và xung quanh vườn, khi phát hiện sâu và ổ trứng của sâu hại cần tiêu diệt ngay để tránh bùng phát mạnh.
2. Tạo môi trường cho côn trùng có ích (thiên địch) phát triển: Có hơn 100 họ côn trùng (sâu hại) như nhện, rầy mềm, rệp… Những loài côn trùng này có thể làm thức ăn cho những loài côn trùng (thiên địch) có ích khác như các loài bọ rùa, kiến ba khoang, chuồn chuồn... Tạo điều kiện cho các loài thiên địch này bằng cách trồng các loài hoa thiên nhiên như cỏ ba lá, cỏ linh lăng, hoa soi nhái… xung quanh vườn hay chỗ trống gần vườn rau để kích thích sự phát triển của côn trùng có ích đến tiêu diệt sâu hại.
3. Che chắn theo hàng rau hoặc làm nhà lưới, nhà màng: Dùng băng vải, nilon dựng thành khung hoặc chắn xung quanh vườn hoặc theo các hàng rau bảo vệ rau khỏi côn trùng tấn công. Kỹ thuật này có hiệu quả với một số bọ cánh cứng và bọ xít hại dưa leo, rau ăn lá…Biện pháp này thường áp dụng đối với một số loại rau dây leo hoặc các loại rau không cần cho thụ phấn. Kỹ thuật này cũng có tác dụng giảm sương giá và dịch hại khác tấn công (chuột, bọ, ốc…). Ngoài ra, nhà lưới, nhà màng còn có tác dụng kéo dài mùa vụ gieo trồng rau, bảo vệ rau khỏi các điều kiện môi trường bất lợi và ngăn chặn sâu bệnh và dịch hại tấn công.
4. Bẫy cây trồng: Trồng một số cây rau không quan trọng gần vườn rau để nhử côn trùng tập trung vào nhằm giảm áp lực gây hại cho rau. Sau đó tiêu diệt những cây nhử này khi côn trùng tập trung mật độ cao, gây hại nhiều.
5. Dùng giống kháng: Nếu người trồng rau có điều kiện, có thể áp dụng một số giống kháng côn trùng theo khuyến cáo.
6. Điều chỉnh thời vụ gieo trồng: Theo dõi thông tin nghiên cứu về tập tính một số loài côn trùng có mật độ cao vào thời điểm nhất định trong vụ trồng để bố trí thời vụ. Theo dõi dự báo sâu bệnh trên các thông tin công cộng để bố trí trồng lệch pha với thời điểm côn trùng bùng phát phá hại nặng.
7. Trồng xen nhiều loài rau, luân canh khi cần: Trồng xen là trồng từ 2 đến nhiều loại rau trong một khu vực trong cùng thời vụ. Luân canh là trồng mỗi vụ một loại rau khác nhau trên cùng diện tích đất trồng nhằm ngăn côn trùng bùng phát gây hại trên một loại rau.
8. Vệ sinh đồng ruộng và giữ cho cây khỏe mạnh: Cây khỏe không hấp dẫn côn trùng tấn công, nếu bị côn trùng tấn công thì khả năng phục hồi nhanh và sản phẩm tiêu thụ được trên thị trường. Vệ sinh đồng ruộng, dọn sạch cỏ dại, nơi chứa chấp dịch hại (côn trùng, chuột, ốc…) thường xuyên và sau khi thu hoạch không còn nơi trú ngụ của sâu hại, trứng và nhộng trong các tàn dư cây trồng. Cày xới đất sau thu hoạch ngay để phơi đất hoặc lợi dụng thiên địch (chim) diệt nhộng, trứng, mầm bệnh, ổ chuột, bọ, cắt dứt nguồn gây hại cho vụ tới.
9. Áp dụng thuốc trừ sâu hữu cơ, sinh học: Một số loại thuốc trừ sâu có thể áp dụng sản xuất rau hữu cơ được các cơ quan chuyên môn công bố được phép sử dụng bao gồm Bt (Bacillus thuringiensis), thuốc trừ sâu cây cúc, thuốc trừ sâu rotenon, xà phòng trừ sâu, thuốc từ gốc cây neem, các loại dầu thực vật… Khi sử dụng, cần phải đọc kỹ hướng dẫn và tham khảo ý kiến cán bộ chuyên môn, kỹ thuật trước khi sử dụng cho rau hữu cơ.
NGỌC NHƯ (tổng hợp)
