Từ 1/7/2013 các hợp tác xã (HTX) trong cả nước chính thức hoạt động theo Luật HTX sửa đổi năm 2012. Vậy Luật HTX sửa đổi năm 2012 có gì mới so với Luật HTX năm 2003, Báo Phú Yên phỏng vấn ông Lê Luân, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh xung quanh vấn đề này.
Theo Luật HTX sửa đổi năm 2012, kinh doanh xăng dầu trở thành một ngành kinh doanh trực thuộc HTX, Liên hiệp HTX - Ảnh: M.DUYÊN
* Ông có thể cho biết Luật HTX sửa đổi năm 2012 có những điều, khoản gì mới so với Luật HTX năm 2003?
- Về hình thức thì Luật HTX sửa đổi năm 2012 có sự thay đổi ở tên chức danh như chủ nhiệm HTX sẽ thay bằng giám đốc, tổng giám đốc; ban quản trị thay bằng hội đồng quản trị… Về nội dung cũng có nhiều thay đổi, trong đó thay đổi cơ bản nhất ở mục đích hoạt động của HTX, hoạt động góp vốn cũng như sử dụng vốn góp xã viên… Cụ thể, Luật HTX năm 2003 quy định hoạt động của HTX như một doanh nghiệp vừa và nhỏ, được phép sử dụng toàn bộ nguồn vốn hiện có của HTX để mở rộng kinh doanh, sản xuất tạo ra lợi nhuận cho HTX, xã viên góp vốn và sản phẩm của HTX làm ra không chỉ phục vụ xã viên mà đáp ứng nhu cầu của cộng đồng xã hội… Trong khi đó, Luật HTX sửa đổi năm 2012 hạn chế việc HTX tiêu thụ sản phẩm ra bên ngoài (không quá 40% tổng giá trị cung ứng sản phẩm, dịch vụ và việc làm của HTX, liên hiệp HTX, tại Khoản 2, Điều 5 Nghị định 177/2004 của Chính phủ về việc quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật HTX năm 2003). Cũng như vậy, tại Điều 21, Nghị định cho phép HTX thành lập doanh nghiệp trực thuộc HTX nhưng không cho doanh nghiệp đó sử dụng vốn điều lệ, các nguồ vốn thuộc tài sản không chia của HTX, liên hiệp HTX…
* Theo ông, những thay đổi đó có tạo đà thúc đẩy sự phát triển của HTX?
- Thực tế, hoạt động của các HTX từ 2003 đến nay cho thấy, chính sách khuyến khích các HTX mở rộng dịch vụ phục vụ cộng đồng, đáp ứng nhu cầu thị trường đang mang lại hiệu quả rõ rệt. Toàn tỉnh Phú Yên có gần 150 HTX nông nghiệp, từ khi thực hiện chuyển đổi thành các HTX nông nghiệp kinh doanh dịch vụ tổng hợp đã giúp nhiều HTX thoát khỏi tình trạng giải thể, làm ăn kém hiệu quả. Cá biệt, hoạt động sản xuất kinh doanh của một số HTX mang lại lợi nhuận cao, đứng vững trong cơ chế thị trường. Các dịch vụ mang lại lợi nhuận cao cho các HTX như dịch vụ kinh doanh xăng dầu, tín dụng nội bộ, xây dựng…
Theo Luật HTX sửa đổi năm 2012, các sản phẩm của HTX phục vụ nhu cầu xã viên là chính, tức là bó hẹp hoạt động của HTX trong mối quan hệ với xã viên. Hiện toàn tỉnh có 208 HTX đăng ký hoạt động theo Luật HTX, với gần 2.000 xã viên và người lao động làm việc. Nếu 208 HTX này hoạt động chỉ để phục vụ nhu cầu của 2.000 người ở phạm vi thôn, xã thì sẽ không tạo được sự thúc đẩy phát triển cho HTX. Trong khi đó, tình trạng nợ quá hạn của xã viên đã kéo dài từ nhiều năm nay, có xã viên nợ từ năm 1996 rất khó giải quyết. Đa phần xã viên vẫn còn tâm lý “cha chung không ai khóc” nên cố tình chây ỳ trong việc trả nợ cho HTX, trong khi đó HTX lại không thể vay vốn ngân hàng. Nếu không tiêu thụ sản phẩm ra bên ngoài thì các HTX không biết phải lấy vốn ở đâu để tiếp tục đầu tư sản xuất, kinh doanh và phát triển.
* Vậy Luật HTX sửa đổi năm 2012 muốn khẳng định vai trò, lợi ích của xã viên, các HTX phải lấy nhu cầu xã viên mà hoạt động, lấy tiềm lực xã viên làm cơ hội phát triển, thưa ông?
- Khi hoạt động theo Luật HTX năm 2003, các HTX vẫn đảm bảo vai trò “bà đỡ” cho xã viên, thông qua những chính sách ưu đãi dành cho xã viên khi sử dụng dịch vụ phục vụ sản xuất nông nghiệp của HTX như hỗ trợ về giá với sản phẩm vật tư nông nghiệp, lúa giống… và “lấy thu bù chi” cho các hoạt động công ích vì cộng đồng như thu gom rác thải, thủy lợi nội đồng… để phục vụ đời sống xã viên. Trong năm 2012, 208 HTX trên địa bàn tỉnh không ngừng mở rộng dịch vụ kinh doanh, mở rộng hợp tác với các tổ chức, doanh nghiệp, cơ sở sản xuất… nên các HTX đã tạo được việc làm thường xuyên cho xã viên với mức thu nhập từ 1,5 đến 2 triệu đồng/người/tháng. Ngoài ra, các HTX cũng đóng BHXH cho 538 người, bảo hiểm tai nạn cho 797 người, chủ yếu là xã viên và con em xã viên. Các tổ hợp tác trong tỉnh cũng giải quyết việc làm cho hơn 103.553 lao động nông nhàn.
Luật HTX sửa đổi năm 2012 tạo ra khung pháp lý mới, góp phần đảm bảo quyền lợi cũng như nghĩa vụ của thành viên HTX, tiếp tục tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, công bằng, bình đẳng cho HTX. Luật thể chế hóa rõ hơn về bản chất, tổ chức của HTX. HTX phải mang lại lợi ích cho thành viên thông qua đáp ứng nhu cầu chung về sản phẩm, dịch vụ, việc làm của thành viên là chủ sở hữu HTX. Thông qua tổ chức HTX của mình, các thành viên sẽ liên kết với nhau, không chỉ trong sản xuất mà trong cả khâu chế biến, tiêu thụ, giúp họ được hưởng những lợi ích đầy đủ từ các khâu đó với tư cách là người chủ sở hữu.
* Ông đánh giá thế nào khi Luật HTX sửa đổi năm 2012 vẫn cho phép các HTX thành lập doanh nghiệp trực thuộc HTX?
- Việc cho phép các HTX thành lập doanh nghiệp là hướng mở giúp các HTX có cơ hội phát triển. Theo đó, các HTX được mở rộng kinh doanh theo ngành nghề đăng ký và hoạt động như một doanh nghiệp theo Luật Doanh nghiệp.
Tuy nhiên, luật cần bổ sung thêm các doanh nghiệp này được phép sử dụng vốn tích lũy của HTX, liên hiệp HTX vào phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh. Việc tách các hoạt động dịch vụ theo hướng chuyên sâu đòi hỏi bộ máy quản lý của HTX phải có trình độ cao, không chỉ ở lĩnh vực HTX. Thời gian tới, để các HTX hoạt động theo Luật HTX 2012, Liên minh HTX tỉnh đã có sự chuẩn bị về nhiều mặt trong đó có tập trung vào công tác đào tạo, nâng cao trình độ cho cán bộ quản lý và người lao động HTX.
* Xin cảm ơn ông!
MINH DUYÊN
