Sâu xám có tên khoa học là Agrotis ipsilon, thuộc họ Ngài đêm (Noctuidae), bộ Cánh vảy (Lepidoptera). Sâu xám là loài sâu đa thực, có thể phá hại hàng loạt loại cây trồng như bắp, các loại đậu, cà chua và các loại cây họ bầu bí…
1. Đặc điểm gây hại: Vòng đời của sâu xám có đủ 4 giai đoạn: trứng, nhộng, sâu non và trưởng thành. Con trưởng thành dài 16 đến 23mm, sải cánh rộng 42 đến 54mm, thân màu nâu tối. Con cái đẻ trứng rải rác hoặc thành cụm 2 đến 3 trứng trên lá gần mặt đất hoặc trong kẽ nẻ của đất. Một con cái có thể đẻ hàng trăm trứng. Sau khi nở sâu non tuổi thứ nhất sống trên cây, từ tuổi thứ hai, ban ngày sâu ẩn nấp dưới mặt đất ngay dưới gốc cây, ban đêm chui lên ăn lá non hoặc gặm xung quanh thân cây non. Từ tuổi thứ 3 đến thứ 4 trở đi sâu phá mạnh, cắn đứt ngang thân cây kéo xuống đất. Mỗi đêm, một con sâu xám có thể cắn đứt 3 đến 4 cây non.
2. Đặc điểm hình thái: Trứng hình cầu dẹt, lúc mới đẻ có màu trắng sữa, sau chuyển dần sang màu hồng nhạt, khi gần nở có màu tím sẫm. Sâu non màu xám đen hoặc màu nâu xám, dọc theo hai bên thân có một dãy đen mờ, đầu màu nâu sẫm. Trên mỗi đốt thân phía trên có 4 u lông nhỏ, phía dưới có 4 u lông lớn. Đốt cuối cùng ở mảnh lưng có 2 vệt màu nâu đậm. Nhộng màu cánh gián, cuối bụng có một đôi gai ngắn. Bướm có màu nâu tối, cánh trước có màu nâu thâm hoặc nâu đen, cánh trước có 3 vân, gần gốc cánh có một vân hình gậy, giữa hình tròn, cuối cánh hình hạt đậu, cánh sau màu xám trắng.
3. Biện pháp phòng trừ:
Biện pháp canh tác: Vệ sinh đồng ruộng, làm sạch cỏ dại trên ruộng và quanh bờ để hạn chế nguồn ký chủ phụ của sâu. Cày ải phơi đất 2 tuần trước khi trồng để diệt trứng và nhộng. Sau vài vụ trồng bắp, rau, đậu… thì luân canh 1 vụ lúa hoặc các loại rau ưa nước như rau muống, rau cần… để diệt nhộng đang sống trong đất và cắt đứt nguồn thức ăn phù hợp cho sâu.
Biện pháp thủ công: Đối với những ruộng nhỏ, khi mật độ sâu thấp có thể bắt sâu bằng tay vào buổi sáng sớm hay chiều tối bằng cách bới đất quanh gốc cây bị sâu cắn để bắt sâu.
Biện pháp sinh học: Hạn chế phun thuốc để bảo tồn thiên địch trên đồng ruộng như nhện, bọ rùa, ong ký sinh… Dùng bẫy bả chua ngọt để bẫy bướm. Cách làm bẫy bả chua ngọt: Trộn hỗn hợp gồm 4 phần đường + 4 phần dấm + 1 phần rượu + 1 phần nước. Cho vào trong bình đậy kín sau 3-4 ngày thì thêm vào 1% thuốc trừ sâu. Quấn giẻ hay bùi nhùi rơm rạ vào đầu gậy nhúng vào bả cắm trên bờ ruộng. Bướm trưởng thành sẽ bay vào ăn bả chua ngọt và bị chết. Cứ 2 đến 3 ngày nhúng bả lại 1 lần.
Biện pháp hóa học: Xử lý đất trước khi gieo trồng bằng một số loại thuốc trừ sâu dạng bột như Basudin 10G, Vibasu 10H, Furadan 3G, Regent 3G… Dùng cám rang thơm trộn với thuốc Vibasu 10G để bẫy sâu. Trộn 2kg cám với 0,5kg thuốc, rải cho 1.000m2 trước khi trời tối. Rải thuốc theo hàng hoặc hốc gần gốc cây. Khi mật độ sâu cao, nên chọn các loại thuốc hỗn hợp có nhiều hoạt chất, nhiều tác dụng (tiếp xúc, vị độc, xông hơi, nội hấp, thấm sâu) hoặc phối hợp 2 đến 3 loại thuốc trừ sâu có tác dụng khác nhau để diệt trừ sâu xám cho hiệu quả cao. Có thể dùng thuốc đơn như Basudin 50EC, Shecpain 36EC, Gottoc 250EC hoặc phối hợp hai loại thuốc khác nhau như Diptere 80WP + Karate 2,5EC, Sevin 40% + Sherpa 25EC, Ganoi 95SP + Abamectin 36EC, Regent 800WG + Sokupi 0,36AS… Phun vào chiều tối, nên cho thêm 10ml chất bám dính hoặc 20 đến 30ml dầu khoáng hoặc 5 giọt nước rửa chén vào mỗi bình 8 đến 12 lít để tăng khả năng bám thuốc vào cơ thể sâu, sâu chết nhanh, nhiều hơn.
NGỌC NHƯ (tổng hợp)
