PHẦN I: NHÌN LẠI GẦN 2 NĂM THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH MTQG XDNTM GIAI ĐOẠN 2010-2020
1. NHỮNG KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC
Cái được lớn nhất của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (MTQG XDNTM) Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhận xét trong buổi làm việc với Hội Nông dân Việt Nam vào trung tuần tháng 10/2011 là: XDNTM đã trở thành phong trào của toàn Đảng, toàn dân. Khi khẳng định như vậy, cũng có nghĩa là Chương trình MTQG XDNTM đã thực sự đi vào cuộc sống; được cả hệ thống chính trị và người dân quan tâm, không còn là việc của riêng ai.
Thứ hai là tại Đại hội Đảng các cấp từ chi bộ đến xã - huyện - tỉnh - Trung ương đã thảo luận kỹ và có nghị quyết về chỉ tiêu XDNTM. Từ đó đưa vào chương trình hành động cụ thể của người dân đến các tổ chức chính trị xã hội, các cấp chính quyền.
Thứ ba là hệ thống văn bản từ Chính phủ, các bộ ngành liên quan quy định những quy chuẩn, chính sách cho xây dựng nông thôn mới cơ bản đã được ban hành tạo điều kiện pháp lý cho quá trình thực hiện bài bản, chủ động hơn. Nhất là cơ chế phân cấp đầu tư cho chính quyền cơ sở (xã), cơ chế tài chính, chính sách đào tạo nghề cho nông dân…
Thứ tư, đội ngũ cán bộ vận hành chương trình, tổ chức thực hiện từ Trung ương xuống xã được hình thành có tính hệ thống và ngày càng chuyên nghiệp hơn.
Thứ năm, ngay từ năm 2011 ngân sách nhà nước các cấp đã dành một khoản nhất định (riêng năm 2011 NSTƯ: 1.600 tỉ, 10 tỉnh tự túc ngân sách hơn 6.000 tỉ), và tại kỳ họp thứ hai Quốc hội khóa 13 đã thông qua kế hoạch phân bổ ngân sách trong đó đã dành riêng một dòng cho chương trình này. Đặc biệt là từ nay đến 2020, hàng năm trong bố trí ngân sách có dòng riêng cho chương trình XDNTM.
Thứ sáu, một số kết quả cụ thể bước đầu trong XDNTM từ công tác tuyên truyền, quy hoạch lại nông thôn, cuộc vận động: Cả nước chung sức XDNTM; Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư gắn với XDNTM. Hầu hết các địa phương trong cả nước đang thi đua “chung sức XDNTM”. Đặc biệt là kết quả bước đầu sau 3 năm chỉ đạo của Ban Bí thư về xây dựng 11 mô hình xã điểm đã cho chúng ta kinh nghiệm bước đầu, nhất là cách tổ chức thực hiện, huy động nguồn lực và “hình hài” nông thôn mới đang hiện rõ dần ở nước ta.
2. NHỮNG TỒN TẠI LỚN NHẤT HIỆN NAY
Công tác tuyên truyền về chương trình MTQG XDNTM đang nặng về hình thức, chưa chọn được cách tuyên truyền phù hợp với đối tượng chủ yếu là cư dân nông thôn. Bắt đầu từ triển khai thực hiện Nghị quyết 26 TƯ 7 khóa 10 về nông nghiệp - nông dân - nông thôn; mà nội dung cốt lõi là XDNTM. Đến vai trò chủ thể của người dân, cách thức tổ chức thực hiện các tiêu chí nhằm hướng tới mục tiêu của XDNTM là nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân, giữ gìn bản sắc văn hóa làng quê.
Nhận thức trong cán bộ, đảng viên chưa thống nhất kể cả đội ngũ cán bộ lãnh đạo, cán bộ chuyên trách trong tổ chức vận hành chương trình. Một số bộ ngành, tổ chức chính trị - xã hội đang thờ ơ, thiếu trách nhiệm, thiếu lòng tin vào kết quả tương lai của chương trình. Các văn bản hướng dẫn của một số bộ ngành nhiều chỗ chưa thống nhất, thậm chí không phù hợp với quy định của Thủ tướng Chính phủ chậm được khắc phục. Doanh nghiệp, doanh nhân chưa “mặn mà” với việc đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, vẫn chủ yếu là cách làm cũ như: tài trợ, “nối vòng tay lớn”…
Vai trò chủ thể của người dân chưa được cụ thể hóa bằng các quy định pháp lý. Chủ yếu vẫn qua đại diện hoặc là phụ thuộc vào cách làm của cán bộ chủ trì ở cơ sở. (còn nữa)
HỒ XUÂN HÙNG (*)
(*) Nguyên Thứ trưởng Bộ NN-PTNT, Cố vấn Ban chỉ đạo Trung ương Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới
HOÀI NAM (giới thiệu)
