Tỉnh Phú Yên đề ra nhiều giải pháp đảm bảo cung cấp đủ nước sạch cho sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp, nhất là phục vụ sản xuất công nghiệp, dịch vụ và bảo vệ môi trường từ nay đến năm 2015 và dự báo đến năm 2020. Theo đó, phải áp dụng các biện pháp sử dụng, bảo vệ tài nguyên nước phù hợp với lưu vực sông và tác động của việc sử dụng tài nguyên nước ở trung, thượng lưu đối với hạ lưu các dòng sông.

Mùa nắng nóng, nhiều đoạn trên sông Ba bị sa mạc hóa - Ảnh: P.NAM

Trong quy hoạch tổng thể sử dụng tài nguyên nước lưu vực sông Ba, Kỳ Lộ và Bàn Thạch đến năm 2015, dự báo đến năm 2020, Phú Yên đầu tư xây dựng, sửa chữa, nâng cấp hàng trăm công trình thủy lợi, hồ chứa, đập dâng và trạm bơm điện theo từng giai đoạn, đảm bảo nhu cầu sử dụng nước bền vững, lâu dài.

Theo UBND tỉnh, đối với hạ lưu sông Ba, giai đoạn 1 sẽ tập trung xây dựng, sửa chữa, nâng cấp 126 công trình thủy lợi, gồm 52 hồ chứa, 10 đập dâng và 9 trạm bơm điện. Tổng dung tích hữu ích các hồ chứa ứng với mực nước dâng bình thường hơn 100 triệu m3, tưới cho khoảng 31.276ha cây trồng. Trong đó chú trọng các công trình thủy điện Đồng Cam hạ, Đồng Cam thượng, hồ chứa Suối Cái, Màng Màng, Buôn Đức, Tống Bình, Krông Pông, Trung Trinh Thượng, Buôn Thu, Suối Gấu, Đồng Khôn Lớn, Mỹ Lâm, hồ Tân Lập, đập Lỗ Chai và trạm bơm Hòa Hội. Tiến hành thăm dò, xây dựng 35 cụm công trình lỗ khoan khai thác tập trung nước dưới đất trong các tầng chứa nước Holocen, Pleistocen (trầm tích bãi bồi và thềm sông) dọc 2 bên bờ hạ lưu sông Ba kéo dài từ hạ lưu về phía thượng nguồn khoảng 35-40km, và dải cát đồng bằng ven biển với trữ lượng khai thác 245.168m3/ngày. Đồng thời khảo sát, xây dựng các công trình lỗ khoan khai thác đơn lẻ nước dưới đất theo hướng bắc - nam thuộc đồng bằng Tuy Hòa, với trữ lượng khai thác đạt 95.000-110.000m3/ngày phục vụ cho ăn uống, sinh hoạt của nhân dân. Xây dựng hệ thống đường ống giáp nối các cụm công trình khai thác nước dưới đất trong bãi bồi dọc theo hạ lưu sông Ba với các cụm khai thác nước thuộc đồng bằng Tuy Hòa, dải cồn cát ven biển, tạo thành những hệ thống cấp nước tập trung lớn (có thể đặt ở vùng đồi huyện Tuy An), cung cấp đủ nhu cầu sử dụng nước của các đô thị, khu du lịch, khu công nghiệp trên toàn tỉnh, nhất là các vùng ven biển từ Tuy An đến TX Sông Cầu vào mùa khô.

Giai đoạn 2, có thể xây dựng hồ điều hòa nước Sông Hinh dung tích 30 triệu m3 ở gần hòn Nhọn ngay từ sông Đồng Bò. Hồ chứa này có thể điều tiết lượng nước phục vụ tưới tiêu phần diện tích cây trồng phía tây hòn Mật Cật. Kết hợp 1-2 đập dâng trên sông Bàn Thạch và kênh đông của hồ Mỹ Lâm tạo nên hệ thống hồ điều hòa, phân phối nước hợp lý cho các mục đích sử dụng. Đồng thời xây dựng các công trình khai thác nước ngầm đơn lẻ theo các huyện và trong các tầng chứa nước Holocen, Pleistocen với trữ lượng khai thác hơn 550.000m3/ngày, phục vụ nhu cầu sinh hoạt, hoặc các khu khai thác cần lượng nước nhỏ hơn 100m3/ngày. Giai đoạn 3, từ năm 2015-2020, xây dựng hồ tích nước sông Đồng Bò và hoàn thiện các đập dâng trên sông Bàn Thạch cùng với mạng lưới các hồ thủy lợi đi vào hoạt động cung cấp nước ổn định cho các nhu cầu sử dụng. Giai đoạn 4, xây dựng các hồ chứa Đá Đen với dung tích khoảng 70-100 triệu m3 và hồ chứa Sông Mới với dung tích khoảng 20-30 triệu m3. Đây là hai kho nước vừa làm nhiệm vụ trữ nước, vừa điều tiết thuận lợi trong các vùng sử dụng nước cho giai đoạn 2020-2025.

Trên lưu vực sông Kỳ Lộ, giai đoạn 1, tiếp tục xây dựng một số công trình thủy lợi, đáp ứng nguồn nước tưới ổn định cho nông nghiệp với lưu lượng lớn nhất có thể đạt được 1-2m3/s. Khảo sát thực hiện giải pháp chuyển nước từ đập Đồng Cam qua kênh N3 (trạm bơm Phú Vang), cho vùng nam Tuy An (An Chấn, An Mỹ), An Phú (TP Tuy Hòa) để tưới khoảng 400ha, qua kênh N1 bằng cách xẻ núi đưa nước qua suối Đá với lưu lượng khoảng 2m3/s. Đồng thời xây dựng 11 cụm công trình khai thác nước dưới đất trong các tầng chứa nước Holocen và Pleistocen tại các bãi bồi ven sông Kỳ Lộ, sông Cầu, vùng cát ven biển, vùng đồng bằng với trữ lượng 36.800m3/ngày phục vụ nhu cầu sinh hoạt của người dân, các thị tứ, thị trấn, khu dân cư tập trung, khu du lịch nghỉ dưỡng. Giai đoạn 2, xây dựng hồ Cà Tơng với dung tích 20-30.106m3; xây dựng hồ Thủy điện La Hiên 1 ở cao độ 400-500m có thể chứa 20-30.106m3 để tăng lượng nước cho sông Kỳ Lộ. Từ sông Bình Minh và các nhánh của sông này có thể xây dựng 2 hồ chứa với dung tích khoảng 60.106m3 nước phục vụ cho khu vực phía bắc Sông Cầu.

THỰC HIỆN ĐỒNG BỘ CÁC GIẢI PHÁP

Theo Sở TN-MT, ngoài công tác quản lý Nhà nước, quan trắc tài nguyên môi trường nước, kiểm soát, đánh giá tài nguyên nước; cần có cơ chế thích hợp, tạo điều kiện để nhân dân tham gia, hỗ trợ việc giám sát bảo vệ tài nguyên nước và ngăn chặn các hành vi gây suy thoái, ô nhiễm nguồn nước… cần xây dựng, thực hiện các chương trình truyền thông có nội dung và hình thức thích hợp cho từng nhóm đối tượng; phát huy vai trò các phương tiện thông tin đại chúng trong việc nâng cao nhận thức của mọi tổ chức, cá nhân về các chính sách và pháp luật về tài nguyên nước; phát động các phong trào quần chúng tham gia bảo vệ tài nguyên nước, xã hội hóa công tác bảo vệ tài nguyên nước; tuyên truyền giáo dục về Luật Tài nguyên nước, lợi ích và việc sử dụng bền vững, tiết kiệm tài nguyên nước; đưa nội dung giáo dục về tài nguyên nước vào các chương trình giáo dục ngoại khóa trong các cấp học: trung học cơ sở, trung học phổ thông.

Bên cạnh đó, việc xây dựng các hệ thống xử lý nước phục vụ cho nông nghiệp, sinh hoạt và các ngành kinh tế khác phải phù hợp, đáp ứng tiêu chuẩn sử dụng nước của từng ngành; xây dựng hệ thống thoát và xử lý nước thải, đảm bảo nước thải trước khi đổ ra sông, suối đạt yêu cầu tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về môi trường; làm tốt công tác khuyến nông trong sản xuất nông - lâm nghiệp, hướng dẫn người dân sử dụng hợp lý các loại phân hóa học, thuốc bảo vệ thực vật, khuyến khích người dân sử dụng các loại thuốc trừ sâu có nguồn gốc từ thực vật thân thiện với môi trường. Đối với các khu, cụm công nghiệp tập trung, phải có hệ thống xử lý nước thải tập trung được xử lý đạt tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về môi trường trước khi xả ra sông suối. Các khu khai thác, chế biến khoáng sản, các nhà máy, xí nghiệp, bệnh viện… xả nước thải phải có hệ thống xử lý riêng đạt tiêu chuẩn về môi trường trước khi xả vào hệ thống thoát nước chung; khuyến khích các cơ sở sản xuất, khu công nghiệp, nhà máy đầu tư phát triển công nghệ sạch, thân thiện môi trường, tiết kiệm nguyên nhiên liệu.

PHƯƠNG NAM (ghi)