Việc đóng bảo hiểm xã hội, y tế, thất nghiệp (gọi chung là các loại bảo hiểm) cho cán bộ, người lao động trong các HTX là một chủ trương đúng đắn, kịp thời. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện đã xuất hiện nhiều rào cản ảnh hưởng đến quyền lợi của cán bộ, xã viên, người lao động.
Xã viên HTX NN KDDV Hòa Tân Tây (Tây Hòa) đang nhận tiền bảo hiểm - Ảnh: X.HUY
ÍT HTX THAM GIA
Sau khi Luật HTX sửa đổi năm 2003 có hiệu lực, cán bộ, người lao động trong HTX mới chính thức được tham gia đóng bảo hiểm các loại. Tuy nhiên, do phải chờ văn bản hướng dẫn của các cấp ngành liên quan nên hầu hết cán bộ, người lao động ở các HTX chỉ bắt đầu đóng BHXH từ năm 2005. Đến nay thời gian đóng được khoảng 7 năm. Ông Hồ Quang Nam, Chủ nhiệm HTX NN KDTH Đông Hòa An (Phú Hòa) cho biết: Ngay sau khi nắm bắt văn bản hướng dẫn của cấp trên, HTX đã họp xã viên để phổ biến cho mọi người biết quyền và lợi ích của việc đóng bảo hiểm và đã tích cực tham gia, mỗi tháng đều đóng phí đầy đủ theo quy định. Nhờ đó cán bộ xã viên, người lao động ngày càng gắn bó hơn với HTX cũng như nâng cao tinh thần trách nhiệm, hoàn thành tốt các công việc được giao.
Tuy nhiên, việc người lao động trong các HTX tham gia đóng các loại bảo hiểm cũng nảy sinh nhiều bất cập. Nguyên nhân là không phải cán bộ nào cũng được tham gia đóng bảo hiểm bởi vướng hạn mức về lương thực nhận cũng như giới hạn về độ tuổi tham gia. Tại một số HTX, nhiều cán bộ, xã viên, người lao động không thể đóng bảo hiểm bởi mức lương hàng tháng quá thấp. Được biết, một số chủ nhiệm HTX có mức lương trung bình từ 2-3 triệu đồng/tháng nhưng cũng có nơi lương chủ nhiệm chỉ có 500.000 đồng đến 1 triệu đồng/tháng. “Lương chủ nhiệm đã vậy, lương các phó chủ nhiệm, trưởng ban kiểm soát, thủ quỹ… chỉ bằng 50-80% mức lương chủ nhiệm thì lấy gì mà đóng bảo hiểm. Hiện tại do thu nhập thấp nên cả HTX chỉ có 6 người đóng các loại bảo hiểm” – Ông Lê Xuân Đức, Chủ nhiệm HTX Long Hà (Đồng Xuân) trăn trở. Một điều khiến các HTX quan tâm là có nhiều cán bộ công tác trên 15 năm tại HTX nhưng cũng chỉ mới đóng bảo hiểm được 6-7 năm. Nếu tính từ thời điểm đóng bảo hiểm đến khi nghỉ chế độ, nhiều cán bộ HTX sẽ không đảm bảo về thời gian. “Hiện có nhiều cán bộ HTX lớn tuổi, có mức lương ổn định, bản thân họ cũng có nguyện vọng đóng bảo hiểm nhưng tính đến khi nghỉ hưu chỉ đóng bảo hiểm được 10 năm. Như vậy khi nghỉ hưu thì quyền lợi của cán bộ ấy chắc chắn sẽ bị thiệt thòi” – ông Hồ Quang Nam, Chủ nhiệm HTX NN KDTH Đông Hòa An cho biết.
Theo Bảo hiểm xã hội Phú Yên, hiện tại chỉ khoảng 1/3 HTX đang hoạt động tham gia đóng BHXH. Nguyên nhân là nhiều HTX hoạt động thiếu hiệu quả, kinh doanh không có lãi nên lương hàng tháng trả cho lao động thấp hơn mức lương tối thiểu vùng theo quy định là 1,55 triệu đồng/tháng. Trong quý I/2012, có tổng cộng 531 lao động của 67 HTX tham gia đóng các loại bảo hiểm. Qua rà soát thực tế có 6 HTX nợ đọng BHXH kéo dài và có mức tiền lương tham gia đóng bảo hiểm thấp hơn mức lương tối thiểu vùng. Tuy nhiên đến quý II/2012 chỉ còn 486 lao động tại 65 HTX tham gia đóng các loại bảo hiểm.
KHẮC PHỤC TRỞ NGẠI
Theo ông Trần Văn Cang, Chủ nhiệm HTX NN KDDV Hòa Mỹ Tây (Tây Hòa), Luật HTX ban hành lần đầu kể từ sau khi chuyển đổi vào năm 1997, đến năm 2003 tiếp tục được sửa đổi, bổ sung. Do đó ngành cấp trên cần linh động tạo điều kiện để cán bộ công tác lâu năm được lùi thời gian đóng bảo hiểm về trước (cụ thể là từ năm 1997) để họ được hưởng phần nào chế độ Nhà nước sau những cống hiến cho kinh tế tập thể. Điều này thể hiện được tính nhân văn, bản chất tốt đẹp của HTX. Nếu vấn đề này được giải quyết kịp thời sẽ làm cán bộ, người lao động cảm thấy thoải mái khi tham gia HTX. Cũng theo ông Cang, thủ tục cho việc khám chữa bệnh bằng bảo hiểm xã hội, y tế hiện vẫn còn nhiều phiền hà, nhất là tại khu vực nông thôn và khi phải chuyển viện. Do đó trong khi chờ đợi cấp trên ban hành quy định mới, thiết nghĩ cơ quan chức năng, các địa phương cần xem xét nhằm tìm hướng giải quyết, giảm thiểu thiệt thòi cho cán bộ HTX trong việc tham gia bảo hiểm.
Ông Trần Quang Phương, cán bộ Bảo hiểm xã hội Phú Yên cho biết: Để thực hiện đúng theo quy định của pháp luật, BHXH tỉnh đã đề nghị BHXH các huyện, thị xã, thành phố tiến hành kiểm tra hợp đồng lao động, bảng thanh toán tiền lương của các HTX. Nếu phát hiện hợp đồng lao động đã ký có mức tiền lương thấp hơn mức lương tối thiểu vùng thì kiến nghị các HTX ký lại hợp đồng lao động để đảm bảo mức tiền lương không thấp hơn mức lương tối thiểu vùng. Trường hợp do làm ăn thua lỗ, các HTX trả tiền lương, tiền công cho người lao động thấp hơn mức lương tối thiểu vùng thì dừng thu bảo hiểm đối với những lao động đó. Đối với các cán bộ HTX công tác lâu năm nhưng chỉ mới đóng bảo hiểm thời gian gần đây, do chưa có quy định mới cũng như văn bản hướng dẫn của cấp có thẩm quyền nên không thể linh động cho cán bộ HTX lùi thời gian đóng các loại bảo hiểm. Tuy nhiên thời gian qua, BHXH Phú Yên cũng đã làm việc với các ngành liên quan để tìm hướng giải quyết.
XUÂN HUY
