Những năm gần đây tiểu thủ công nghiệp (TTCN) Phú Yên đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ với tốc độ tăng trưởng bình quân 14%/ năm, chiếm gần 34% tổng giá trị sản xuất ngành công nghiệp. Năm 2006, lĩnh vực này đã thu hút khoảng trên 1.000 lao động, đưa tỷ trọng lao động công nghiệp trong cơ cấu lao động toàn tỉnh lên 8,2%. Nhưng bước vào thời kỳ hội nhập, như một số ngành khác, TTCN đang đứng trước những thử thách lớn.
NHỎ LẺ VÀ THIẾU BỀN VỮNG
Du nhập nhiều nghề mới để giải quyết lao động nông nhàn. Trong ảnh: Làm mành gỗ ở HTX Hòa Hội - Ảnh: MINH NGUYỆT
Nền TTCN Phú Yên trong những năm qua phát triển có nhiều vượt trội so với những giai đoạn trước, tuy nhiên xét về tổng thể còn thiếu bền vững và mang tính nhỏ lẻ. Tuy sản phẩm phát triển đa dạng và phong phú, nhưng giá trị kinh tế mang lại chưa cao. Đến nay, mới chỉ có sản phẩm mây tre lá xuất khẩu là đem lại giá trị khá, nhưng cũng mới chỉ dừng lại ở dạng thô, chưa xuất khẩu trực tiếp. Cùng với sự ra đời của Nghị quyết 06 về khuyến khích phát triển TTCN của Tỉnh ủy, gần đây nhiều doanh nghiệp đã bỏ vốn đầu tư sản xuất kinh doanh và có những sản phẩm mới đang được chú ý như ốc mỹ nghệ, sản phẩm mỹ nghệ từ dừa, gỗ mỹ nghệ... Tuy nhiên, nếu hỏi TTCN Phú Yên có sản phẩm nào đặc trưng và nổi bật, thì chưa xác định là sản phẩm nào.
Thực tế của quá trình phát triển cho thấy, do công tác quy hoạch, định hướng sản phẩm TTCN chưa được chú ý xây dựng một cách khoa học cho cả trung hạn và dài hạn nên chưa có sản phẩm nào mang tính chủ lực; công tác tổ chức sản xuất, thiết kế mẫu mã sản phẩm phân tán, mang tính tự phát vì cá nhân nỗ lực thực hiện là chủ yếu. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp (DN) làm TTCN chưa chủ động tạo ra sản phẩm mới để giới thiệu cho thị trường mà chỉ dựa vào yêu cầu của từng đơn hàng cụ thể, bên cạnh đó, chiến lược thị trường và khả năng tiếp thị sản phẩm cũng còn hạn chế. Bởi vậy, đa số sản phẩm TTCN Phú Yên tiêu thụ trong nội tỉnh, nội địa với giá thấp, còn các sản phẩm phục vụ cho nhu cầu xuất khẩu thì lệ thuộc vào người gom hàng. Điều đáng quan tâm là các DN nhà nước trong tỉnh lu mờ trong vai trò hướng dẫn, cung cấp dịch vụ và tiêu thụ sản phẩm TTCN, sản phẩm của làng nghề; sản phẩm truyền thống mang tính độc đáo của tỉnh đã rất hiếm lại không giữ được phương pháp sản xuất truyền thống, nên ngày càng bị thu hẹp do không cạnh tranh được với các dòng sản phẩm mới giá rẻ. Hơn nữa, hầu hết các cơ sở đều thiếu vốn sản xuất kinh doanh, nhưng chính sách tín dụng của nhà nước có một số ràng buộc nhất định, nhất là tài sản thế chấp, nên các DN gặp không ít khó khăn trong việc vay vốn đầu tư mở rộng sản xuất.
VƯƠN LÊN THỜI HỘI NHẬP, CÁCH NÀO?
Theo ông Ngô Đa Thọ, Giám đốc Công ty sản xuất - xuất nhập khẩu công nghiệp Phú Yên: Phú Yên cần quảng bá mạnh mẽ các sản phẩm TTCN của tỉnh ra thị trường nước ngoài. Tỉnh cần thành lập một hội đồng xét tuyển, bình chọn hàng năm các sản phẩm TTCN có thương hiệu như nước mắm, hạt điều, hàng mỹ nghệ… từ đó tiến đến bình chọn các thương hiệu khu vực, thương hiệu quốc tế để đưa đi quảng bá. Bên cạnh đó, Phú Yên cũng cần thành lập Quỹ bảo trợ tín dụng cho các DN vừa và nhỏ để hỗ trợ cho DN, nếu để tình trạng DN tự “bơi” thì sẽ không có sản phẩm nào phát triển được.
Ông Trần Trọng Kim, Quyền Chủ tịch Hội Nông dân Phú Yên cho rằng: một vấn đề đặt ra nữa trong phát triển TTCN là tỉnh cần xây dựng và quy hoạch vùng nguyên liệu ổn định với những chính sách đầu tư, trợ giá để khuyến khích người dân và các thành phần kinh tế khác tham gia đầu tư phát triển vùng nguyên liệu, đặc biệt là gắn với nghề chế biến nông, lâm, thuỷ sản. Thực tế hiện nay ở vùng nông thôn đang tồn tại rất nhiều loại ngành nghề TTCN, do đó cần điều tra, khảo sát và đánh giá để có sự chọn lựa ngành nghề nào có khả năng phát triển phù hợp với xu thế phát triển của từng địa phương. Từ đó có sự quy hoạch phân vùng hợp lý nhằm tạo điều kiện phát huy lợi thế cho từng loại ngành nghề.
Ông Đào Tấn Cam, Giám đốc Sở Công nghiệp đề xuất: Để nền TTCN phát triển đáp ứng với yêu cầu của thời kỳ hội nhập cần sớm có một Nghị quyết mới để tiếp tục làm đòn bẩy cho TTCN phát triển. Trước mắt các DN, CSSX phải vượt qua rào cản của chính mình. Xoá bỏ tư tưởng tự bằng lòng với những kết quả đã đạt được, coi trọng hơn nữa việc đầu tư mở rộng sản xuất vừa là nghĩa vụ của công dân, vừa là một động thái mang tính đạo đức nghề nghiệp trong việc tạo công ăn việc làm cho những người nghèo khó. Các DN cần tính toán, phải làm gì để giải quyết những vấn đề chủ yếu như: đầu tư phát triển sản xuất; Xây dựng nhãn hiệu hàng hoá gắn với quảng bá sản phẩm và mở rộng thị trường tiêu thụ; Tăng cường năng lực và hiện đại hoá công tác quản lý; Xây dựng chiến lược cho sản phẩm, cho DN, cho CSSX. Muốn vậy các DN cần có sự hợp tác, phân công sản xuất để tạo khối lượng hàng hoá đáp ứng nhu cầu khách hàng. Các hiệp hội nghề nghiệp cần xây dựng các tiêu chí nội bộ cho từng sản phẩm để đảm bảo sự thống nhất cho các sản phẩm giữa các CSSX hoặc các sản phẩm có cùng NHHH, hoặc phân công để sản xuất. Hình thành các DN tiêu thụ sản phẩm được lựa chọn trên cơ sở các DN hiện có cùng với sự hỗ trợ của nhà nước để xây dựng thành một DN đủ mạnh (DN đầu đàn) vừa tổ chức sản xuất, vừa cung cấp dịch vụ và gom hàng từ các cơ sở khác để đưa ra thị trường. Đồng thời, cần có sự hỗ trợ, cung cấp thông tin về thị trường từ phía các cơ quan nhà nước, đặc biệt là từ Trung tâm xúc tiến thương mại tỉnh. Bên cạnh đó, ngành công nghiệp cần đẩy nhanh tiến độ đầu tư các cụm, điểm công nghiệp nông thôn để đáp ứng nhu cầu mặt bằng sản xuất cho DN và CSSX.
BÍCH HÀ
