Dù Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (NTD) đã có hiệu lực nhưng khả năng NTD tự bảo vệ mình còn khá yếu. Xung quanh vấn đề này, phóng viên Báo Phú Yên đã phỏng vấn tiến sĩ Vũ Thị Bạch Nga, Trưởng ban Bảo vệ quyền lợi NTD (Cục Quản lý cạnh tranh, Bộ Công thương).
Người tiêu dùng chọn mua hàng hóa tại TP Tuy Hòa - Ảnh: M.ĐĂNG
* Bà có thể cho biết những nguy cơ mà NTD gặp phải trong thời gian qua?
- So với trước, hiện công tác bảo vệ NTD đã có nhiều tiến bộ đáng kể, nhưng vẫn chưa đáp ứng các yêu cầu đặt ra. Quyền lợi của NTD vẫn bị xâm phạm như: Sữa có chứa melamin, nước đóng chai nhiễm khuẩn, nước tương nhiễm chất 3-MCPD, các loại hàng hóa giả mạo nhãn hiệu hoặc giả các chi tiết về kiểu dáng, màu sắc... Có trường hợp NTD được phục vụ tận nhà nhưng nhân viên không giới thiệu tên, đơn vị sản xuất, cá nhân kinh doanh, số điện thoại liên lạc,… hoặc cung cấp thông tin không chính xác. Nguyên nhân của tình trạng trên là do ý thức tự giác trong bảo vệ quyền lợi NTD chưa cao, NTD không thông thạo hàng hóa và chưa mạnh dạn đấu tranh với vấn nạn này. Nhiều khi NTD cũng đấu tranh về quyền lợi nhưng mức độ thành công còn hạn chế, bởi hầu hết vẫn mơ hồ về quyền và nghĩa vụ của mình.
Ngoài ra, họ cũng chưa thích ứng với cơ chế thị trường, không xem hàng cẩn thận cũng như cất giữ cẩn thận hóa đơn, chứng từ, giấy bảo hành để tạo cơ sở pháp lý về sau. NTD không tìm đọc kỹ hướng dẫn sử dụng, tìm hiểu tính năng của sản phẩm. Đơn cử trường hợp NTD khiếu nại việc mình bị phỏng do vỡ nồi thủy tinh khi nấu ăn; qua kiểm tra, cơ quan chức năng phát hiện họ đã đổ nước lạnh vào nồi thủy tinh khi đang đun sôi nên nồi bị vỡ. Hoặc NTD mua tủ lạnh dùng vài tháng thì phát hiện chỗ dán quảng cáo bị lõm lỗ sâu… Những trường hợp trên NTD đều khó “bắt đền” được doanh nghiệp, đại lý.
Nhân viên một công ty mời khách hàng dùng thử sản phẩm tại hội chợ - Ảnh: M.NGUYỆT
|
Theo Nghị định 19 ngày 16/3/2012 của Chính phủ, phạt từ 500.000 đồng đến 1 triệu đồng đối với hành vi kinh doanh không đảm bảo chất lượng, số lượng, công dụng, an toàn thực phẩm của hàng hóa dịch vụ đã cung cấp… Phạt từ 20-50 triệu đồng nếu quảng cáo lừa dối hoặc gây nhầm lẫn, không thông báo công khai về hàng hóa khuyết tật, không báo cáo kết quả thu hồi hàng hóa khuyết tật cho cơ quan quản lý... Phạt từ 50-70 triệu đồng đối với hành vi không đăng ký hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung với cơ quan quản lý, kinh doanh hàng hóa không đảm bảo chất lượng gây thiệt hại đến tính mạng, tài sản, sức khỏe NTD… |
* Vậy, NTD làm thế nào để có thể tự trang bị cho mình những kỹ năng?
Để tự bảo vệ mình trước khi nhờ tới sự can thiệp của cơ quan chức năng, NTD cần nhớ các quyền cơ bản của mình gồm: Được thông tin, được lựa chọn, góp ý, được tham gia xây dựng và thực thi chính sách, pháp luật, được khiếu nại và bồi thường, được tư vấn, hỗ trợ kiến thức về tiêu dùng. Bên cạnh đó, NTD phải hiểu các nghĩa vụ: Kiểm tra hàng hóa trước khi nhận, lựa chọn hàng hóa, dịch vụ có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, không gây nguy hại đến tính mạng, sức khỏe của mình và của người khác, thực hiện chính xác, đầy đủ hướng dẫn sử dụng. NTD cần thông tin cho cơ quan Nhà nước, tổ chức, cá nhân có liên quan khi phát hiện hàng hóa, dịch vụ lưu hành trên thị trường không đảm bảo an toàn, gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại đến tính mạng, sức khỏe, tài sản của NTD... Khi mua bất cứ sản phẩm nào, NTD phải xem xét cẩn thận hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung, phải tạo thói quen lưu trữ tất cả bằng chứng khi giao dịch. Trong quá trình sử dụng, hàng hóa, sản phẩm có vấn đề về chất lượng, NTD phải nhanh chóng phản ánh đến nơi bán để được giải quyết. Nếu không được thì nhờ Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ NTD, Sở Công thương hoặc phòng kinh tế tại địa phương can thiệp.
* Đơn vị đã hỗ trợ NTD như thế nào trong việc trang bị kỹ năng tự bảo vệ?
- Thời gian qua, Cục Quản lý cạnh tranh đã tổ chức nhiều đợt phổ biến về Luật Bảo vệ quyền lợi NTD và Nghị định 19 ngày 16/3/2012 của Chính phủ về quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ quyền lợi NTD cho các cấp ngành, doanh nghiệp trên cả nước. Qua hội nghị, hội thảo, các doanh nghiệp đã hiểu hơn về trách nhiệm và nghĩa vụ của mình để không vi phạm luật. Nhằm nâng cao kiến thức, trình độ cho cán bộ phụ trách xử lý khiếu nại, chúng tôi tổ chức nhiều hội nghị, tập huấn, thực hành các vụ giả định và thảo luận nhóm chuyên sâu. Ngoài ra, đơn vị cũng phối hợp với các cơ quan báo chí, tuyên truyền rộng rãi để NTD nhận thức rõ hơn về vị thế của mình, không phải vì giá trị mua sản phẩm nhỏ mà NTD bỏ qua lỗi của nhà sản xuất. Bên cạnh đó, đơn vị cũng giúp các sở ngành, địa phương tư vấn NTD về phương thức khiếu nại, khiếu kiện đúng quy định, biết cách lưu giữ những bằng chứng quan trọng. Ngoài ra, cơ quan Nhà nước còn bảo vệ NTD thông qua việc kiểm soát hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung.
* Xin cảm ơn bà!
XUÂN HUY (thực hiện)
