Trong những năm gần đây, rác thải ở nông thôn ngày càng có chiều hướng gia tăng, mà phần lớn là chất thải rắn (CTR) sinh hoạt. Để thực hiện công tác quản lý CTR được tốt hơn, các ngành chức năng và địa phương cần thực hiện đồng bộ các giải pháp.
Thu gom rác thải ở huyện Sông Hinh - Ảnh: P.NAM
NHIỀU KHÓ KHĂN
Tại các khu vực nông thôn Phú Yên, ước lượng CTR phát sinh khoảng 260 tấn/ngày, trong đó khối lượng được thu gom trung bình 64 tấn/ngày, chiếm 24,6%, thấp hơn nhiều so với khu vực đô thị. Theo Chi cục Môi trường tỉnh, dân số tăng và nhu cầu phát triển kinh tế, người dân nông thôn ngày càng mở rộng quy mô hoạt động nông, lâm, ngư nghiệp và các ngành nghề sản xuất kinh doanh khác làm gia tăng lượng chất thải, trong khi đó hầu hết người dân vẫn giữ thói quen tự xử lý rác trong vườn nhà hoặc vứt ra kênh mương, ao đầm, trên các tuyến đường liên thôn, liên xã... gây ô nhiễm.
Cũng theo Chi cục Môi trường tỉnh, tại các khu vực chưa có dịch vụ thu gom rác, phần lớn CTR được phân hủy tự nhiên, trong khi đó ở những nơi có dịch vụ, tốc độ thu gom chậm, chủ yếu theo phương thức thủ công nên lượng rác thải thu gom không nhiều. Phương thức xử lý CTR nông thôn được áp dụng chủ yếu hiện nay là tập hợp rác tại các bãi tập trung của xã rồi đốt. Tuy hiệu quả về môi trường không cao, nhưng dễ xử lý và tiết kiệm được quỹ đất, giải quyết khó khăn trong quy hoạch điểm tập kết, xử lý của các địa phương.
Hiện CTR nông thôn, trong đó có chất thải các làng nghề chưa có cơ quan quản lý rõ ràng, đã tạo nên lỗ hổng lớn trong công tác quản lý; nhân lực và phương tiện thu gom rác không đáp ứng nhu cầu thực tế; các bãi rác cũ thường quá tải gây ô nhiễm môi trường; các bãi rác mới chậm được đầu tư xây dựng; công nghệ xử lý CTR sinh hoạt lạc hậu, phát sinh ô nhiễm môi trường. Trong khi đó, tính tự giác của người dân chưa cao, chưa tự ý thức được trách nhiệm của bản thân trong quy trình thu gom, xử lý CTR. Hơn nữa, phí thu gom rác hiện nay chưa tương xứng với chi phí thực hiện dịch vụ thu gom, xử lý rác thải, nhất là đối với các HTX tại khu vực nông thôn. Theo Chi cục Môi trường tỉnh, phí thu gom rác của các HTX đối với hộ ở mặt phố tại các huyện hàng tháng chỉ có 5.000 đồng, trong hẻm 3.000 đồng, buôn bán nhỏ 3.000 đồng và kinh doanh giải khát 10.000 đồng. Việc quản lý chất thải nguy hại, chất thải hầm vệ sinh, chất thải từ các hố ga ở một số địa phương gặp nhiều khó khăn do không có đơn vị thu gom, xử lý. Ông Lê Trung Hiền, Phó phòng Kinh tế - Hạ tầng huyện Tây Hòa cho biết, do đường hẹp, xe rác không thể đến tận các thôn nên rác thải thường được tập kết ở các trục đường chính, trong khi đó địa phương chỉ có một xe chở rác hoạt động liên tục 4 chuyến/ngày nhưng vẫn không thể thu gom hết rác.
THỰC HIỆN ĐỒNG BỘ CÁC GIẢI PHÁP
Giải quyết thực trạng trên, trong phương hướng quản lý CTR sinh hoạt đến năm 2015, tỉnh Phú Yên phấn đấu 60% tổng lượng CTR sinh hoạt phát sinh được thu gom, 30% được xử lý hợp vệ sinh, trong đó, riêng CTR sinh hoạt nông thôn thu gom đạt 30%. Đến năm 2020, nâng cấp hệ thống thu gom và bãi chôn lấp an toàn, đưa vào áp dụng các công nghệ hiện đại trong tái sử dụng chất thải. Phó chủ tịch thường trực UBND tỉnh Lê Văn Trúc cho rằng, để hoạt động quản lý CTR được tốt hơn trong thời gian tới, các ngành chức năng cùng địa phương cần thực hiện giải pháp nâng cao nhận thức cộng đồng. Bên cạnh đó, các đơn vị cũng tăng cường công tác thanh, kiểm tra, giám sát các hoạt động liên quan đến môi trường; xây dựng các văn bản cụ thể hóa cơ chế, chính sách hỗ trợ; xây dựng phí bảo vệ môi trường đối với CTR và các mức thu phí vệ sinh môi trường phù hợp với từng địa phương và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm…
Hiện tại, Sở TN-MT đang xây dựng và thực hiện các chiến dịch truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng trong trường học, cộng đồng dân cư và các cơ sở sản xuất kinh doanh; đưa giáo dục môi trường vào chương trình giáo dục ở các cấp học, trong đó có vấn đề giữ gìn vệ sinh môi trường từ việc tham gia thu gom CTR; tổ chức thí điểm các mô hình thu gom, xử lý chất thải rắn tại cộng đồng dân cư… Theo Sở TN-MT, để góp phần thu gom, xử lý CTR đạt hiệu quả, các đơn vị tham gia dịch vụ môi trường cần cải tiến phương pháp quản lý và công nghệ đem lại hiệu quả; phối hợp với chính quyền, các đoàn thể tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện đúng các quy định về thời gian, địa điểm bỏ rác và đóng phí đầy đủ; tranh thủ sự hỗ trợ của các địa phương, các dự án trong và ngoài nước để nâng cấp quy mô, chất lượng hoạt động dịch vụ. Đồng thời, UBND tỉnh cũng chỉ đạo các ngành liên quan cụ thể hóa cơ chế chính sách hỗ trợ, ưu đãi, khuyến khích nhằm thu hút mọi thành phần tham gia dịch vụ bảo vệ môi trường, sớm thành lập Quỹ bảo vệ môi trường, ban hành quy định đơn giá thu gom, vận chuyển, xử lý CTR sinh hoạt phù hợp và mang tính đặc thù của từng địa phương, trong đó quy định chế tài xử lý các hành vi vi phạm…
BÌNH MINH
