Những năm gần đây, tài nguyên, môi trường biển đảo nước ta nói chung, Phú Yên nói riêng đang bị suy giảm và biến đổi phức tạp, làm ảnh hưởng đến phát triển kinh tế biển, đòi hỏi các cấp, các ngành và nhân dân phải nâng cao ý thức giữ gìn biển như bảo vệ sự sống của chính mình.

Nuôi tôm hùm trên vịnh Xuân Đài đem lại lợi nhuận lớn cho người dân địa phương nhưng đang phải đối mặt với nhiều khó khăn do môi trường nuôi bị ô nhiễm - Ảnh: N.TRƯỜNG

NHẬN DIỆN TÀI NGUYÊN BIỂN ĐẢO

Phú Yên là một trong những tỉnh có nhiều tiềm năng lợi thế để đẩy mạnh phát triển kinh tế biển, đặc biệt là phát triển kinh tế thủy sản, du lịch sinh thái, hàng hải. Bờ biển của tỉnh dài hơn 189km, có nhiều dải núi ăn lan ra biển hình thành các eo vịnh, vũng, đầm và bãi triều ngập mặn ven biển; vùng biển và vùng đặc quyền kinh tế trên 34.000km2 với 9 đảo lớn, nhỏ gần bờ (Lao Mái Nhà, Hòn Yến, Hòn Chùa, Hòn Than, Hòn Dứa, Hòn Khô, Hòn Nưa ...) có nhiều rạn đá san hô và thảm thực vật biển tạo điều kiện thuận lợi cho nhiều loài thủy sản sinh sôi, phát triển; diện tích ngư trường khai thác có hiệu quả là 6.900km2, nguồn lợi hải sản phong phú, đa dạng với gần 500 loài cá, 30 loài tôm, 15 loài mực và một số loài hải sản khác thuộc lớp nhuyễn thể, trong đó có hơn 35 loài đặc sản như: tôm, cá, mực có giá trị kinh tế cao. Dân số vùng biển gần 500.000 người chiếm hơn một nửa dân số của tỉnh, là nhân lực quan trọng để phát triển kinh tế biển và tham gia bảo vệ chủ quyên biển, đảo.

Tài nguyên, nguồn lợi biển thật phong phú, đa dạng, nhưng do thời gian qua việc khai thác không hợp lý, đã và đang làm cho môi trường, tài nguyên, nguồn lợi của biển ngày càng bị suy giảm và biến đổi phức tạp. Chỉ trong vòng 30 năm qua, diện tích rừng ngập mặn ven biển đã giảm quá nửa; diện tích các rạn san hô giảm đến gần 20%; các thảm cỏ biển cũng đang bị suy thoái nghiêm trọng, nhiều nơi đã mất hẳn. Các hoạt động kinh tế, du lịch, khai khoáng, hàng hải, đô thị hóa, công nghiệp, thủy sản, dầu khí đã và đang tạo ra hệ lụy là sự ô nhiễm môi trường nước và trầm tích tại các vùng ven biển, cửa sông, các đầm, vũng, vịnh ven bờ. Đặc biệt, ô nhiễm do sự cố dầu tràn, đánh bắt thủy sản bằng nghề giã cào ven bờ, bằng chất nổ, xung điện, chất độc hóa học theo kiểu hủy diệt trên vùng biển và ven biển trong những năm gần đây, gây ảnh hưởng lớn đến môi trường và sự tồn tại, phát triển của sinh vật biển. Tình trạng chặt phá rừng ngập mặn ven biển đã phá vỡ thế cân bằng tự nhiên; việc lấn biển xây dựng nhiều công trình kiến trúc, du lịch, dịch vụ, sản xuất kinh doanh, kể cả việc xây dựng hồ, đập để nuôi thủy sản ven biển không theo quy hoạch ở nhiều nơi đã gây ra sự biến đổi địa hình, thay đổi chế độ dòng chảy, chế độ ngập nước dẫn đến việc bồi lắng và xói lở ở vùng cửa sông ven biển ở nhiều nơi diễn ra phức tạp, khó lường. Hiện tượng mặn hóa, phèn hóa, ngọt hóa gây ô nhiễm hữu cơ cho môi trường nước làm cho hệ sinh thái ven biển bị phá vỡ thế cân bằng tự nhiên…

Thả tôm giống tái tạo nguồn lợi thủy sản tại vịnh Xuân Đài - Ảnh: N.TRƯỜNG

CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ

Việc bảo vệ tài nguyên, môi trường biển đảo đã được tỉnh đặt ra và đã đạt được kết quả bước đầu nhưng còn nhiều mặt hạn chế, thiếu sự đồng bộ, thiếu các căn cứ khoa học cần thiết để xây dựng các chính sách, hoạch định chiến lược, quy hoạch và quản lý, phát triển kinh tế biển bền vững.

Đồng thời với việc nhà nước ban hành các chế tài pháp luật đủ mạnh để bảo vệ môi trường biển và các biện pháp đã triển khai thực hiện, việc cần áp dụng những công nghệ mới, tiên tiến vào quan trắc, cảnh báo, giám sát, bảo vệ môi trường, nguồn lợi, tài nguyên biển cần chú trọng. Cùng với đó, biện pháp ngăn chặn và xử lý nghiêm tình trạng chặt phá rừng phòng hộ và rừng ngập mặn ven biển, tình trạng khai thác thủy sản bằng giã cào ven bờ, xung điện, chất nổ, chất độc cần được quan tâm. Có quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế liên ngành đối với các ngành kinh tế biển để tránh tình trạng mạnh ngành nào ngành đó làm, gây nên sự chồng chéo và tác động xấu lẫn nhau.

Về lâu dài, công tác thông tin, tuyên truyền, nâng cao nhận thức của mọi người về bảo vệ môi trường, nguồn lợi, tài nguyên biển cần đẩy mạnh. Nên xây dựng hệ thống quy định nội dung bảo vệ môi trường, nguồn lợi, tài nguyên biển, bảo vệ biển đảo của Tổ quốc và đưa vào chương trình giáo dục phổ thông để trang bị cho các thế hệ người Việt Nam, đặc biệt đối với thế hệ trẻ hiểu biết về môi trường, nguồn lợi, tài nguyên biển và chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc. Trên cơ sở đó xây dựng truyền thống bảo vệ môi trường, nguồn lợi, tài nguyên biển, chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc đối với các thế hệ người Việt Nam cho hôm nay và mai sau.

Xác định bảo vệ tài nguyên, môi trường biển đảo là trách nhiệm chung của toàn xã hội, các cấp, các ngành liên quan và mọi người dân phải chung tay hợp sức. Trước hết, đối với các cấp, các ngành, các lực lượng làm kinh tế biển phải có giải pháp hợp lý và hữu hiệu, có hành động ứng xử khoa học, phù hợp trong khai thác, sử dụng các tài nguyên, nguồn lợi từ biển, có thái độ thân thiện với môi trường để phát triển kinh tế biển bền vững.

NGUYỄN KHẮC TÂN