Trong lúc khó vay vốn ngân hàng do lãi suất cao, không có tài sản thế chấp, nhiều HTX, tổ hợp tác (THT) đã tiếp cận được nguồn Quỹ quốc gia về việc làm (QGVVL). Để nguồn quỹ này ngày càng phát huy hiệu quả các đơn vị liên quan cần giải quyết nhiều vướng mắc.
Sản xuất gỗ tại một hợp tác xã ở TX Sông Cầu - Ảnh: X.HUY
HIỆU QUẢ NHỜ VỐN VAY
Những năm qua, các HTX ở Phú Yên vay từ Quỹ QGVVL hơn 5,8 tỉ đồng với lãi suất khoảng 0,65%/tháng để đầu tư xây dựng nhà xưởng, máy móc, hiện đại hóa dây chuyền sản xuất, nâng cao khả năng cạnh tranh. Điều này góp phần tăng nhanh tốc độ luân chuyển vốn, nâng cao chất lượng công việc, tạo ra nhiều sản phẩm mới cho các đơn vị như HTX Mây tre lá và thủ công mỹ nghệ Tân Hòa Bình (Tây Hòa), HTX Xây dựng và lắp điện Minh Khai (TP Tuy Hòa), HTX SXKD Thương mại Hưng Phú (Đông Hòa), HTX Mây tre lá Thành Công (Tuy An). Nguồn vốn từ Quỹ QGVVL chiếm gần 50% tổng vốn của các đơn vị được vay, giải quyết cho khoảng 5.000 lao động có việc làm ổn định, tạo thêm việc làm mới cho hơn 1.400 lao động với thu nhập bình quân từ 1,5-2 triệu đồng/tháng.
Từ nguồn vốn này, HTX Mây tre lá và thủ công mỹ nghệ Tân Hòa Bình đã mở rộng nhà xưởng, mua sắm hơn 50 loại máy móc, thiết bị để tăng công suất thiết kế từ 7.000 sản phẩm/năm lên 20.000 sản phẩm/năm. Nhờ vậy hiệu quả sản xuất, chất lượng sản phẩm làm ra ngày càng tinh xảo. Sản phẩm của HTX này đã có mặt tại thị trường nhiều nước như: Nhật Bản, Brazil, Đức.... Ông Lương Tấn Thái, Chủ nhiệm HTX Mây tre lá và thủ công mỹ nghệ Tân Hòa Bình cho biết: “Do đơn hàng nhiều, số lượng lớn nên nhiều lúc HTX “kẹt” vốn để chạy đơn hàng. Khi chưa tiếp cận được Quỹ QGVVL, HTX đã vay từ bên ngoài với lãi suất cao dẫn đến doanh thu bị ảnh hưởng. Nay nhờ có nguồn Quỹ QGVVL, đơn vị đã mở rộng quy mô sản xuất, giải quyết cho 300 lao động có việc làm ổn định. Trong thời gian đến, HTX tiếp tục được vay thêm 220 triệu đồng”.
Trong những năm qua, hơn chục thành viên thuộc tổ hợp tác bánh tráng Hòa Đa (xã An Mỹ, Tuy An) được vay gần 60 triệu đồng từ kênh Trung ương để xây dựng sân phơi, khay đựng bánh, mô tơ nghiền bột gạo, lò sấy… góp phần tăng thu nhập cho người làm nghề, đưa thương hiệu “Bánh tráng Phú Yên” ngày càng vươn xa. Ông Nguyễn Hai, Tổ trưởng Tổ hợp tác Hòa Đa cho biết: “Nhu cầu vay vốn của các HTX, THT trong hệ thống Liên minh HTX Phú Yên hiện đang rất lớn vì đây là khu vực kinh tế của lao động nghèo, ít vốn. Các THT có quy mô quá nhỏ lẻ, nếu không có nguồn Quỹ QGVVL sẽ gặp nhiều khó khăn trong hoạt động sản xuất”.
GIẢI QUYẾT NHỮNG TỒN ĐỌNG
Hiện nay nguồn vốn của chương trình Quỹ QGVVL do Trung ương phân bổ cho Liên minh HTX tỉnh chỉ khoảng 800 triệu đồng, trong khi nhiều đại diện cơ quan chức năng được phân công tham gia tổ chuyên viên thẩm định, quản lý dự án lại không nắm hết các nguyên tắc hoạt động của loại hình HTX, THT nên tỉ lệ cho vay còn thấp. Trong năm 2011, số vốn còn tồn đến 420 triệu đồng. Do ảnh hưởng suy thoái kinh tế, biến động sản xuất nên một số đơn vị làm ăn không hiệu quả dẫn đến tình trạng nợ quá hạn thuộc kênh do tỉnh quản lý còn cao. Đơn cử như HTX Xây dựng Trường Thành vay 50 triệu đồng nhưng trong quá trình hoạt động chủ dự án chết, người thừa kế không có khả năng trả nợ; một loạt các HTX sản xuất nước mắm như An Phú, Tiến Hải, Phước Hải đang gặp khó khăn do sản phẩm sản xuất ra không cạnh tranh nổi với sản phẩm cùng loại trên thị trường nên chậm thu hồi vốn để trả nợ; dự án nuôi bò của THT Bắc Phú Mỹ bị phá sản do dịch lở mồm long móng… Một số chủ dự án chây ì, không chịu trả nợ trong khi ngành chức năng xử lý thiếu kiên quyết.
Theo ông Trần Minh Pháp, Phó trưởng phòng Việc làm – An toàn lao động (Sở LĐ-TB-XH), từ năm 1996, vốn Quỹ QGVVL đã cho các HTX vay để phát triển sản xuất kinh doanh. Có thời điểm nguồn vốn lên tới 1,8 tỉ đồng. Sau đó các HTX bắt đầu nợ nên chủ trương của Ban chỉ đạo là tập trung thu hồi vốn. Những năm trở lại đây nguồn vốn dành cho các dự án của HTX gần như không có. Ông Đào Tấn Nguyên, Giám đốc Ngân hàng Chính sách xã hội chi nhánh Phú Yên cho biết: Tổng số dư nợ theo Liên minh HTX tỉnh từ kênh Trung ương và địa phương gần 900 triệu đồng, nhưng nợ quá hạn lên đến gần 288 triệu đồng, chiếm 32%. Hiện cơ chế, quy chế chính sách cho vay không còn phù hợp, gây trở ngại cho các HTX trong việc vay vốn. Thực tế là cho vay các làng nghề còn dễ hơn cho vay HTX, bởi HTX chịu ràng buộc như: Điều lệ, đại hội xã viên,... Bên cạnh đó, vốn Quỹ QGVVL so với tốc độ tăng trưởng tín dụng của Ngân hàng Chính sách xã hội quá chậm, không còn phù hợp với tình hình mới.
Theo Phó chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Ngọc Ẩn, Liên minh HTX Phú Yên cần làm việc với Liên minh HTX Việt Nam để tăng nguồn vốn, đồng thời tiếp tục phối hợp chặt chẽ các ngành chức năng liên quan giải quyết tốt các dự án nợ quá hạn. Ngân hàng Chính sách xã hội chi nhánh Phú Yên phối hợp với Sở Tài chính, Sở LĐ-TB-XH tham mưu UBND tỉnh sớm ban hành quy chế cho vay, ưu tiên bố trí vốn cho khu vực kinh tế tập thể. Đồng thời kiến nghị Trung ương sửa đổi, bổ sung quy chế cho vay, cơ chế chính sách không còn phù hợp để tạo điều kiện thuận lợi cho các HTX trong việc vay vốn. Các HTX, THT cần thực hiện tốt các quy định cam kết, cùng có trách nhiệm với Ngân hàng Chính sách xã hội, sử dụng vốn vay đúng mục đích, trả gốc và lãi đúng hạn, phát huy hiệu quả nguồn vốn.
XUÂN HUY
