Máy dò ngang là thiết bị phục vụ khai thác thủy sản đã và đang được ngư dân nhiều nước trên thế giới sử dụng trên tàu lưới vây rút chì, nhằm nâng cao năng suất, hiệu quả khai thác thủy sản. Ở Việt nam, máy dò ngang được ứng dụng vào tàu lưới vây rút chì vài ba năm trở lại đây, giúp nhiều ngư dân nâng cao năng lực và hiệu quả khai thác thủy sản trên biển.
Kỹ sư Nguyễn Hữu Hạnh, Trung tâm Khuyến nông-Khuyến ngư tỉnh hướng dẫn cách sử dụng máy dò ngang cho thuyền trưởng tàu PY 95001 TS - Ảnh: K.TÂN
Tháng 9/2011, Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư tỉnh triển khai lắp đặt và hướng dẫn sử dụng máy dò ngang sonar JMC – CSL -1000 trên tàu lưới vây rút chì mang ký hiệu PY95001TS do ông Biện Quang ở thôn Phú Lạc, xã Hòa Hiệp Nam, huyện Đông Hòa làm chủ tàu. Đây là mô hình máy dò ngang đầu tiên được triển khai thực hiện ở Phú Yên cho nghề lưới vây rút chì.
TÍNH NĂNG, ĐẶC TÍNH KỸ THUẬT CỦA MÁY
Máy dò ngang (SONAR) JMC – CSL – 1000 có tính năng màn hình màu TFT LCD 15 inch cho hình ảnh đàn cá rõ nét ở tất cả các vị trí quan sát khác nhau. Máy có bốn kiểu màn hình hiển thị chính: màn hình quét ngang 360 độ xung quanh tàu, màn hình quét ngang lệch tâm, màn hình dò đứng, màn hình quét mạn vòng qua đáy tàu. Tốc độ quét nhanh: 4,3 giây cho phép quét vòng 360 độ ở thang đo 20m; 8 giây ở thang đo 100m; 12,8 giây ở thang đo 200m. Bộ ổn định đầu dò được tích hợp bên trong theo nguyên lý trọng lực giúp hình ảnh đàn cá hiển thị trên màn hình rõ nét và ổn định ngay cả trong điều kiện tàu bị nghiêng, bị lắc. Menu sử dụng bằng tiếng Việt, phù hợp và dễ sử dụng đối với bà con ngư dân.
Máy dò ngang (SONAR) JMC – CSL – 1000 có đặc tính kỹ thuật tần số hoạt động 180 kHz. Công suất phát 1.500W. Trọng lượng khối thu phát 44,9kg. Đường kính đầu dò 142mm; đường kính trong ống bao đầu dò 146mm (6 inch). Hành trình nâng hạ đầu dò 200-400mm, nguồn điện cung cấp 11-30 VDC, thang đo 20m-2.000m. Góc quét chùm tia ở chức năng quét ngang với bước nhảy 5 độ hoặc bước nhảy 10 độ; góc quét chùm tia ở chức năng quét mạn với bước nhảy 3 độ hoặc bước nhảy 5 độ, điều chỉnh góc nghiêng chùm tia từ +5 độ đến -90 độ. Máy thích hợp nhất là lắp đặt trên tàu lưới vây rút chì, đặc biệt là tàu lưới vây kết hợp ánh sáng, có công suất từ 90CV trở lên, khai thác ở ngư trường có độ sâu 40m nước trở lên. Máy giúp ngư dân quan sát và kiểm soát được cả đàn cá thông qua hệ thống màn hình, từ đó có thể thả lưới vây đánh trọn cả đàn cá, nâng cao năng suất, sản lượng, hiệu quả đánh bắt.
HIỆU QUẢ SỬ DỤNG MÁY
Sau khi lắp máy dò ngang trên tàu (cuối năm 2011) gặp thời tiết xấu, biển động, tàu không thể ra khơi khai thác hải sản. Đầu năm 2012, ông Biện Quang cho tàu ra khơi chuyến biển đầu tiên. Trong thời gian tàu hoạt động trên biển gặp cơn bão số 1, nên tàu chỉ tổ chức khai thác được 9 mẻ lưới, ít hơn những chuyến biển bình thường trước đây 5 mẻ lưới. Tuy gặp khó khăn về thời tiết, nhưng nhờ sử dụng máy dò ngang mà năng suất, sản lượng mỗi mẻ lưới cao hơn trước khi chưa lắp đặt máy dò ngang 1,6 lần. Thời gian cho chuyến biển cũng được rút ngắn, chi phí giảm, vì vậy hiệu quả kinh tế tăng đáng kể. Cụ thể, thời gian tàu hoạt động trên biển 13 ngày, sản lượng khai thác đạt trên 10 tấn, tổng thu 120 triệu đồng, sau khi trừ chi phí 52 triệu đồng, ông Quang thu về 62 triệu đồng, cao gấp 1,8 lần so với trước khi lắp máy. Sau cơn bão số 1, tàu tiếp tục chuyến biển thứ hai, khai thác được 14 mẻ lưới, sản lượng bình quân mỗi mẻ lưới đạt 1,4 tấn, cao gấp 2 lần so với trước khi lắp máy dò ngang, lợi nhuận gần 100 triệu đồng…
Thấy được hiệu quả của máy dò ngang, hiện có 15 ngư dân ở xã Hòa Hiệp Nam, huyện Đông Hòa làm nghề lưới vây đầu tư vốn mua sắm máy dò ngang, bước đầu mang lại hiệu quả cao. Từ kết quả này đang khích lệ ngư dân mạnh dạn đầu tư vốn để hiện đại hóa máy móc thiết bị phục vụ khai thác thủy sản. Tuy nhiên, hiện giá máy còn ở mức cao, gần 30 triệu đồng ít ngư dân có điều kiện đầu tư. Do vậy, Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ phù hợp đối với ngư dân nghèo để họ có cơ hội tiếp cận thiết bị này để nâng cao hiệu quả chuyến biển.
NGUYỄN KHẮC TÂN
PGĐ Trung tâm Khuyến nông-Khuyến ngư tỉnh
