Ngành nông nghiệp Phú Yên đang tìm các giải pháp xây dựng cánh đồng cho thu nhập cao, trong đó tập trung vào công tác quản lý, cơ cấu lại cây trồng theo hướng chuyên canh, phù hợp thổ nhưỡng từng địa phương. Công tác du nhập, lai tạo giống cây trồng mới có năng suất, chất lượng, giá trị kinh tế cao cũng cần được nhân rộng.
Mô hình sản xuất lúa lai TH3-3 tại xã Hòa Thắng (Phú Hòa) - Ảnh: H.NAM
HIỆU QUẢ CỦA LÚA LAI
Từ năm 2000 đến năm 2008, Sở NN-PTNT liên tục triển khai trồng khảo nghiệm các giống lúa lai, như: Nhị Ưu 838, Bác Ưu 903, Nam Ưu 603, QH 5… qua đó đã tuyển được giống Nhị Ưu 838. Từ năm 2009 đến 2011, Sở NN-PTNT tiếp tục chọn giống BIO 404. Trong vụ đông xuân 2011-2012, nông dân đưa vào trồng thử nghiệm các giống TH3-3, Syn6… bước đầu giống TH3-3 có nhiều ưu điểm và phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng ở địa phương. Ngoài ra, Sở NN-PTNT cũng sản xuất khảo nghiệm 15 giống lúa lai tại Trại giống Hòa Đồng (huyện Tây Hòa). Kết quả có khoảng 5 giống thích hợp thổ nhưỡng ở địa phương, chất lượng gạo ngon, thời gian sinh trưởng dưới 100 ngày. Bên cạnh đó, một số địa phương đã và đang có chính sách hỗ trợ kinh phí để nông dân sản xuất lúa chất lượng cao, lúa giống mới để làm giống cho vụ sau, thay thế những giống đã thoái hóa. Tuy nhiên, một số địa phương đang gặp khó khăn về kinh phí nên chưa thể triển khai chính sách này, vì vậy nông dân còn sử dụng lúa thịt làm giống. Giống lúa thuần tại địa phương là giống ML68 hiện đã thoái hóa, tỉ lệ lẫn tạp chiếm đến 85%, chất lượng và hiệu quả kinh tế thấp.
Phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Thị Trâm, nguyên Viện phó Viện Công nghệ sinh học (“mẹ đẻ” giống lúa lai TH3-3) phân tích: “Để từng bước thay đổi tập quán canh tác và tăng thu nhập, nông dân cần áp dụng các mô hình sản xuất lúa lai và giống chất lượng cao. Khi sản xuất lúa theo mô hình, nông dân cần áp dụng khoa học kỹ thuật mới, xóa dần tập quán canh tác lạc hậu. Cụ thể, như sản xuất giống lúa lai TH3-3 sạ chỉ 2,5kg/sào, hiệu quả cho thấy rõ nhất là lượng giống giảm ít sâu bệnh, lượng phân bón giảm”.
Thời gian qua, huyện Phú Hòa đưa vào sản xuất một số loại giống lúa mới như ML213, ML216, ML4-2, ML4-1, ĐH99-81 đều cho năng suất từ 80-90 tạ/ha/vụ… Theo Phòng NN-PTNT huyện Phú Hòa, đây là các giống lúa phù hợp với đặc tính nông học đối với từng cánh đồng nên cho năng suất cao. Tại HTX Nông nghiệp Hòa Trị 2, nông dân gieo sạ 2 loại giống ML4-2 và ML213 năng suất bình quân 83 tạ/ha/vụ.
Để có lúa năng suất cao, mỗi năm huyện Phú Hòa cho du nhập và khảo nghiệm các giống lúa, từ đó chọn ra bộ giống phù hợp trên từng cánh đồng, từng bước thay thế dần bộ giống đã bị thoái hóa. Bên cạnh đó, nông dân còn áp dụng phương pháp sạ hàng, sạ thưa đúng theo quy trình kỹ thuật. Ông Lương Công Dũng, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Phú Hòa cho biết, ngoài một số xã lâu nay thâm canh lúa như xã Hòa Trị, Hòa Thắng, năm nay xã Hòa Hội, một xã miền núi của huyện cũng đạt năng suất lúa vượt trội lên đến 80 tạ/ha/vụ.
NHÂN RỘNG MÔ HÌNH LÚA LAI
Việc chuyển đổi cơ cấu, tiến tới sử dụng các loại giống chất lượng cao để sản xuất đại trà nhằm nâng cao giá trị hạt gạo, đem lại lợi ích cho hộ nông dân. Qua khảo sát của Phòng NN-PTNT huyện Phú Hòa, gạo chất lượng cao tại Phú Yên có giá 12.000 đồng/kg, trong khi đó gạo thường giá bán chỉ 6.800 đồng/kg. Sản xuất lúa chất lượng cao thì thu nhập của người trồng lúa tăng 10-30% so với sản xuất lúa thường. Tuy nhiên việc nhân rộng mô hình này tại các địa phương vẫn còn nhiều vướng mắc. Ông Nguyễn Quang Thu, Chủ nhiệm HTX NN thị trấn Phú Hòa nói: “Để nông dân hiểu được hiệu quả của việc sử dụng giống lúa lai trong sản xuất, mỗi địa phương phải xây dựng một cánh đồng sản xuất lúa theo mô hình, nhưng khó khăn hiện nay là diện tích manh mún. Trong khi đó, sản xuất lúa theo mô hình đòi hỏi phải tuân thủ quy trình kỹ thuật, cần bố trí một số diện tích lớn, dẫn đến khâu quy hoạch thường bị vướng do một bộ phận nông dân không tham gia”.
Mới đây, nông dân xã Đức Bình Đông (huyện Sông Hinh), xã An Định (Tuy An) thị trấn La Hai (Đồng Xuân)…, đưa vào sản xuất thử nghiệm giống lúa lai TH3-3. Mật độ gieo sạ theo mô hình là 2,5kg lúa giống/sào, trên cánh đồng đất cát pha thịt. Khi bắt đầu gieo sạ thời tiết không thuận lợi, ban ngày nắng nóng, đêm và sáng có nhiều sương mù… nhưng sau khi thu hoạch năng suất đạt bình quân 75 tạ/ha, tăng 15 tạ/ha so với ruộng đối chứng gieo sạ lúa ML 213 tại địa phương. Ông Nguyễn Trọng Tùng, Phó giám đốc Sở NN-PTNT cho hay: “Lúa lai có năng suất cao, khả năng thích nghi rộng và chống chịu được sâu bệnh. Năng suất cao hơn lúa thuần từ 15-30%, thâm canh tốt có thể đạt 8-12 tấn/ha”.
LÊ TRÂM
