Hàng năm cá thường chết do bệnh vào lúc giao mùa thời tiết thay đổi, khả năng chịu đựng kém, các vi khuẩn thông thường gây bệnh cho cá phát triển làm cho cá chết, nhất là cá trắm cỏ, mè, cá trôi… Mùa hè nhiệt độ cao, nguồn nước cung cấp thiếu thốn làm cho cá chết. Người nuôi cho cá ăn không tăng giản theo thời tiết, chẳng hạn hàng ngày cho cá trắm cỏ ăn quá nhiều cỏ, có một số vùng cho ăn thêm cám, thóc ngâm hoặc thức ăn công nghiệp dùng nuôi lợn, thấy cá ăn nhiều lại càng tăng lên thức ăn thừa đọng lại ở góc ao. Khi nhiệt độ tăng cao thức ăn đọng lại phân hủy yếm khí sinh ra. Ba loại khí độc cho cá là NH3, CO2, H2S, khí đọng lại ở dưới bùn khi nhiệt độ tăng cao, khí áp thay đổi (trở trời), các loại khí trên bốc lên làm cho nước ao thiếu O2, cá khó thể yếu dần, ít ăn; cá thiếu O2 nặng sẽ chết ngay vào 1-2 giờ sáng trở đi. Cũng có thể cá để đói cho thức ăn ngon, thóc ngâm, cám gạo thức ăn chăn nuôi, cá ăn quá nhiều cám thóc trương lên cùng với thiếu O2 cá trắm cũng chết.
Gặp các trường hợp cá chết như trên thì chữa bằng các cách đơn giản như sau:
Về mùa hè: hàng ngày vào buổi sáng sớm khoảng 7 giờ nếu quan sát các góc ao thấy nổi bọt nước đặc, cá nổi đầu 8-9 giờ chưa chìm là phải xử lý ao: vệ sinh dọn sạch cỏ rác, cây que đọng lại ở góc ao, nơi cho cá ăn, dùng trâu hoặc người lội xuống đùa đục, rắc vôi bột xung quanh ao với lượng 20-30 kg/sào. Nếu trường hợp cá ngạt chết rải rác, quan sát có con mắc bệnh đốm đỏ, vẩy tróc ra kèm theo máu, có con có trùng mỏ neo cắm vào sau vây hậu môn, vây ngực thì phải tháo nước cũ đi, bơm nước mới vào dùng cành dong buộc bao vôi bột phía sau cho kéo dọc theo đùa đục 3-4 vòng, cho vôi tan ra ao, lượng vôi cho mỗi ao là 30-40 kg/sào, làm liên tục như vậy 1-2 ngày là cá sẽ khỏi. Có những vùng trời nắng nhiệt độ cao, các loài tảo phát triển ở các ao nhiều màu, lượng đạm cao, nước không được thay đổi, nhất là các ao ương cá giống. Cá ăn phải các loại thanh tảo này không tiêu được trương bụng nên chết. Cá chết thường trương bụng nổi lên mặt nước. Nếu gặp trường hợp này phải xử lý dùng nước vôi: 1-2 lạng/sào té khắp mặt ao, đùa đục ao 2-3 vòng, đùa liên tục 2-3 ngày, thanh tảo sẽ chết, cá sẽ khỏi bệnh.
Ngoài các trường hợp trên về mùa hè những ngày nóng, thời tiết thay đổi trước ngày áp thấp, gió bão mưa to phải quan sát ao, màu nước để quy định tăng giảm lượng thức ăn hàng ngày, tốt nhất nếu có điều kiện cần tăng giảm cả lượng nước trong ao.q
NGUYỄN THỊNH
