Hồ chứa nước Đồng Tròn (tỉnh Phú Yên) do Ban quản lý dự án thuỷ lợi 414 Bộ Nông nghiệp-Phát triển nông thôn (NN-PTNT) làm chủ đầu tư, được khởi công vào đầu năm 2001 và theo kế hoạch đưa vào khai thác cuối năm 2003 với tổng vốn đầu tư 65,5 tỷ đồng.
Sau nhiều năm xây dựng, hồ Đồng Tròn vẫn chưa phát huy hiệu quả. - Ảnh: T.L
Theo thiết kế, khi hoàn thành hồ chứa nước Đồng Tròn sẽ tưới cho 1950 ha đất canh tác các xã An Nghiệp, An Định (huyện Tuy An) và một phần xã Xuân Sơn
Sau khi khởi công một thời gian, do công trình thiếu vốn nên buộc các nhà thầu là Công ty xây dựng 47 và Công ty xây dựng 41 phải ngừng thi công (vì nợ ngân hàng quá nhiều nên không được vay vốn và không có tiền trả lương công nhân) mặc dù nhiều hạng mục đầu mối đã cơ bản hoàn thành. Sau đó, các nhà thầu được thanh toán một phần nhưng từ năm 2004 đến nay, tiến độ công trình hầu như giẫm chân tại chỗ, đồng thời toàn bộ hơn 43 km hệ thống kênh tưới theo thiết kế đến nay chưa thi công một kilômet nào.
Được biết, ngày 24-12-2004, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT đã ra Quyết định số 4646 QĐ/BNN-XD phê duyệt lại thiết kế kỹ thuật- tổng dự toán dự án hồ chứa nước Đồng Tròn. Theo đó công trình phải hoàn thành trong năm 2005, đồng thời tổng dự toán tăng từ 65,5 tỷ đồng lên gần 117 tỷ đồng; trong đó vốn đầu tư của Trung ương từ 64,5 tỷ đồng tăng lên 93,678 tỷ đồng. Trưởng ban quản lý dự án thuỷ lợi 414, ông Nguyễn Đình Thắng, cho biết: Để hoàn thành công trình thì vốn của TƯ còn phải đầu tư 41 tỷ 170 triệu đồng, nhưng trong năm 2005, Bộ NN-PTNT chỉ cân đối cho hồ Đồng Tròn 5 tỷ đồng để trả nợ và trồng 10 ha rừng cảnh quan.
Ngày 24-8-2006, tại buổi làm việc giữa Phó Chủ tịch nước Trương Mỹ Hoa và lãnh đạo các bộ với lãnh đạo tỉnh Phú Yên, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Hứa Đức Nhị cho biết kinh phí đầu tư đối với hồ Đồng Tròn năm nay phải tiếp tục “giãn” vì còn nhiều công trình khác. Như vậy toàn bộ tuyến kênh chính với tổng chiều dài hơn 13,5 km do Bộ NN-PTNT làm chủ đầu tư đã không có đồng vốn nào để thi công mà buộc phải chuyển sang kế hoạch năm 2007. Điều đó đồng nghĩa với việc Bộ NN-PTNT tự phủ nhận lại Quyết định số 4646 QĐ/BNN-XD. Còn 30 km kênh cấp 1, cấp 2 do tỉnh Phú Yên làm chủ đầu tư đã hoàn thành khâu thiết kế, nhưng cũng không thể thi công được vì không có kênh chính.
Chính vì không có mét kênh mương nào nên năm 2005 Ban quản lý dự án thuỷ lợi 414 đã “bàn giao” cho Công ty quản lý thuỷ nông Đồng Cam quản lý tạm thời như kiểu quản lý một “kho” nước. Sau khi xả ra để bảo dưỡng, hồ Đồng Tròn hiện đang chứa 9 triệu mét khối nước, nghĩa là gần gấp 7 lần dung tích chết của hồ nhưng vì không có kênh mương nên chỉ tưới cho 428 ha cây trồng của hai xã An Nghiệp và An Định qua hệ thống đập Thế Hiên như trước kia chưa từng có hồ Đồng Tròn. Đó là chưa kể hệ thống tràn xả lũ gồm 3 cửa van được điều khiển bằng tời với lưu lượng xả lớn nhất 899 mét khối/giây đã thi công xong nhưng không quản lý kỹ nên phần xây lắp đang có dấu hiệu xuống cấp. Cuối tháng 5-2006, khi hồ Đồng Tròn tích nước đến cao trình hơn 18 mét đã xảy ra sự cố rò rỉ mặt đập; các cửa van xả lũ, cống lấy nước khi vận hành bị rung mạnh cách 200 mét vẫn nghe. Mặc dù Ban quản lý dự án thuỷ lợi 414 và Công ty thuỷ nông Đồng Cam đã phối hợp khắc phục nhưng xem ra đó là dấu hiệu cho thấy công trình đang xuống cấp... Còn nhớ trong hai chuyến thăm và làm việc tại Phú Yên vào tháng 11-2004 và tháng 8-2005 của Thủ tướng Phan Văn Khải, việc đầu tư không đồng bộ hồ chứa nước Đồng Tròn đã được Thủ tướng nhắc nhở, chỉ đạo Bộ NN-PTNT cùng các bộ có liên quan phải cân đối đầu tư vốn để công trình sớm đưa vào khai thác nhưng đến nay vẫn chưa được thực hiện.
Có thể nói việc kéo dài thời gian xây dựng công trình hồ chứa nước Đồng Tròn không chỉ thể hiện sự bất cập trong đầu tư mà còn gây ra rất nhiều lãng phí, nhất là lãng phí tiền bạc và niềm tin trong người dân vùng hưởng lợi. Do đó, đề nghị Bộ NN-PTNT cần có kế hoạch cân đối vốn để sớm đưa công trình hồ chứa nước Đồng Tròn vào sử dụng.
THẾ LẬP
