Xuân Phương là một trong số ít địa phương ở Phú Yên hiện chưa có chợ. Chính vì thế hiện nay Hợp tác xã kinh doanh dịch vụ tổng hợp nông nghiệp của địa phương này đang đứng ra xây dựng chợ.
NỖI KHỔ CỦA DÂN XA CHỢ
Bà Nguyễn Thị Hương ở thôn Trung Trinh, than thở: “Lâu nay, người dân ở đây có củ sắn, mớ rau, rổ cá thì mang đếùn nhóm họp ở một góc lề đường. Bán buôn lèo tèo nên “chợ” chỉ kéo dài chừng 2 tiếng đồng hồ là tan. Nếu mang hàng vào thị trấn Sông Cầu bán, trừ chi phí xe cộ coi như không có đồng lời”. Chị Lê Thị Hương ở thôn Dân Phú Hai bảo: “Muốn đi sắm sửa quần áo hay đồ dùng cho gia đình đều phải vào chợ thị trấn Sông Cầu cách đây hơn 10 km thật là xa xôi”. Anh Lê Văn Hiệu tỏ ra bức xúc: “Người dân Xuân Phương cần mua thức ăn cho tôm, nhưng vì không có chợ nên mỗi ngày hàng tấn cá được mua bán tạm bợ ở các góc đường gây mất vệ sinh”.
Do chưa có chợ, người dân Xuân Phương phải mua bán bên đường - Ảnh: Q.THUẦN
Dân cư đông nhưng xa chợ, Xuân Phương hình thành nhiều chợ tự phát gây bao điều bất tiện cho cả người bán lẫn người mua cũng như việc quản lý ở địa phương. Từ lâu, nhân dân trong xã đã nhiều lần kiến nghị nhưng nguyện vọng ấy vẫn chưa được giải quyết.
HTX ĐỨNG RA XÂY CHỢ
Ông Bùi Đúng, Phó Chủ nhiệm Hợp tác xã (HTX) Kinh doanh dịch vụ tổng hợp nông nghiệp Xuân Phương cho biết: “Đầu năm 2006, Liên minh các HTX Phú Yên tổ chức đi tham quan chợ Linh Xuân ở Thủ Đức (TP HCM). Chợ này do HTX quản lý và mang lại hiệu quả cao. Chúng tôi thấy mô hình mới này phù hợp với địa phương mình nên mạnh dạn xin chủ trương đầu tư xây dựng và quản lý chợ tại thôn Trung Trinh”.
HTX đứng ra xây dựng và quản lý chợ vừa mở rộng ngành nghề kinh doanh để tạo thu nhập cho xã viên, vừa tạo môi trường thương mại ở địa phương và giúp bà con đi lại mua bán thuận tiện hơn trước. Lúc đó, các chợ tự phát không còn và an ninh trật tự ở lòng lề đường được lập lại, vệ sinh môi trường được đảm bảo. Tỉnh và huyện đã đồng ý với ý tưởng này và thống nhất mặt bằng xây chợ. Hiện Sở Kế hoạch - Đầu tư đang trình UBND tỉnh duyệt rồi mới lập phương án thiết kế. Theo dự trù, diện tích chợ là 5.000 m2, trong đó diện tích xây dựng 1.800 m2. Với tổng kinh phí từ 500 – 600 triệu đồng, chợ sẽ đảm bảo cho khoảng 400 hộ kinh doanh. Ngoài các mặt hàng nhu yếu phẩm, chợ cũng có các kiosque để bán ngư cụ và các mặt hàng khác.
Theo ông Bùi Đúng, cái khó nhất khi triển khai dự án là huy động vốn. Hiện số vốn HTX rất ít nên sẽ phải chia làm 2 – 3 giai đoạn thực hiện, đồng thời sẽ huy động vốn của dân trong và ngoài địa phương. Trong khi đó, theo ông Huỳnh Duy Hiếu, Chủ tịch Liên minh các HTX Phú Yên: “Bấy lâu, địa phương không thực hiện được việc xây chợ và bây giờ HTX đứng ra làm thì Nhà nước nên có sự hỗ trợ nhất định. Tuy HTX là chủ đầu tư nhưng theo tôi cần tranh thủ được nguồn vốn của Nhà nước, để xây dựng hạ tầng kỹ thuật chợ”.
MÔ HÌNH MỚI SẼ HIỆU QUẢ?
Ông Huỳnh Duy Hiếu cho biết: “Mô hình HTX làm chủ đầu tư xây dựng và quản lý kinh doanh, khai thác chợ, tận dụng được vốn của dân và nếu hoạt động có hiệu quả sẽ đóng phí cho Nhà nước. Mô hình mới này hoạt động theo phương thức lấy thu bù chi, chịu trách nhiệm về vốn điều lệ và các loại phí, phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế hiện nay”.
Thật ra trước đây, Hoà Phong (huyện Tây Hoà), Xuân Thọ II (Sông Cầu)… các HTX đã xây chợ, nhưng sau khi xây xong thì giao lại cho UBND xã quản lý. Điều này đã không mang lại hiệu quả (chợ Hoà Phong không hoạt động). Bởi lẽ, UBND xã tổ chức cho tư nhân đấu thầu chứ không trực tiếp quản lý nên không nắm sát được. Chuyển chợ cho HTX quản lý là chủ trương của Bộ Thương mại nhằm xã hội hoá công tác quản lý, kinh doanh chợ. UBND tỉnh Phú Yên cũng đã có chỉ đạo về hoạt động thương mại, quản lý chợ. Liên minh các HTX và Sở Thương mại Phú Yên cũng đã có kế hoạch liên tịch thực hiện công tác này.
Song song với Xuân Phương, các địa phương trong tỉnh cũng đang dần chuyển sang mô hình mới này. Các xã An Ninh (Tuy An), Xuân Thọ II (Sông Cầu), Bình Kiến và Phường 9 (TP Tuy Hoà), Hoà Phong (Tây Hoà) cũng đang chuẩn bị các thủ tục để đưa sang HTX quản lý, khai thác. Về lâu dài, các địa phương còn lại cũng sẽ chuyển đổi theo chủ trương này.
MINH NGUYỆT
