Ở độ cao thích hợp, cà phê chè đã trở thành cây trồng chủ lực trong phát triển kinh tế ở thôn Chứ Sai (xã Ea Trol, huyện Sông Hinh). Nhưng cơn bão số 9 và số 11 cuối năm 2009 vừa qua cộng với sâu bệnh phá hoại hiện nay, người trồng cà phê ở Chứ Sai đang phải đối mặt với những khó khăn lớn...
Cà phê của gia đình chị Nguyễn Thị Hinh bị rệp sáp tấn công - Ảnh: V.THÙY
Dọc hai bên đường thôn Chứ Sai là những đồi cà phê từ 4 đến 5 năm tuổi. Khác với sự sung sức của cây cà phê vào thời kỳ ra hoa, kết trái như mọi năm, những cây cà phê ở đây đang bị đốm vàng trắng loang lổ. Ông Trần Quang Quyền, Trưởng thôn Chứ Sai, dẫn chúng tôi đi thăm vườn cà phê của ông, nơi có 30% số cây bị chết hoặc vàng lá, dù vẫn được tưới nước, bón phân như mọi năm. Ông Quyền cho biết, tất cả cây cà phê đã bị chết hoặc đang vàng lá là những cây bị ảnh hưởng của hai cơn bão năm 2009, rễ bị đứt, yếu sức, rất có thể bị nấm bệnh tấn công. Thôn Chứ Sai có 77 hộ với gần 300ha cà phê, đáng lo ngại là có đến gần 70% diện tích cà phê bị ảnh hưởng giống như vườn cà phê của ông Quyền.
Không chỉ vậy, những đợt nắng nóng gay gắt kéo dài trong thời gian vừa qua đã tạo cơ hội cho rệp sáp trên cây cà phê phát triển. Vườn cà phê 1,5ha của anh Nguyễn Tài Hà đã bị rệp sáp tấn công. Nhiều cây rệp sáp bu đầy từ thân đến ngọn, loang lổ những đốm đen trắng. Anh Hà cho biết, đã 3 lần phun thuốc nhưng rệp sáp không chết mà ngày càng lan rộng. Tưởng mua phải thuốc giả, anh Hà nhờ người quen mua thuốc đặc trị tận Đắk Lắk nhưng rệp sáp vẫn hoành hành. Anh Hà nói: Rệp sáp thường làm tổ ở những khe, kẽ lá hoặc chùm hoa quả trên cây cà phê, hút nhựa làm hoa thối, quả rụng. Nếu tình trạng này kéo dài một thời gian ngắn nữa thì vườn cà phê của anh coi như mất trắng. Tương tự, 1,5ha cà phê của chị Nguyễn Thị Hinh, mặc dù đã 6 lần phun thuốc và một lần rắc vôi, chi phí từ 300.000 - 500.000 đồng mỗi lần, nhưng rệp sáp vẫn không hề giảm.
Ông Nguyễn Tài Khoa, Bí thư chi bộ thôn Chứ Sai nói: Hiện nay Chứ Sai có khoảng 65% hộ có rẫy cà phê bị rệp sáp, nhẹ nhất là 20%, nặng thì lên đến 80%. Hầu hết các chủ rẫy vẫn còn mơ hồ trong cách chữa trị, sau 2 - 3 lần phun thuốc mà rệp không giảm thì họ hoang mang, lo lắng. Không những ở thôn Chứ Sai mà cây cà phê ở nhiều địa phương khác như buôn Kít (xã Sông Hinh), xã Ea Bar… cũng bị rệp sáp tấn công.
Về vấn đề này, ông Nguyễn Hoàng Dũng, cán bộ kỹ thuật Công ty Cà phê Ea Bá, khẳng định: Trị rệp sáp không quá khó, nhưng nếu không đúng cách thì rệp càng phát triển mạnh. Trong một năm, rệp sáp có 7 chu kỳ đẻ trứng, mỗi lần đẻ từ 200 đến 500 trứng. Khi cây cà phê có rệp sáp, người trồng phải kiểm tra thường xuyên, không được nóng vội. Nếu phun thuốc không đúng thời điểm thì sẽ kích thích rệp đẻ trứng đồng loạt trước khi chết. Trừ rệp sáp thích hợp nhất là nhằm vào lứa rệp non mới nở, sau 7 ngày phun lại. Tuyệt đối không phun đại trà, phun xong rắc vôi kết hợp cắt tỉa cành thông thoáng. Điều đáng chú ý, khi sử dụng bất kỳ thuốc trừ rệp nào nhất thiết phải pha lẫn dầu khoáng SK99, có tác dụng đeo bám vào thân và trứng rệp, làm tăng hiệu quả của thuốc và làm ung trứng.
Ông Nguyễn Tài Khoa, Bí thư chi bộ thôn Chứ Sai, cho biết: Chính quyền địa phương đang tích cực tuyên truyền vận động những hộ có rẫy cà phê bị rệp sáp thường xuyên theo dõi, khoanh vùng tránh để lây lan ra diện rộng. Vụ cà phê năm vừa qua bị mất mùa do ảnh hưởng của bão, trong khi đó đầu năm phải tốn chi phí lớn vào việc tưới nước vì nắng hạn kéo dài nên hầu hết người trồng cà phê bị lỗ nặng. Dự án 27ha cao su tiểu điền ở thôn Chứ Sai đã cho mủ và mang lại hiệu quả cao, do đó nhiều hộ trồng ở đây có xu hướng chuyển sang trồng xen cây cao su.
VĂN THÙY
