Mô hình Vận động ngư dân đem rác vào bờ mới đi vào hoạt động thời gian ngắn, nhưng có tiến triển tích cực. Mô hình này đang tiếp tục được triển khai với mục tiêu vận động tất cả ngư dân trên địa bàn tỉnh đem rác, nhất là rác thải nhựa vào bờ.

Đồng thuận cao

Thời gian qua, Tổ chức quốc tế về bảo tồn thiên nhiên tại Việt Nam (WWF - Việt Nam) đã phối hợp với các sở, ngành, địa phương của Phú Yên triển khai nhiều hoạt động giảm thất thoát nhựa ra thiên nhiên từ việc nâng cao nhận thức cộng đồng, giáo dục học sinh cho đến thí điểm các mô hình về phân loại rác, giảm nhựa và đưa rác về bờ tại các khu vực nuôi trồng thủy sản trên địa bàn tỉnh. Đến nay, nhiều mô hình mang lại kết quả tích cực, đang được duy trì và nhân rộng.

Tháng 5/2024, WWF - Việt Nam phối hợp với Sở TN&MT, Sở NN&PTNT triển khai mô hình Vận động ngư dân đem rác vào bờ. Ngư dân Trần Văn Lâm, chủ tàu, thuyền trưởng tàu cá PY90118TS ở phường Phú Đông (TP Tuy Hòa) cho biết: Từ khi tham gia mô hình, tôi và các thuyền viên trên tàu đều nhận thấy tác hại của rác thải nhựa ảnh hưởng đến môi trường biển là rất nghiêm trọng. Ngoài dụng cụ đựng rác do Ban Quản lý cảng cá Phú Yên cấp phát, gia đình tôi còn trang bị thêm nhiều dụng cụ khác với mục đích thu gom toàn bộ rác thải sinh hoạt, ngư lưới cụ bị rách, hư hỏng trên tàu để đưa về bờ. Chuyến biển vừa rồi tôi đã mang vào bờ hơn 20kg rác các loại, trong đó khoảng một nửa là chai nước, túi ni lông, lưới rách…

Theo ngư dân Đào Duy Nam, chủ tàu cá PY91739TS ở phường Phú Đông, sau khi được cán bộ WWF - Việt Nam phổ biến, tuyên truyền về tác hại của rác thải nhựa, ông nhận thấy mình phải có trách nhiệm thực hiện các quy định bảo vệ môi trường chung trong quá trình khai thác thủy hải sản trên biển. “Tôi cũng đã nhắc nhở anh em thuyền viên nâng cao ý thức, trách nhiệm trong việc thu gom, phân loại và đưa rác vào bờ. Biển mang lại sinh kế cho ngư dân nên tất cả ngư dân cần gìn giữ môi trường biển trong sạch…”, ngư dân này cho hay.

Ông Hà Viên, Giám đốc Ban Quản lý cảng cá Phú Yên cho biết: Tính đến ngày 15/7, 92 tàu cá của ngư dân đã đưa rác vào bờ tại 4 cảng cá với số lượng hơn 600kg, trong đó rác thải nhựa chiếm khoảng 50%. Tại các cảng, Ban Quản lý cảng cá Phú Yên đều phân công nhân viên tiếp nhận rác thải từ các tàu cá và tiếp tục phân loại để có hướng xử lý riêng. Đối với rác tái chế, các chủ tàu có thể mang về, nếu không sẽ bố trí khu tập kết xử lý theo hướng bán phế liệu. Các loại rác thải sinh hoạt còn lại được tập kết tại các thùng chứa và hợp đồng với các đơn vị vận chuyển đến các bãi rác để xử lý.

Vận động mở rộng mô hình

Phú Yên có đường bờ biển dài với nhiều đầm, vịnh, đây là không gian thuận lợi để phát triển kinh tế biển gắn với du lịch và nuôi trồng, khai thác thủy hải sản, góp phần giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho người dân. Phú Yên cũng xác định, phát triển kinh tế biển là một trong những chiến lược kinh tế trọng tâm cho phát triển KT-XH của tỉnh. Tuy nhiên, song song với phát triển kinh tế, tình trạng ô nhiễm môi trường biển ngày càng gia tăng. Các khu vực ven biển trên địa bàn tỉnh gánh một lượng rác thải đáng kể, đặc biệt là rác thải nhựa chủ yếu từ các nguồn hoạt động du lịch, nuôi trồng, khai thác thủy sản và từ hoạt động dân sinh trên đất liền.

Theo bà Nguyễn Thu Trang, quản lý dự án WWF - Việt Nam, hầu hết rác thải phát sinh từ hoạt động của các tàu cá gồm rác thải sinh hoạt, ngư lưới cụ hỏng… không được thu gom mà thải trực tiếp xuống biển. Đây là một trong những nguyên nhân gây ra ô nhiễm môi trường biển. Hiện WWF - Việt Nam phối hợp với các sở, ngành của Phú Yên xây dựng mô hình Vận động ngư dân đem rác vào bờ nhằm giảm thải lượng rác thải, đặc biệt là rác thải nhựa thải vào đại dương.

“WWF - Việt Nam đã kýcam kết với khoảng 500 chủ tàu để tham gia mô hình Vận động ngư dân đem rác vào bờ. Đến nay, WWF - Việt Nam tổ chức các lớp tập huấn, hỗ trợ khoảng 1.000 túi lưới cho các tàu cá tham gia mô hình. Đồng thời, tổ chức còn hỗ trợ thiết bịlưu giữrác thải tại 4 cảng, mỗi cảng 8 chiếc xe đẩy tay chứa rác loại 660 lít”, bà Nguyễn Thu Trang cho biết thêm.

Theo Ban Quản lý cảng cá Phú Yên, hằng năm, tại 4 cảng cá do đơn vị quản lý tiếp nhận khoảng 13.500- 14.500 lượt tàu cá ra, vào cảng. Các hoạt động tại cảng đã phát sinh một lượng lớn chất thải rắn sinh hoạt, với khối lượng khoảng 24 tấn/năm. “Hiện nhân lực tại các cảng cá còn thiếu nhưng Ban Quản lý cảng cá Phú Yên đã cố gắng sắp xếp, bố trí tương đối đầy đủ để đảm bảo các nhiệm vụ, nhất là những lúc cao điểm, đồng thời dành thêm nguồn kinh phí thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải từ tàu cá mang về bờ”, ông Hà Viên chia sẻ.

Mục tiêu của mô hình Vận động ngư dân đem rác vào bờ nhằm nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường, tác hại của rác thải nhựa đến môi trường tự nhiên, đặc biệt là môi trường biển cho cán bộ, công nhân viên cảng cá, ngư dân và người kinh doanh ở khu vực cảng. Mô hình còn vận động và giám sát ngư dân mang rác vào bờ để giảm thất thoát rác thải nhựa ra đại dương; cải thiện hệ thống thu gom tại 4 cảng cá để tăng cường khả năng quản lý chất thải rắn tại cảng cũng như đáp ứng được lượng rác phát sinh từ ngư dân mang rác vào bờ, từng bước phân loại rác tại nguồn.

Ông Nguyễn Thái Hòa, Phó Giám đốc phụ trách Sở TN&MT cho biết: Mô hình vận động người dân cùng tham gia các hoạt động thực hành giảm nhựa, tiêu dùng xanh, hạn chế phát thải rác thải nhựa, tiến tới nói không với các sản phẩm nhựa dùng một lần. Đồng thời kêu gọi chung tay hành động để Phú Yên trở thành điểm đến xanh - sạch - đẹp, thân thiện với môi trường.

ANH NGỌC