Theo quy định, giấy chứng nhận sản phẩm OCOP có giá trị trong thời hạn 36 tháng và sau khoảng thời gian trên, các chủ thể phải hoàn thiện hồ sơ đề nghị công nhận lại sản phẩm. Tuy nhiên, hiện bộ tiêu chí mới có nhiều thay đổi, yêu cầu cao hơn khiến chủ thể gặp khó khăn khi đăng ký công nhận lại.

Nhiều trở ngại

Những năm qua, việc được chứng nhận sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP đã mang lại nhiều lợi ích đối với chủ thể. Đây được xem như “giấy thông hành” để sản phẩm có cơ hội chiếm lĩnh, mở rộng thị trường. Đến hết năm 2023, toàn tỉnh có 9 sản phẩm thuộc 7 chủ thể đến hạn phải đánh giá, công nhận lại, nhưng hiện còn 7 sản phẩm chưa thực hiện.

Giấy chứng nhận sản phẩm OCOP chỉ có thời hạn 36 tháng kể từ ngày có quyết định công nhận. Sau thời gian trên, các chủ thể phải hoàn thiện hồ sơ đề nghị công nhận lại. Quy định là vậy, song vì nhiều lý do nên việc công nhận lại sản phẩm OCOP đang gặp nhiều trở ngại. Nhiều chủ thể chưa chủ động làm thủ tục để được các cơ quan chức năng đánh giá, công nhận lại.

Là chủ thể có sản phẩm OCOP thuộc diện phải đánh giá, phân hạng lại, ông Võ Minh Tuấn ở thị trấn Hai Riêng (huyện Sông Hinh) cho biết: Gia đình tôi có 3 sản phẩm là cam sành, cam V2 và bưởi da xanh được chứng nhận OCOP vào đầu năm 2021, hiện đã hết thời hạn công nhận.

Do bộ tiêu chí và quy trình đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP mới có điều chỉnh, bổ sung một số nội dung theo hướng yêu cầu cao hơn; đặc biệt, sản phẩm OCOP 4 sao có thêm một số tiêu chí cứng về môi trường, sở hữu trí tuệ, chứng nhận chất lượng… là những tiêu chí khó, cần thời gian thực hiện. Ngoài ra, kinh phí để hoàn thiện hồ sơ đánh giá, công nhận lại khá tốn kém, từ 40-50 triệu đồng/sản phẩm, nên tôi chưa làm hồ sơ đề nghị đánh giá, công nhận lại.

Tương tự, HTX Nông nghiệp kinh doanh dịch vụ An Nghiệp (huyện Tuy An) có sản phẩm gạo thơm Hoa vàng đã hết thời hạn từ cuối năm 2023; đơn vị này đã làm hồ sơ xin cấp lại, nhưng đến nay vẫn chưa được phê duyệt.

Ông Nguyễn Tấn Khoa, Giám đốc HTX này cho biết: Khi muốn chứng nhận lại, HTX phải nâng cao chất lượng sản xuất, phát triển hoặc nâng cấp sản phẩm mới và đi liền với đó là rất nhiều khâu thủ tục, hồ sơ. Để sớm được công nhận lại, HTX đang triển khai mô hình liên kết sản xuất, tạo ra 2 sản phẩm mới là gạo thơm Hoa vàng và gạo lứt Hoa vàng với giống lúa Huyết rồng để đăng ký tham gia đánh giá lại.

Tiếp tục đồng hành cùng chủ thể

Chương trình OCOP được triển khai từ năm 2019, sau hơn 4 năm thực hiện, đến nay, toàn tỉnh có 253 sản phẩm OCOP của 114 chủ thể được công nhận (18 HTX nông nghiệp, 19 doanh nghiệp và 78 hộ kinh doanh), gồm 10 sản phẩm đạt 4 sao, 243 sản phẩm đạt 3 sao.

Theo ông Nguyễn Đức Thắng, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn (Sở NN&PTNT), hiện có nhiều sản phẩm OCOP đã hết thời hạn và sắp hết thời hạn cần đánh giá lại. Việc còn nhiều sản phẩm chưa được chứng nhận lại có một phần nguyên nhân là do trong quá trình kinh doanh, chủ thể quên điều kiện để được cấp chứng nhận lại. Trong khi đây là cơ sở để xác nhận tính pháp lý của sản phẩm, nhưng các chủ thể lại nghĩ được cấp OCOP và lưu hành trên thị trường là đạt rồi.

“Giải pháp để tháo gỡ vấn đề này trong thời gian tới là tập trung cho công tác tuyên truyền để chủ thể OCOP xác định chất lượng, giá trị đặc trưng vùng miền trong đầu tư cho sản phẩm. Đồng thời quan tâm đến công tác quảng bá, tuyên truyền về sản phẩm OCOP gắn với cuộc vận động Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam để người tiêu dùng hiểu và ủng hộ”, ông Nguyễn Đức Thắng cho biết.

Ông Mai Ne, Phó Chủ tịch UBND huyện Tây Hòa cho hay: Tây Hòa đang tập trung ưu tiên phát triển các nhóm sản phẩm đặc sản, truyền thống, các sản phẩm làng nghề, có tiềm năng, lợi thế của địa phương, các sản phẩm tiềm năng đạt 4 sao và phát triển nhóm sản phẩm dịch vụ du lịch nông thôn. Đồng thời bố trí đủ kinh phí, nguồn lực cần thiết, sử dụng lồng ghép các nguồn vốn thuộc các chương trình mục tiêu quốc gia, ngân sách địa phương và các nguồn vốn hợp pháp để tổ chức thực hiện chương trình OCOP.

Theo ông Mai Ne, ngoài việc hướng dẫn chủ thể tham gia đăng ký đánh giá, công nhận lại sản phẩm OCOP, địa phương đang hỗ trợ HTX Nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Hòa Đồng xây dựng nhà xưởng mới, mở rộng vùng liên kết sản xuất để nâng hạng lên thành sản phẩm OCOP 4 sao trong năm 2024.

Bà Đặng Thị Thủy, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT đánh giá, công tác hỗ trợ thực hiện đánh giá lại sản phẩm OCOP đã hết hiệu lực cho các chủ thể vẫn còn chậm, thể hiện qua số sản phẩm được chứng nhận lại còn khá khiêm tốn. Những sản phẩm chưa đạt do hồ sơ chưa hoàn chỉnh thì các chủ thể tiếp tục hoàn chỉnh để được chứng nhận lại. Vấn đề này cần có sự quan tâm của địa phương và các sở, ngành để các chủ thể tiếp tục duy trì, đồng thời nâng hạng sản phẩm OCOP.

“Mong muốn của tỉnh là nâng cấp các sản phẩm từ 3 sao lên 4 sao, thậm chí lên 5 sao với mục tiêu mở rộng thị trường ngoài tỉnh và đẩy mạnh xuất khẩu. Việc đánh giá lại rất quan trọng nên các chủ thể cần nâng cao nhận thức về vấn đề này.

Về phía hội đồng đánh giá, phân hạng sản phẩm Chương trình OCOP tỉnh, thời điểm nào chủ thể hoàn thiện hồ sơ thì hội đồng có thể họp sớm để thẩm định, công nhận, chứ không phải chờ theo định kỳ, vừa hỗ trợ cho các chủ thể, vừa giúp các sản phẩm OCOP duy trì trên thị trường”, bà Thủy khẳng định.

NGỌC HÂN