Bên cạnh việc độ chế cây ba chia để cấy dặm ruộng đến cày tay giúp tiết kiệm sức lao động, giải phóng nhọc nhằn, gần đây nông dân còn sắm máy cày nhỏ gọn, nhiều chức năng, cày đất bứng gốc mía, hút nước…

Độ chế cây ba chia, cày tay

Trong góc cửa nhà bà Nguyễn Thị Hương ở xã Xuân Phước, huyện Đồng Xuân có bộ đồ nghề làm nông, ngoài cuốc xẻng còn có cây ba chia. Bà Hương cho hay: Cây ba chia đơn giản nhưng làm ruộng rất hiệu quả. Có nó, một người làm bằng hai người, công việc cấy dặm rất nhẹ nhàng.

Bà kể, làm ruộng một năm hai vụ lúa đông xuân và hè thu. Vụ hè thu thì năm dài tháng rộng, còn vụ đông xuân thời điểm gần tết lúa đang thời kỳ mạ non, cấy dặm nhưng thường xuyên bị ốc bươu vàng cắn phá lủng lỗ lủng hang. Nhờ có cây ba chia, tôi đứng thẳng lưng móc chỗ lúa dày cắm xuống chỗ đất trống do ốc bươu vàng cắn phá nên công việc diễn ra rất nhanh. Tôi và phụ nữ trong thôn nhờ cây ba chia mà đỡ nhọc công.

Cũng theo bà Hương, ngày trước đàn ông lưng dài không đi cấy dặm được vì cúi gập người đau lưng, nay nhờ cây ba chia họ đứng thẳng để cấy. Lúc chưa có cây ba chia thì phải một người nhổ mạ, một người cấy.

Không chỉ cây ba chia, gần đây, nông dân độ cày tay, đó là niềng (vành) xe đạp, có càng là hai tay nắm để khi dùng sức đẩy kéo theo lưỡi cày xới đất. Ông Phan Văn Thảo ở xã Xuân Quang 3, huyện Đồng Xuân dùng cày tay xới cỏ đám sắn, cho hay: Cày tay này cày một ngày bằng 3 công lao động dàn hàng ngang cuốc cỏ. Công dụng cày tay cũng đa năng, không chỉ xới cỏ mà còn cày trồng sắn, mía. Khi cày có rãnh bỏ hom sắn, mía xuống rồi cày lấp hàng.

Máy cày nhỏ gọn với 5 chức năng

Cày tay thì dùng sức người chỉ cày trên đất tơi xốp, còn cày phá hoang hoặc bứng gốc mía thì dùng máy cày càng, tức là có hai càng để cầm lái. Loại máy cày này gắn động cơ, nhỏ gọn nhưng có đến 5 chức năng: Xới đất, cày trạnh, bừa cỏ, bơm nước, xịt thuốc. Ông Phan Văn Dũng ở xã Ea Chà Rang, huyện Sơn Hòa đang sử dụng máy cày càng, cày đám đất sau nhà, nói: Máy này cày sâu, cày cạn tùy mình điều chỉnh số nhanh hay chậm, 1 sào đất máy cày 1 giờ là xong, còn bừa thì 10 phút. Máy này có cái hay là điều khiển được lưỡi cày lật qua phải qua trái dễ dàng, cày được sát bờ sát góc đám ruộng. Cũng vì có chức năng điều khiển trạnh cày qua phải hoặc qua trái nên cày nghiêng đất lên luống trồng dưa, rau màu. Trước đây trồng dưa, rau màu thì cày đất thục rồi bỏ công dùng cuốc moi lên luống, còn sử dụng máy làm đất đa năng úp rãnh qua 2 đường cày là xong.

Cũng theo ông Dũng, máy này từ khâu cày chuyển qua bừa hoặc xới cỏ, khi thay công cụ không quá 3 phút, máy gọn nhẹ nên phụ nữ điều khiển được. Không những thế, máy này cày xong đám đất rồi đưa máy lại chỗ bờ suối gắn đầu bơm hút nước cũng rất tiện.

Ông Bùi Văn Long, nông dân ở xã Đức Bình Tây (huyện Sông Hinh) cho biết: Chiều ngang của máy cày càng này chỉ hơn 0,5m rất thuận lợi trong việc di chuyển vào sâu trong vùng không có đường nội đồng. Chỗ nào bít đường thì tháo rời các bộ phận rồi vác đi.

Theo ông Trương Văn Tuấn, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Phú Yên, chương trình cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp đã hỗ trợ máy làm đất đa năng cho nông dân. Máy này có giá 13 triệu đồng. Đối với vùng đồng bằng, Nhà nước hỗ trợ 50%, nông dân đối ứng 50%, còn vùng miền núi Nhà nước hỗ trợ 70%, còn lại nông dân đối ứng theo giá trị của máy. Qua đó góp phần thúc đẩy ứng dụng cơ giới hóa vào sản xuất nông nghiệp, giúp nông dân giảm chi phí nhân công, tăng thu nhập. 

TRÂM TRÂN