Năm 2002, Nghị quyết 13-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 5 (khóa IX) về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể (KTTT) ra đời. Sau 20 năm triển khai, nghị quyết này đã tạo ra những thay đổi căn bản giúp KTTT, HTX trên địa bàn tỉnh dần tìm được chỗ đứng trên thị trường.

Thể chế hóa nghị quyết

Theo Liên minh HTX tỉnh, Tỉnh ủy đã ban hành Chương trình hành động 13 Ctr/TU (khóa XIII) ngày 2/7/2002 cụ thể hóa Nghị quyết 13. Trên cơ sở đó, UBND tỉnh có Kế hoạch 855/KH-UB ngày 29/8/2002 triển khai Chương trình hành động 13-Ctr/TU phù hợp với tình hình KTTT tỉnh. Từ đó đến nay, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đề ra nhiều chương trình hành động, kế hoạch đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT tỉnh, như: Chương trình hành động 30 năm 2016 về triển khai thực hiện Nghị quyết 13, Kế hoạch phát triển KTTT 5 năm giai đoạn 2006-2010 tại Quyết định 2907 năm 2005 của UBND tỉnh, Kế hoạch 143-KH/TU, ngày 11/6/2020 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về thực hiện Kết luận 70-KL/TW, ngày 9/3/2020 của Ban Chấp hành Trung ương về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT; Kế hoạch 107 của UBND tỉnh về xây dựng mô hình HTX kiểu mới giai đoạn 2017-2020 và mới đây nhất là Kế hoạch 98 của UBND tỉnh về đề án Lựa chọn, hoàn thiện, nhân rộng mô hình HTX kiểu mới hiệu quả trên địa bàn tỉnh Phú Yên giai đoạn 2021-2025…

Ông Lê Thanh Lam, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, cho biết: Phú Yên thể chế hóa Nghị quyết 13 bằng các văn bản chỉ đạo trên cơ sở tình hình thực tế tại địa phương. Cùng với đó, tỉnh đẩy mạnh triển khai học tập nghị quyết cùng các chương trình hành động và kế hoạch cho lãnh đạo chủ chốt các sở, ban ngành, đoàn thể, địa phương. Cấp huyện cũng tổ chức học tập quán triệt đến các cơ sở cho cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên và đông đảo nhân dân. Từ đây, nghị quyết đi vào cuộc sống, giúp KTTT, HTX phát triển. “Trọng tâm của việc kiện toàn, đổi mới, phát triển KTTT trên địa bàn tỉnh là chuyển đổi hoạt động các HTX theo Luật HTX năm 2012 vì luật này làm rõ tính chất phục vụ thành viên của HTX đúng tinh thần nghị quyết. Mục tiêu của kiện toàn là xây dựng mô hình HTX kiểu mới theo hướng chuyển từ bao cấp sang tự chủ, tự chịu trách nhiệm. Để thực hiện, tỉnh đã xây dựng đề án Đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT, HTX theo từng giai đoạn 5 năm, 3 năm, 10 năm và huy động cả hệ thống chính trị cùng chung tay thực hiện...

Phát huy hiệu quả

Đối với các HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, số thành viên tham gia HTX giảm nhưng chất lượng hoạt động các đơn vị này tăng lên. Theo Sở NN-PTNT, số thành viên tham gia HTX nông nghiệp trên địa bàn toàn tỉnh hiện có 107.527 thành viên, giảm 24.172 thành viên so với năm 2002, nhưng số lượng HTX toàn tỉnh tăng 34 đơn vị đưa số HTX nông nghiệp đang hoạt động lên 125 HTX. Hiệu quả hoạt động của các HTX cũng tăng lên, cụ thể so với năm 2002, tổng vốn hoạt động hơn 355 tỉ đồng, tăng 3,06 lần; doanh thu bình quân đạt 3,23 tỉ đồng/HTX/năm, tăng 8,9 lần; lợi nhuận bình quân đạt 175 triệu đồng/năm/HTX, tăng 4,03 lần. Các HTX đổi mới phương thức hoạt động quản lý, nâng cao chất lượng dịch vụ đầu vào đầu ra cho thành viên, đẩy mạnh liên kết giữa HTX với HTX, giữa HTX với doanh nghiệp. 34 HTX hoạt động theo chuỗi giá trị nông nghiệp và hình thành được 13 chuỗi sản phẩm…

Ông Nguyễn Đức Thắng, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn (Sở NN-PTNT) cho biết: Sở dĩ thành viên HTX giảm do tư cách thành viên HTX thay đổi theo quy định Luật HTX 2012. Cụ thể, cá nhân, tổ chức, pháp nhân có góp vốn hình thành vốn điều lệ HTX thì mới được coi là thành viên HTX. Điều này giúp thanh lọc thành viên, giữ lại những người thực sự nhiệt tình với phong trào KTTT. Cơ chế tạo điều kiện cho các HTX huy động vốn đầu tư cũng đồng nghĩa HTX nâng cao trách nhiệm với thành viên bằng hiệu quả hoạt động thông qua chất lượng dịch vụ và chia lãi vốn cổ phẩn.

Với các HTX phi nông nghiệp, 42 HTX đang hoạt động có hơn 209 tỉ đồng vốn hoạt động, tăng 13 lần so với năm 2002, tạo việc làm cho 1.035 lao động. 20 năm qua, các HTX này từng bước đầu tư, đổi mới, thay thế trang thiết bị, áp dụng công nghệ vào quản lý điều hành, tổ chức kinh doanh, đổi mới mẫu mã đáp ứng nhu cầu thị trường, chuyển từ sản xuất thủ công sang tự động, từ gia công sản phẩm sang trực tiếp hợp tác xuất khẩu… Người lao động trong HTX được tham gia các lớp đào tạo nghề như thêu ren, mây tre đan, nghề điện, thú y, kỹ thuật trồng cây cảnh…

Theo ông Lê Thanh Lam, cùng với quá trình thực hiện Nghị quyết 13, các HTX được thụ hưởng nhiều chính sách hỗ trợ như vốn ưu đãi, miễn giảm thuế phí, đầu tư máy móc, đào tạo nâng cao năng lực quản lý… Những vướng mắc về nợ tồn đọng, nhân lực chất lượng cao cũng căn bản được giải quyết. 

MINH DUYÊN