Phần lớn công trình kiến trúc nhà ở đô thị được xây dựng trong thời kỳ kinh tế khó khăn, nguyên vật liệu xây dựng khan hiếm, đến nay không còn phù hợp nên cần được cải tạo, nâng cấp, làm mới. Đây là nhu cầu phát triển tất yếu của đời sống đô thị.

Nhu cầu tất yếu

Công trình kiến trúc phản ánh thời đại, lịch sử sản sinh ra nó. Điều đặc biệt, kiến trúc không phải là những cuốn sách nằm trong thư viện hay đồ vật, di vật của quá khứ nằm trong bảo tàng, mà luôn hiện hữu cùng với xã hội, song hành với con người và thăng trầm cùng với thời gian.

Kiến trúc cũ, kiến trúc cổ có nhiều cái mất đi, có cái vẫn tồn tại và hòa nhập với cuộc sống của con người. Những kiến trúc nhà ở đương đại như nhà ở cao tầng hôm nay khác với nhà ở thời xưa, khác về nhu cầu sử dụng, về quan điểm thẩm mỹ, kỹ thuật và vật liệu xây dựng. Đó là quá trình phát triển, là xu thế tất yếu.

Kinh tế phát triển, nhu cầu hưởng thụ của con người ngày càng nâng cao, thời kỳ ăn chắc, mặc bền được thay bằng ăn ngon, mặc đẹp, ở nhà sang. Đó là quy luật phát triển của xã hội. Thay vì khoe về vườn rau, đàn gà, con heo nuôi trong vườn nhà như trước, nhiều người giới thiệu với bạn bè nội thất phòng ngủ, các thiết bị hiện đại của nhà bếp, buồng vệ sinh…, phản ánh nhu cầu hưởng thụ bậc cao, nhất là những gia đình trẻ, có điều kiện kinh tế.

Kinh tế thị trường và kinh tế đô thị phát triển, mỗi nhà ở đô thị không còn là nơi ở thuần túy như xưa mà được kết hợp với nhiều hoạt động kinh tế khác như mở cửa hàng, cửa hiệu buôn bán nhỏ, nơi gia công chế biến, làm nghề tiểu thủ công…; nếu có ở chỉ là diện tích nhỏ trên tầng lầu. Nhà ở đô thị mặt đường lớn “hái ra tiền”, nhiều người mua nhà để kinh doanh chứ không phải để ở. Những thực tế đó đòi hỏi phải cải tạo, làm mới nhà ở cho phù hợp với công năng sử dụng.

Các giải pháp làm mới

Làm mới công trình kiến trúc là sơn sửa, đổi mới trang thiết bị nội thất, quan trọng nhất là nội thất phòng khách, phòng ngủ, nhà bếp và buồng vệ sinh. Đây là những không gian chính trong căn nhà. Tiếp đến là cải tạo mặt bằng, tạo ra không gian lớn ở tầng trệt phù hợp cho việc kinh doanh nhà hàng ăn uống, tiệm bách hóa; cải tạo về giao thông như mở rộng hành lang, cầu thang, lắp đặt thang máy; cải tạo hệ thống điện, nước cho phù hợp. Chúng ta cũng cần tạo sân lộ thiên (giếng trời) để thông hơi thoáng khí, lấy ánh sáng tự nhiên, ốp lát toàn bộ mặt bằng nhà bằng loại gạch cao cấp.

Bên cạnh đó là việc cải tạo mặt tiền ngôi nhà. Việc làm mới mặt tiền thường kết hợp với trang trí quảng cáo phải tuân thủ theo quy chế quản lý kiến trúc đô thị của ngành Xây dựng và quy định về quảng cáo trên đường phố; không nên phủ kín toàn bộ mặt tiền nhà, có khoảng trống để thông gió, lấy ánh sáng tự nhiên và thoát hiểm khi xảy ra hỏa hoạn.

Tuy Hòa là đô thị biển, ánh sáng và gió biển được coi như liều thuốc bổ quý giá đối với sức khỏe của con người. Vì vậy, kiến trúc nhà ở cần quan tâm đến chất lượng không khí trong nhà sao cho thông hơi thoáng khí. Về màu sắc công trình, nhất là màu sắc ngoài nhà có độ phản quang nhỏ, thiên về gam lạnh, tránh dùng màu đen, màu đỏ chói gây nên độ phản quang lớn trên đường phố.

Nếu có nhu cầu nâng cao để tránh lũ lụt thì chỉ nâng cao bên trong nhà, cách cửa chính trở vào khoảng 1m, không nên nâng cao cửa chính mặt tiền, tạo ra những bậc cấp làm cho căn nhà bị khập khiễng với không gian xung quanh và vi phạm quy tắc đô thị.

Đi trên đường phố hôm nay, chúng ta thấy rất nhiều ngôi nhà làm mới lại có đường nét, hình khối rất đẹp, công trình thông thoáng, hòa hợp với không gian xung quanh, làm cho đường phố đẹp hơn. Nhưng vô tình ta bắt gặp có những “hạt sạn”, toàn bộ bên ngoài ngôi nhà sơn đen như viên gạch than dựng đứng; có công trình lối ra vào nhỏ chỉ đủ 2 người tránh nhau, toàn bộ mặt tiền được bao kín bằng vật liệu đắt tiền. Lại có công trình sử dụng nhiều kính, ban ngày nắng nóng chói chang, gây dị ứng lồng kính trong nhà và làm mất sự thân thiện giữa công trình với cảnh quan đường phố.

KTS HOÀNG XUÂN THƯỞNG