Để làm rõ hơn những ý kiến cho rằng việc góp vốn trở thành thành viên HTX theo quy định của Luật HTX 2012 chưa khuyến khích được tâm huyết người đứng đầu, chưa thu hút những thành viên sáng lập…, trả lời Báo Phú Yên, ông Lê Thanh Lam, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, cho biết:

- Luật quy định để trở thành thành viên HTX, người dân góp vốn tối đa không vượt quá 20% tổng vốn góp. Chỉ cần là thành viên HTX thì được tham gia ứng cử chức chủ tịch HĐQT mà không phân biệt mức vốn góp. Điều này khác hẳn doanh nghiệp, nên có ý kiến cho rằng, người góp nhiều vốn cũng chỉ có quyền như người góp ít vốn, từ đó chưa khuyến khích được thành viên tâm huyết.

Cùng với đó, việc quyết định phương hướng hoạt động của HTX, kế hoạch sử dụng vốn thông qua đại hội thành viên bằng ý kiến biểu quyết lấy kết quả số đông mà không do giám đốc hay chủ tịch HĐQT HTX quyết định nên chưa phát huy hết vai trò của người đứng đầu.

* Ngoài quyền lợi được chia lãi vốn góp theo tỉ lệ góp vốn hoặc được hưởng lương, thưởng theo chức vụ và vị trí việc làm, người góp vốn không được hưởng lợi gì hơn. Điều này có nằm ngoài sự vận động chung của các thành phần kinh tế khác trong nền kinh tế thị trường hiện nay không, thưa ông?

- Kinh tế tập thể nòng cốt là các HTX cũng giống như các thành phần kinh tế khác đều hoạt động theo quy định của pháp luật. Những quy định này tạo nên hành lang pháp lý cho từng thành phần hoạt động để tạo ra sự bình đẳng cùng phát triển.

Quy định về góp vốn vào HTX cũng không nằm ngoài mục đích chung đó. Bản chất của kinh tế tập thể là “bà đỡ” cho kinh tế hộ nên lợi nhuận kinh tế của đơn vị, cá nhân đặt sau lợi ích chung của cả cộng đồng dân cư. Bản chất của việc góp vốn vào HTX là người có nhiều chia sẻ với những người khó hơn để tạo ra một đơn vị kinh tế phát triển hài hòa cùng cộng đồng.

Kinh tế tư nhân hoạt động theo quy luật đào thải, doanh nghiệp yếu không theo kịp sẽ bị loại ra khỏi thị trường, chỉ giữ lại những đơn vị đủ mạnh. Còn kinh tế tập thể tập hợp những cá thể yếu thế làm kinh tế, không bỏ lại ai và chính những doanh nghiệp nhỏ chưa đủ lớn để tồn tại trong nền kinh tế thị trường có thể chuyển sang mô hình HTX để hoạt động.

Chính vì vậy, luật không quy định mức vốn góp tối thiểu để bất kể ai, dù là hộ nghèo cũng có thể góp vốn vào HTX. Luật quy định mức vốn góp tối đa không quá 20% để bất kỳ cá nhân nào cũng không có cơ hội tư nhân hóa đơn vị kinh tế tập thể.

Sức mạnh của HTX nằm ở tính cộng đồng. Tùy theo sự phát triển của mỗi HTX, sức mạnh này sẽ được nhân rộng ra vượt khỏi phạm vi một thôn lên thành xã, thành huyện, thậm chí nhiều huyện. Các đơn vị, doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác cũng có thể góp vốn trở thành thành viên HTX và hoạt động như một doanh nghiệp trực thuộc HTX theo quy định của luật.

Ông Lê Thanh Lam

* Từ thực tế hoạt động của các HTX hiện nay, ông hãy phân tích rõ hơn những điều trên?

- Hầu hết HTX nông nghiệp hiện nay đều phát triển theo hướng nhu cầu của thành viên tới đâu thì HTX mở rộng sản xuất và liên kết tiêu thụ tới đó. Đây chính là bản chất cốt lõi của kinh tế tập thể, nòng cốt là các HTX hoạt động theo Luật HTX 2012. Nhiều HTX từ đơn vị chỉ quản lý sản xuất, lấy thu bù chi, dần dần mở dịch vụ kinh doanh rồi xây dựng hạ tầng chế biến đưa sản phẩm nông nghiệp trở thành hàng hóa được thị trường đón nhận.

Điển hình như HTX Nông nghiệp An Nghiệp (huyện Tuy An), HTX Nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Hòa Phong (huyện Tây Hòa), HTX Nông nghiệp kinh doanh tổng hợp Đồng Din, các HTX lâm nghiệp… Điều đáng nói ở đây, mức vốn góp vào HTX từ vài trăm ngàn đồng tới hàng triệu đồng mỗi định suất.

Vốn góp ít nhưng HTX vẫn phát triển được là nhờ HĐQT HTX biết tận dụng các chương trình hỗ trợ dành cho nông nghiệp, nông thôn, cho sản xuất nông nghiệp và cho HTX, để được vay vốn ưu đãi mua máy móc, hỗ trợ kỹ thuật và xúc tiến thương mại. Từ đây cho thấy vốn góp không quyết định hiệu quả kinh doanh của đơn vị, mà chính phương hướng sản xuất của đơn vị đó có nhạy bén với cơ chế thị trường hay không, và hơn hết là dám nghĩ dám làm vì cộng đồng mới quan trọng.

Khi chuyển hoạt động từ Luật HTX 2003 sang Luật HTX 2012, các HTX được chuyển hướng từ mô hình doanh nghiệp vừa và nhỏ sang phục vụ thành viên. Điều này một lần nữa khẳng định HTX là đơn vị hỗ trợ phát triển kinh tế hộ gia đình không phải là doanh nghiệp, nên hiệu quả kinh tế, vốn góp được đặt sau yếu tố phúc lợi xã hội mà HTX mang lại cho cộng đồng.

Từ khi có Luật HTX 2012 với quy định riêng về mức vốn góp, chưa có HTX nào chuyển sang mô hình kinh tế khác. Toàn tỉnh có từ 3-5 doanh nghiệp, hộ kinh doanh cá thể xin gia nhập HTX hoặc thành lập HTX.

* Xin cảm ơn ông!

MINH DUYÊN (thực hiện)