Đó là chia sẻ của ông Vũ Quang Các, Vụ trưởng Vụ Quản lý quy hoạch (Bộ KH-ĐT) tại buổi tập huấn Luật Quy hoạch do Sở KH-ĐT tổ chức mới đây. Trao đổi với Báo Phú Yên về những vấn đề liên quan, ông Các cho biết:

Quy hoạch là việc sắp xếp, phân bố không gian các hoạt động kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh gắn với phát triển kết cấu hạ tầng, sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường trên lãnh thổ xác định để sử dụng hiệu quả các nguồn lực của đất nước phục vụ mục tiêu phát triển bền vững cho thời kỳ xác định. Đây là cơ sở để xây dựng các chính sách, kế hoạch, chương trình phát triển và các dự án đầu tư. Tuy nhiên, sau hơn 30 năm đổi mới, công tác quy hoạch đã bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập.

Đầu tiên là hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về quy hoạch được ban hành quá nhiều và thiếu nhất quán. Có đến trên 90 luật, pháp lệnh điều chỉnh về hoạt động quy hoạch. Từ đó sinh ra không biết bao nhiêu loại quy hoạch ở từng ngành, từng lĩnh vực, từng địa phương...

Tuy nhiên, các quy hoạch này lại chồng chéo, mâu thuẫn nhau, gây khó khăn trong công tác điều hành phát triển kinh tế - xã hội của các cấp, ngành, làm lãng phí nguồn lực của đất nước, ảnh hưởng tới môi trường sinh thái và cản trở hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh của các tổ chức, doanh nghiệp, người dân.

Thêm vào đó, vì lâu nay các cấp, ngành quy hoạch với tư tưởng, cách làm như thời kế hoạch hóa tập trung, Nhà nước muốn nắm tất cả nên đưa ra định hướng và can thiệp quá sâu vào thị trường, dẫn đến các nội dung quy hoạch không phù hợp với nguyên lý kinh tế thị trường.

* Vậy, Luật Quy hoạch ra đời có ý nghĩa như thế nào, thưa ông?

- Luật Quy hoạch được Quốc hội thông qua ngày 24/11/2017, có hiệu lực từ ngày 1/1/2019, gồm 6 chương, 59 điều và 3 phụ lục. Luật này quy định việc lập, thẩm định, quyết định hoặc phê duyệt, công bố, thực hiện, đánh giá, điều chỉnh quy hoạch trong hệ thống quy hoạch quốc gia; trách nhiệm quản lý nhà nước về quy hoạch.

Luật Quy hoạch ra đời có ý nghĩa quan trọng trong việc giải quyết những bất cập lâu nay trong công tác quy hoạch. Đây là lần đầu tiên chúng ta có một văn bản pháp lý thống nhất về quy hoạch lãnh thổ. Qua đó có sự phân công, phân cấp rất rõ ràng về việc lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch.

Quan trọng hơn, Luật Quy hoạch sẽ góp phần thay đổi phương thức quản lý nhà nước theo hướng Nhà nước kiến tạo và phục vụ. Trong đó, Nhà nước chỉ quy hoạch những ngành hạ tầng thiết yếu (hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, hạ tầng sản xuất) để kiến tạo sự phát triển.

Còn những gì của thị trường sẽ trả lại cho thị trường thông qua quy định loại bỏ những quy hoạch sản phẩm, dịch vụ hàng hóa. Ví dụ như việc trồng cây gì, nuôi con gì sẽ do thị trường quyết định chứ Nhà nước không phải quy hoạch vấn đề này.

Tuy trả lại thị trường nhưng không buông lỏng quản lý nhà nước mà thay vì quản lý bằng các bản quy hoạch thì quản lý bằng các quy chuẩn, tiêu chuẩn, quy định liên quan. Ví dụ như lâu nay chúng ta có quy hoạch karaoke.

Tại sao phải đưa ra quy hoạch này trong khi chúng ta có thể đưa ra những quy định về cách âm, cách nhiệt, chống ồn, khoảng thoát nạn, phòng cháy chữa cháy... để quản lý. Đó mới là việc của Nhà nước. Khi đã có quy định cụ thể, người dân thấy phù hợp, thấy có điều kiện thì họ sẽ làm, nếu không đáp ứng được thì thôi.

* Mối quan hệ giữa các quy hoạch tuân theo nguyên tắc quy hoạch cấp dưới không được mâu thuẫn với quy hoạch cấp trên. Trong bối cảnh quy hoạch cấp trên chưa có hoặc hình thành cùng lúc với quy hoạch cấp dưới thì điều này được giải quyết như thế nào, thưa ông?

- Xây dựng quy hoạch là một quá trình có định hướng từ quy hoạch cấp trên xuống và có thông tin từ quy hoạch cấp dưới lên. Đây là thời kỳ mà chúng ta triển khai quy hoạch đồng bộ, cùng lúc từ quy hoạch cấp quốc gia, cấp vùng, cấp tỉnh...

Do đó, việc cung cấp, cập nhật thông tin trong quá trình thực hiện quy hoạch là cơ hội tốt để đảm bảo sự đồng bộ. Sau khi các bản quy hoạch đã được thống nhất, phê duyệt thì quy hoạch cấp dưới phải tuân thủ quy hoạch cấp trên. Đó là nguyên tắc bất di bất dịch.

* Phú Yên đang có kế hoạch xây dựng quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021-2030. Ông có chia sẻ hay đóng góp ý kiến gì cho tỉnh để quá trình xây dựng quy hoạch này thuận lợi?

- Quy hoạch tỉnh của Phú Yên cũng như các địa phương khác được xây dựng trong bối cảnh chuẩn bị cho đại hội đảng các cấp, định hướng cho giai đoạn phát triển 2021-2030. Cùng với sự ra đời của Luật Quy hoạch là sự đổi mới về công tác quy hoạch.

Do đó, việc chúng ta thực hiện tốt các quy định của luật cũng như tham gia vào việc xây dựng bản quy hoạch sẽ giúp cho tỉnh có định hướng phát triển tốt hơn trong thời gian tới. Chính vì vậy, bản quy hoạch lần này đòi hỏi có sự quyết tâm, sự tham gia của tất cả các cấp, ngành, địa phương chứ không phải của bất cứ đơn vị nào.

Thậm chí cộng đồng dân cư, doanh nghiệp cũng có thể tham gia vào quá trình này thông qua việc đóng góp ý kiến, phản ánh nhu cầu khi được tham vấn để chúng ta xây dựng bản quy hoạch tốt.

Chỉ có người Phú Yên mới quy hoạch cho Phú Yên tốt nhất. Đơn vị tư vấn chỉ giúp cho chúng ta thông tin, định hướng, phương pháp chứ không ai hiểu mảnh đất Phú Yên bằng người Phú Yên.

* Xin cảm ơn ông!

LÊ HẢO (thực hiện)