Rác thải trên biển ở các vùng nuôi thủy hải sản ngày một nhiều nhưng chưa có phương án để thu gom, gây ảnh hưởng tới môi trường và thiệt hại sinh kế của người dân. Để hạn chế tình trạng này, Sở TN-MT đã phối hợp với UBND TX Sông Cầu triển khai mô hình thu gom chất thải, rác thải trong nuôi trồng thủy sản tại phường Xuân Yên.
Toàn phường Xuân Yên có 408 hộ thì đã có tới 400 hộ nuôi thủy hải sản lồng bè. Theo quy hoạch, đến năm 2025, diện tích mặt nước biển dành cho nuôi trồng thủy sản ở đây là 124ha, tương đương 3.600 lồng nuôi. Nhưng đến nay, con số này đã lên tới 9.662 lồng. Số lượng lồng nuôi bùng phát không đi kèm với các giải pháp bảo vệ môi trường khiến lượng rác thải gồm cả chất thải nuôi trồng thủy sản và rác sinh hoạt của ngư dân trên bè ngày một nhiều.
Ông Lương Công Tuấn, Phó Chủ tịch UBND TX Sông Cầu, cho biết: Hiện mỗi ngày ở đây có bình quân 2 tấn rác các loại nhưng không được thu gom, xử lý. Tình trạng này làm ô nhiễm môi trường, nguồn nước, khiến tôm cá chết hàng loạt, đợt thiệt hại gần nhất khiến 1.393 lồng nuôi của bà con ở phường Xuân Yên mất trắng.
Theo ông Tuấn, hiện địa phương mới thu gom rác thải sinh hoạt ở các hộ dân và một phần rác ở các bờ biển. Trong đó, trên bờ biển chưa có điểm tập kết rác, xe chuyên dụng chưa thể tới tận nơi để thu gom thường xuyên, nên chỉ khi các hội đoàn thể ra quân dọn vệ sinh thì rác mới được gom lại chở đi xử lý.
Còn lượng lớn rác như vỏ sò, vỏ ốc, xác tôm, cá, cua, ghẹ chết rồi bao bì, chai lọ… từ các hộ nuôi thủy sản trên lồng bè xả ra môi trường theo thói quen mà không mang vào nơi tập kết rác trong khu dân cư. Một phần vì đoạn đường từ lồng bè vào tới nơi để rác khá xa, cộng với chất thải từ thủy hải sản dễ phân hủy, không vứt ngay dễ gây mùi hôi thối, nên bà con thường xử lý bằng cách xả ra biển.
Để giải quyết tình trạng này, bên cạnh việc tuyên truyền vận động người dân nâng cao ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường vùng nuôi, địa phương làm thí điểm mô hình thu gom rác thải, chất thải nuôi trồng thủy sản. Trong đó, trên bờ bố trí 5 điểm tập kết rác để rút ngắn quãng đường mang rác từ lồng bè vào nơi tập trung rác trong khu dân cư; đồng thời đội gom rác đều đặn mỗi tuần 3 lần đi thu gom để mang lên xe chuyên dụng.
Mô hình được bà con ở phường Xuân Yên hưởng ứng. Theo ông Nguyễn Văn Cầu, một hộ nuôi thủy sản ở khu phố Phước Lý, từ trước tới nay bà con quen nuôi trồng ở đâu vứt rác ngay ở đó, để thủy triều cuốn đi hoặc làm thức ăn cho các sinh vật biển khác. Nhưng một số loại rác khó phân hủy như chai, lọ, vỏ ốc, vỏ sò… lâu dần tích tụ lại làm ô nhiễm vùng biển nuôi thủy hải sản. “Nay có mô hình thu gom rồi, tôi chỉ việc bỏ rác vào thùng ở ngay trên bè, cuối ngày đi tới bờ biển bỏ rác tại điểm tập kết”, ông Cầu nói.
Đồng hành cùng địa phương, Sở TN-MT đã hỗ trợ 10 xe đẩy rác bằng tay cùng 400 tờ rơi tuyên truyền giúp người dân nâng cao ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường vùng nuôi.
Bà Lê Đào An Xuân, Phó Giám đốc Sở TN-MT, cho biết: Trước mắt mục tiêu của mô hình là không để phát sinh thêm lượng rác thải thải xuống vùng nuôi, sau đó tiến tới giảm lượng rác đã tồn đọng trong vùng nuôi từ nhiều năm nay. Chỉ có như vậy mới giúp bà con ở phường Xuân Yên nói riêng và TX Sông Cầu nói chung nuôi trồng bền vững, bảo đảm sinh kế lâu dài.
Thành công của mô hình sẽ giúp nhân lên những mô hình thu gom rác thải trên biển tại các xã, phường khác trên địa bàn TX Sông Cầu, cũng như các địa phương có nuôi trồng thủy sản trên toàn tỉnh. Theo kế hoạch, từ nay tới cuối năm, Sở TN-MT sẽ tiếp tục hỗ trợ xe đẩy rác để nhân rộng mô hình, giúp tăng lượng rác được thu gom, xử lý.
BẠCH VÂN
