Hiện nay, việc ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ sinh học vào sản xuất nông nghiệp không còn mới mẻ đối với nhiều quốc gia. Những cải tiến từ công nghệ đã thật sự mang đến cuộc cách mạng mới cho sản xuất nông nghiệp. Báo Phú Yên trao đổi với ông Trần Minh Châu, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và phát triển nông nghiệp công nghệ cao Phú Yên xung quanh việc ứng dụng công nghệ 4.0 vào sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh. Ông Trần Minh Châu cho biết:
- Nông nghiệp 4.0 chính là nền nông nghiệp dựa trên các thành tựu đột phá trong công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, công nghệ nano, công nghệ vật lý, công nghệ tự động hóa... để ứng dụng chúng vào sản xuất kể từ khi bắt đầu hình thành một nông trại cho đến lúc đưa nông sản ra thị trường tiêu thụ.
Người sản xuất không lệ thuộc vào điều kiện thời tiết, khí hậu, đất, nước... mà hoàn toàn có thể làm chủ, điều chỉnh được các yếu tố này. Nông nghiệp 4.0 mở đường cho những hoạt động sản xuất chính xác, chặt chẽ mà con người không cần có mặt trực tiếp tại nông trại dựa trên công nghệ số hóa kết hợp với các thiết bị công nghệ thông qua mạng internet.
Tại nhiều địa phương trong nước đã có rất nhiều mô hình sản xuất ứng dụng thiết bị cảm biến nhằm số hóa các yếu tố như: nước, phân, thuốc, độ ẩm, ánh sáng và chuyển nó vào các thiết bị kết nối internet như máy tính, điện thoại, vì vậy người sản xuất có thể đi bất cứ đâu nhưng vẫn biết rõ tình hình trang trại. Thậm chí ở một số khâu, robot sẽ thay thế con người, từ đây sẽ hình thành một nền nông nghiệp chính xác và tự động.
Nông nghiệp 4.0 sẽ mở ra thời đại làm nông nghiệp hoàn toàn mới với quy trình khép kín bằng công nghệ như giống chất lượng cao, phân bón thông minh, thuốc trừ sâu thảo dược, canh tác chính xác, giảm hao hụt giống và giảm khí thải nhà kính; tự động hóa từ thu hoạch, bảo quản, vận chuyển và chế biến; ứng dụng điện toán đám mây để truy xuất nguồn gốc.
* Nông nghiệp 4.0 được triển khai tại Phú Yên như thế nào, thưa ông?
- Hiện nay, ở Việt Nam vẫn chưa có mô hình nông nghiệp 4.0 hoàn chỉnh. Hầu hết mô hình đều mới chỉ ứng dụng một phần trong khâu sản xuất hoặc khâu thu hoạch. Yếu tố con người, thời tiết vẫn còn ảnh hưởng khá “đậm” trong suốt quá trình sản xuất đến thu hoạch.
Tại Phú Yên, khái niệm nông nghiệp 4.0 đối với nông dân vẫn rất xa lạ, sản xuất nông nghiệp của tỉnh vẫn còn thô sơ, phụ thuộc nhiều vào điều kiện tự nhiên nên chịu rủi ro cao, giá trị gia tăng sản phẩm nông nghiệp thấp.
Trung tâm Nghiên cứu và phát triển nông nghiệp công nghệ cao (thuộc Ban quản lý Khu Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao) và một số doanh nghiệp tham gia sản xuất nông nghiệp tại Phú Yên đang ứng dụng công nghệ vào một số khâu trong sản xuất như: Công nghệ tưới tự động; bón phân tự động; sản xuất trong hệ thống nhà màng, nhà lưới; hệ thống điều chỉnh nhiệt độ và độ ẩm; sử dụng các thiết bị cảm biến để kiểm soát diễn biến cây trồng và vật nuôi qua số liệu, phân tích tự động..., và đây chỉ mới là những bước đi, nền tảng đầu tiên để tiến vào nền nông nghiệp 4.0.
* Để có thể tiếp cận nền nông nghiệp 4.0, chúng ta cần phải làm gì?
- Trên thế giới, nông nghiệp 4.0 đang trở thành xu thế sản xuất và mang lại thành tựu cho nhiều quốc gia. Trước xu thế cạnh tranh toàn cầu như hiện nay, chúng ta phải chủ động bước vào cuộc cách mạng nông nghiệp 4.0 để hòa nhập và tăng sức cạnh tranh trên thị trường.
Để làm được điều này, trước tiên cần tập trung thay đổi nhận thức của nông dân, những người trực tiếp sản xuất ra sản phẩm. Nông dân phải nhận thức được sản phẩm làm ra như thế nào là sản phẩm sạch hay không sạch và nhận thức được những giá trị chênh lệch giữa 2 loại sản phẩm này để chọn lựa và định hướng được cách thức sản xuất. Thứ hai, phải thay đổi suất đầu tư cho sản xuất nông nghiệp phù hợp hơn. Suất đầu tư ở đây bao gồm nguồn lực, vật lực, trí tuệ và nhân lực. Tức là ngoài việc ứng dụng các tiến bộ công nghệ vào sản xuất nông nghiệp thì phải đầu tư nguồn nhân lực được đào tạo có trình độ tri thức nhất định, có kiến thức để điều hành, xâu chuỗi quá trình sản xuất - tiêu thụ.
Cùng với đó, người sản xuất phải hoàn toàn minh bạch quá trình sản xuất từ khâu nhập giống, sử dụng phân bón, thuốc, thức ăn, cách thức chăm sóc, thu hoạch và bảo quản... như thế nào để doanh nghiệp bao tiêu, người tiêu dùng có thể kiểm tra thông qua việc truy xuất nguồn gốc. Hiện nay, với quy mô sản xuất nhỏ lẻ, manh mún; đầu tư cho nông nghiệp thấp, việc tiếp cận vốn, khoa học kỹ thuật, công nghệ ứng dụng trong nông nghiệp, thị trường, thương hiệu nông sản cũng như hạ tầng kỹ thuật, quy hoạch, liên kết vùng còn kém thì việc tiếp cận sản xuất nông nghiệp 4.0 sẽ gặp rất nhiều khó khăn.
Vì vậy, việc tái cơ cấu ngành Nông nghiệp cần được ưu tiên thực hiện hàng đầu để thúc đẩy phát triển nông nghiệp công nghệ cao, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Ngoài ra, Nhà nước cần có đề án, chính sách hỗ trợ thích đáng để có thể tạo động lực cho nông dân, doanh nghiệp bứt phá sản xuất nông nghiệp 4.0.
* Xin cảm ơn ông!
THỦY TIÊN (thực hiện)
