Phú Yên là tỉnh đi đầu trong việc thiết lập hành lang bảo vệ bờ biển trong tổng số 28 tỉnh giáp biển của nước ta. Đây là việc làm cần thiết để bảo vệ hệ sinh thái biển, duy trì sinh kế của người dân sống nhờ biển. Tuy nhiên, hành lang bảo vệ bờ biển cần phải gắn với quy hoạch phát triển kinh tế biển của địa phương.

Giảm thiểu sạt lở, bảo vệ bờ biển

Phú Yên có bờ biển dài 189km, kéo từ Vũng Rô (huyện Đông Hòa) tới bãi Bàng, bãi Bàu ở TX Sông Cầu. Điều kiện tự nhiên, khí hậu và cả đời sống của người dân vùng ven biển có quan hệ mật thiết với những biến đổi từ biển.

Theo GS-TS Nguyễn Cao Huần (Trường đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội), người chủ trì thực hiện dự án Nghiên cứu thiết lập hành lang bảo vệ bờ biển tỉnh Phú Yên, từ năm 1996 đến nay, Phú Yên có hơn 20 cơn bão và áp thấp nhiệt đới đổ bộ. Gió bão làm mực nước biển dâng gây ngập mặn, xói lở bờ biển; đồng thời gây lũ lụt cho vùng đồng bằng, vùng cửa sông ven biển.

Điển hình như khu vực gần cửa sông Đà Rằng, quá trình xâm thực ngang thay thế quá trình xâm thực sâu làm lòng sông mở rộng, dọc hai bên bờ sông có nhiều vách sạt lở. Tại cửa biển Đà Diễn, thuộc phường 6, 7 của TP Tuy Hòa và xã Hòa Hiệp Bắc của huyện Đông Hòa, bãi biển xói lở do tác động của sóng biển diễn ra mạnh mẽ ở phía bắc và nam.

Ngoài ra xói lở mạnh còn có ở khu vực cửa sông Đà Nông… “Để bảo vệ bờ biển, tỉnh đã và đang xây dựng các công trình kè chống xói lở; nhưng dưới tác động ngày càng mạnh mẽ của triều cường, sóng và gió biển, cùng sự tham gia chưa theo quy hoạch của người dân nên những công trình này không phát huy được hiệu quả lâu dài. Chỉ khi thiết lập hành lang bảo vệ bờ biển tại đây mới giúp giảm thiểu sạt lở, bảo vệ công trình…”, GS-TS Nguyễn Cao Huần nói.

Ngoài ra, theo GS-TS Nguyễn Cao Huần, vùng ven biển của tỉnh với nhiều vũng, vịnh, đầm, bãi… thuận lợi cho người dân nuôi trồng thủy hải sản và phát triển du lịch. Hiện ở đầm Ô Loan và hạ lưu sông Bàn Thạch, người dân đắp hồ nuôi thủy sản.

Ở xã An Hòa, An Mỹ (huyện Tuy An) và các phường 5, 6, 9, xã An Phú (TP Tuy Hòa), bề mặt tích tụ biển phân bố thành dải hẹp có cấu tạo trầm tích gồm bột sét, sét cát pha thuận lợi trồng lúa nước. Nhiều vùng bãi biển có bề mặt thoải, rộng và cát mịn tạo nên những bãi tắm đẹp, thuận lợi cho phát triển du lịch biển như ở khu vực xã An Hòa, thôn Mỹ Quang Bắc (xã An Chấn, huyện Tuy An)…

Để bảo vệ hệ sinh thái, cảnh quan tự nhiên vùng bờ ở những nơi này, cũng như đảm bảo quyền tiếp cận của người dân với biển thì việc thiết lập hành lang bảo vệ bờ biển ở đây là cần thiết.

Không bỏ qua thế mạnh địa phương

Hiện bước đầu nhóm thực hiện dự án Nghiên cứu thiết lập hành lang bảo vệ bờ biển tỉnh Phú Yên đã chỉ ra 74 khu vực bờ biển của tỉnh để đề nghị xác lập hành lang bảo vệ bờ biển. Trong đó có 48 khu vực thuộc nhóm bắt buộc phải thiết lập hành lang bảo vệ bờ biển và 26 khu vực thuộc nhóm nên thiết lập hành lang. Tuy nhiên, nhiều người lo ngại việc thiết lập hành lang bảo vệ bờ biển sẽ ảnh hưởng đến khả năng khai thác bãi biển để phục vụ phát triển kinh tế.

Ông Lê Văn Thế, Trưởng Phòng TN-MT, TX Sông Cầu, cho biết: Bờ biển dài 80km với nhiều đầm, vũng, vịnh, bãi cát đẹp như vịnh Xuân Đài, vịnh Hòa, đầm Cù Mông… lại có quốc lộ 1 chạy qua là lợi thế để Sông Cầu phát triển kinh tế biển và du lịch. Gắn với các bãi biển là những dự án sinh thái đã và đang được triển khai như khu du lịch Vịnh Hòa, khu du lịch phức hợp ở bãi biển Từ Nham, Vịnh Hòa Emerald Bay Resort… Tuy nhiên, những bãi biển này đang có nguy cơ bị cắm mốc thiết lập hành lang bảo vệ bờ biển, có thể gây ảnh hưởng tới tiến độ hoàn thành các dự án đã phê duyệt.

Còn theo ông Mai Kim Lộc, Phó Giám đốc Sở TN-MT tỉnh, thế mạnh của Phú Yên là biển, nên trong định hướng phát triển kinh tế tỉnh đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, mũi nhọn vẫn là kinh tế biển. Hiện các dự án thu hút đầu tư trong và ngoài nước vào Phú Yên chủ yếu là các dự án liên quan tới biển. Khi những bãi biển bị cắm mốc, chắc chắn dự án sẽ bị ảnh hưởng, khả năng khai thác cũng bị hạn chế. Đây sẽ là điều không tốt cho việc thu hút đầu tư vào tỉnh. Vì vậy, Sở TN-MT đề xuất đơn vị thực hiện dự án xác định lại khu vực thiết lập hành lang bảo vệ bờ biển với những vùng có người dân sinh sống và sinh kế, những vùng phục vụ tắm biển lâu đời của người dân và cả những vùng dành để thu hút đầu tư.

Liên quan tới vấn đề này, GS.TS Nguyễn Cao Huần khẳng định: Việc thiết lập hành lang bảo vệ bờ biển không phải là cấm biển. Đây mới chỉ là bước đầu của quá trình thiết lập hành lang bảo vệ bờ biển tỉnh Phú Yên, nên những khu vực chúng tôi nghiên cứu đưa ra mới chỉ dựa trên lý thuyết và biểu đồ chứ chưa đi thực địa nhiều. Thời gian tới, để đưa ra kết quả chính xác, chúng tôi sẽ phải quan tâm tới vấn đề an ninh quốc phòng, hay hồ sơ về những điểm bị ảnh hưởng bởi nước biển dâng do bão ở Phú Yên mà Bộ NN-PTNT đã công bố, cũng như tính tới quy hoạch phát triển kinh tế xã hội của địa phương…

MINH DUYÊN