Hiện nay, tại vịnh Xuân Đài (TX Sông Cầu) có hàng ngàn người đến nuôi tôm hùm làm số lồng nuôi tăng đột biến. Trong khi đó, quanh vịnh chưa có bãi để thu gom chất thải dẫn đến việc ô nhiễm môi trường, làm tôm chết hàng loạt. Trước tình hình đó, ngành chức năng đã phải đề ra giải pháp cấp bách nhằm quản lý vùng nuôi.

Lồng tôm bủa vây mặt vịnh

Theo quy hoạch, diện tích nuôi tôm hùm ở vịnh Xuân Đài là 747ha, trung bình mỗi hécta có 30 lồng. Như vậy, vịnh Xuân Đài có thể chứa gần 22.500 lồng. Thế nhưng, mới đây, qua khảo sát của Sở NN-PTNT, số lượng lồng nuôi tại vịnh Xuân Đài đã tăng gấp đôi. Cụ thể, tại vùng nuôi phường Xuân Yên chỉ được phép có 6.301 lồng, nhưng tại đây số lượng lồng nuôi đã lên đến 15.522 lồng.

Theo Sở NN-PTNT, số lồng bè đã phân bố hầu khắp mặt vịnh, mật độ cao gấp 2-3 lần so với quy định. Hiện số lồng nuôi trên vịnh đã quá tải thế nhưng trên bờ vẫn có bè tiếp tục được đóng mới; mỗi bè có thể chứa 60-70 lồng. Với số lồng nuôi như vậy, mỗi ngày có hàng ngàn tấn thức ăn trút xuống vịnh. Ông Trần Văn Tân, một người nuôi tồm hùm ở phường Xuân Yên, cho hay: Trung bình, mỗi lồng nuôi 70 con tôm hùm (trọng lượng từ 0,6-0,8kg/con) một ngày cho ăn 7kg mồi; mỗi bè thì tôm ăn gần 5 tạ mồi.

Đó là cho tôm ăn cá giã (nhiều loại cá trộn chung lại), còn nếu cho tôm ăn cua ốc thì phải trừ hao vỏ. Đồng nghĩa với việc 1 bè cho tôm ăn cua ốc phải trừ hao lên thành 7 tạ.

Nuôi tôm hùm tràn lan nhưng quanh vịnh chưa có bãi tập kết vỏ cua ốc đưa lên bờ nên rác thải nuôi tôm hùm cứ thế đổ trút xuống vịnh; năm này qua tháng nọ đã hình thành “núi rác” khổng lồ dưới vịnh. Cộng với thức ăn thừa mứa lâu ngày tạo thành lớp bùn hôi thối, tiềm ẩn nguy cơ dịch bệnh. Ông Bùi Văn Tiến, một người nuôi tôm hùm than vãn: Từ sau Tết, tôm hùm bệnh lai rai, nay tôm chết nhiều hơn, có ngày mỗi bè có 10 con tôm hùm bệnh ngắc ngư.

Tăng cường quản lý

Trước tình trạng số lượng lồng nuôi tôm hùm phát triển “nóng”, dẫn đến ô nhiễm làm tôm chết, ngành chức năng phải có giải pháp quản lý bền vững nuôi trồng thủy sản vịnh Xuân Đài. TS Nguyễn Thị Bích Thúy, nguyên cán bộ Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản III, có chuyến khảo sát vùng nuôi tôm vịnh Xuân Đài nhận định, vùng này nguồn nước ô nhiễm nặng cần giảm mật độ lồng nuôi để tăng hiệu quả kinh tế. Nếu không có giải pháp giảm mật độ lồng nuôi thì tỉ lệ tôm sống đến khi thu hoạch chỉ còn 40%, thậm chí mất trắng.

Theo điều tra của dự án Nguồn lợi ven biển vì sự phát triển bền vững Phú Yên, năm 2016, phường Xuân Yên có 315 hộ tham gia nuôi trồng thủy sản lồng bè, nhưng đến nay đã lên đến 534 hộ. Điều này cho thấy diện tích quy hoạch có hạn nhưng số hộ nuôi đã vượt quá quy định. Phương án di dời được Sở NN-PTNT đề xuất, tạm xác định 315 hộ tại địa phương đủ điều kiện được giao mặt nước, còn lại 219 hộ không đủ điều kiện và địa phương cũng không có mặt nước để cho thuê. Địa phương vận động người nuôi tuân thủ quy hoạch, sử dụng mặt nước đúng mục đích.

Trên cơ sở đề xuất của Sở NN-PTNT, UBND tỉnh ban hành phương án sắp xếp lồng bè tại phường Xuân Yên. Theo đó, ngành Nông nghiệp phối hợp với UBND TX Sông Cầu thực hiện ngay việc sắp xếp các cơ sở nuôi trồng thủy sản trên vịnh Xuân Đài; có lộ trình giải tỏa, di dời để giảm dần số lượng lồng, bè. Địa phương cần kiên quyết không cho phát sinh lồng, bè nuôi mới. Đối tượng phải giải tỏa, di dời là những người sinh sống tại địa phương nhưng không phải sống chủ yếu bằng nghề nuôi tôm hùm. Với các đối tượng ngoài địa phương, nuôi ngoài vùng quy hoạch, có số lồng, bè nuôi vượt quá quy định trong diện tích giao, cho thuê thì được xét cho thuê mặt nước, nếu địa phương còn đủ diện tích mặt nước để cho thuê.

LÊ TRÂM