Đoàn giám sát của HĐND tỉnh vừa có buổi giám sát cuối cùng trong đợt giám sát về tình hình thực hiện các dự án lớn, dự án quan trọng trên địa bàn tỉnh. Tại buổi giám sát này, nhiều ý kiến đã được nêu ra để góp phần giúp việc triển khai các dự án lớn trong thời gian tới được thuận lợi. Phóng viên Báo Phú Yên lược ghi những ý kiến này.

PHÓ CHỦ TỊCH HĐND TỈNH VÕ MINH THỨC: Nắm rõ năng lực nhà đầu tư để chọn cho đúng

Thực tế qua đợt giám sát lần này cho thấy, tổng vốn đầu tư của các dự án lớn ngoài ngân sách gấp 5 lần các dự án sử dụng vốn ngân sách. Sắp tới, tỉ lệ này còn nhiều hơn nữa. Điều này khẳng định tỉnh muốn phát triển thì không thể chỉ trông chờ vào nguồn vốn nhà nước mà phải xác định vốn của nhà đầu tư là chính.

Vậy vấn đề đặt ra ở đây là phải chọn đúng nhà đầu tư có tiềm lực thực sự để thu hút, hỗ trợ triển khai dự án trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, thực tế thời gian qua cho thấy, nhiều nhà đầu tư đến Phú Yên chỉ với mục đích “xí chỗ” rồi chờ bán dự án chứ không làm gì hết. Điều này dẫn đến tình trạng dự án “treo”, dự án được gia hạn nhiều lần nhưng vẫn không được triển khai hoặc triển khai cầm chừng, không đúng như tiến độ nhà đầu tư cam kết.

Để tránh tái diễn tình trạng này, thời gian tới, một mặt tỉnh phải thẩm định chặt chẽ, kiểm tra từ nhiều nguồn để nắm rõ năng lực thực sự của nhà đầu tư trước khi có quyết định chủ trương đầu tư dự án. Mặt khác, các cơ quan chức năng của tỉnh phải tăng cường kiểm tra, giám sát quá trình triển khai dự án. Khi thấy nhà đầu tư thiếu năng lực, dự án chậm triển khai vì nguyên nhân chủ quan của nhà đầu tư thì kiên quyết thu hồi; hạn chế gia hạn, kéo dài thời gian thực hiện dự án. Bởi cứ gia hạn mãi thì khi nhà đầu tư có năng lực thực sự muốn đầu tư, họ sẽ không có cơ hội.

Bên cạnh đó, khi đã chọn đúng nhà đầu tư, tỉnh cần có cơ chế thông thoáng, hỗ trợ họ giải quyết khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai dự án, tránh tình trạng nhà đầu tư phải mất 2-3 năm làm thủ tục nhưng vẫn chưa xong, để nhà đầu tư tới tỉnh “thở vào” chứ không “thở ra” nhiều như lâu nay nữa.

PHÓ CHỦ TỊCH HĐND TỈNH TRẦN VĂN CƯ: Phát huy hiệu quả nguồn vốn thay vì chờ rót vốn

Hiện hầu hết dự án lớn, dự án quan trọng trên địa bàn tỉnh đều chậm tiến độ, nguyên nhân phần lớn do thiếu vốn. Phú Yên là tỉnh nghèo, thiếu vốn là điều đương nhiên. Vấn đề đặt ra cho UBND tỉnh và các cơ quan tham mưu là phải làm sao để sử dụng và phát huy hiệu quả vốn đầu tư. Bởi trong tình hình khó khăn chung hiện nay, Trung ương đã cắt gần một nửa số vốn bố trí cho các dự án trong danh mục kế hoạch trung hạn và yêu cầu các địa phương phải huy động các nguồn vốn khác để triển khai những dự án này. Theo tôi, Trung ương làm vậy là đúng. Vì có như vậy mới siết được việc đầu tư tràn lan, dàn trải, không hiệu quả.

Lâu nay, nhiều đơn vị vẫn giữ quan điểm chỉ cần cố gắng xin nhiều dự án rồi chờ vốn ngân sách Trung ương hoặc vốn địa phương phân bổ, dẫn tới việc thi công cầm chừng. Tư duy này cần phải dẹp bỏ. Các đơn vị đề xuất thực hiện chương trình, dự án trước hết phải xem xét nguồn huy động vốn, thực lực như thế nào để đầu tư. Không thể cứ xin dự án rồi chờ rót vốn, không có vốn thì không thể triển khai. Việc đầu tư các dự án dân sinh, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh là cần thiết, nhưng quan trọng hơn là phải phát huy được hiệu quả công trình. Vì vậy sắp tới, các sở, ban ngành, địa phương cần rà soát, đánh giá lại hiệu quả các dự án trên địa bàn, trình UBND tỉnh hoặc thậm chí là Thường trực Tỉnh ủy xem xét để ưu tiên đầu tư.

Việc thiếu vốn còn có một phần nguyên nhân do nhà thầu kém về năng lực tài chính. Giải pháp đôn đốc nhà thầu đẩy nhanh tiến độ thi công là đúng nhưng giải pháp đi kèm là phải xem xét lại năng lực tài chính, năng lực thi công của nhà thầu. Cần thiết thì chấm dứt hợp đồng để chọn nhà thầu khác đủ năng lực.

PHÓ CHỦ TỊCH THƯỜNG TRỰC UBND TỈNH NGUYỄN CHÍ HIẾN: Điều hành linh hoạt, ưu tiên vốn cho dự án quan trọng

Năm 2018 là năm đầu tiên thực hiện Luật Đầu tư công sửa đổi. Tuy nhiên, một số nội dung luật đã quy định nhưng việc triển khai còn nhiều bất cập. Cụ thể như trường hợp luật quy định rằng những dự án nào Trung ương đã đưa vào danh mục kế hoạch vốn trung hạn thì Trung ương sẽ bố trí đủ vốn, còn lại của địa phương. Nhưng thực tế, khi thỏa thuận vốn, Trung ương khó khăn nên cắt giảm xuống tỉ lệ 70-30. Sau đó khi bố trí vốn, Trung ương lại cắt giảm tiếp lần nữa.

Phú Yên là tỉnh khó khăn, thu ngân sách không đủ chi thường xuyên, nguồn chi đầu tư phụ thuộc gần như hoàn toàn vào Trung ương. Hiện các dự án lớn, dự án quan trọng của tỉnh phần lớn sử dụng vốn hỗ trợ của Trung ương (vốn trái phiếu Chính phủ, vốn hỗ trợ có mục tiêu, vốn phát triển vùng...).

Tuy nhiên, trong kế hoạch trung hạn 2016-2020, Chính phủ chỉ bố trí 57,3% nhu cầu vốn của các dự án nên tỉnh đã khó càng thêm khó. Bên cạnh đó, nguồn lực của tỉnh còn hạn chế, chưa bố trí kịp thời phần vốn của tỉnh theo tỉ lệ cơ cấu trong tổng mức đầu tư của dự án cũng phần nào khiến việc triển khai dự án chậm tiến độ.

Sắp tới, để triển khai thuận lợi các dự án lớn, dự án quan trọng trên địa bàn tỉnh, phát huy hiệu quả đầu tư, tỉnh sẽ không điều hành dàn trải mà sẽ lượng sức để cân đối nguồn lực ưu tiên vốn cho các dự án quan trọng, cấp bách; đồng thời tích cực làm việc với các bộ, ngành Trung ương để được bổ sung vốn trung hạn cho các dự án, kịp thời phân bổ vốn nhằm tạo điều kiện đẩy nhanh tiến độ dự án.

Những dự án đã được đưa vào kế hoạch vốn đầu tư trung hạn thì dù Trung ương chưa bố trí đủ nguồn vốn, chúng ta vẫn giữ dự án trong danh mục để nếu không triển khai được trong giai đoạn 2016-2020 thì chuyển sang giai đoạn 2021-2025 mà không phải thỏa thuận lại.

TRƯỞNG BAN PHÁP CHẾ HĐND TỈNH TRẦN VĂN HẠT: Giúp người dân ổn định cuộc sống tại nơi tái định cư

Một trong những nguyên nhân khiến hầu hết dự án lớn trên địa bàn đều chậm tiến độ là vướng giải phóng mặt bằng. Điều này cần sự phối hợp tốt giữa chủ đầu tư với chính quyền địa phương trong việc giải quyết đền bù, giải tỏa, tái định cư cho người dân.

Nhưng thực tế thời gian qua cho thấy, dường như mục đích thu hồi đất, giao “đất sạch” cho nhà đầu tư là chính; còn việc đền bù cho nhân dân, giúp nhân dân phát triển nghề nghiệp sau khi giao đất chưa được chú trọng mấy.

Người dân vì sự phát triển của quê hương đã chấp nhận rời bỏ nơi chôn nhau cắt rốn, nơi sản xuất quen thuộc của mình để đi tái định cư. Đó là một sự hy sinh rất lớn. Vậy thì trách nhiệm của chính quyền địa phương là phải đảm bảo làm sao cho lợi ích của người dân là nơi ở mới phải bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ. Tốt hơn ở đây là tốt hơn cả về tinh thần lẫn vật chất.

Để làm được điều này, bên cạnh việc đền bù thỏa đáng, cấp đất tái định cư đúng quy định, chính quyền còn phải quan tâm đến việc đào tạo nghề cho người dân, làm sao giúp họ đảm bảo cuộc sống tại nơi ở mới chứ không thể để xảy ra tình trạng nhiều gia đình nhận tiền đền bù xong, tiêu xài hết rồi không biết làm gì để sống.

Thêm vào đó, đối với một số trường hợp, theo tôi, chúng ta đền bù cho dân hơn một chút cũng chẳng sao, bởi dân được là Nhà nước được. Điển hình như trường hợp 60 hộ dân có nhà cửa, đất đai ở khu vực xây dựng Khu Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao Phú Yên ở xã Hòa Quang Bắc, huyện Phú Hòa.

Trước đây, khi chính quyền đưa người dân đi kinh tế mới, người dân vẫn đồng thuận, và lúc đó chẳng ai đòi hỏi phải được cấp sổ đỏ. Bây giờ khi có dự án, chính quyền đòi hỏi người dân phải có sổ đỏ mới bồi thường, nếu không chỉ được hỗ trợ 50% thì có công bằng không? Một số trường hợp cần linh hoạt giải quyết đền bù chứ không thể nhất nhất chiếu theo quy định mà làm thì sẽ thiệt cho dân.

LÊ HẢO (ghi)