Toàn huyện Đông Hòa có 38 HTX thì chỉ 17 HTX đăng ký hoạt động theo Luật HTX 2012. Trong đó có 11 HTX nông nghiệp và 6 HTX phi nông nghiệp, tuy đã được cấp đăng ký mới nhưng hoạt động vẫn chưa thay đổi nhiều so với trước. Số HTX ngừng hoạt động thì gặp khó khăn về thủ tục giải thể.
Theo UBND huyện Đông Hòa, so với năm 2012, số HTX còn hoạt động giảm 2 HTX, số thành viên HTX cũng giảm hơn 1.600 người. Trong 19 HTX ngừng hoạt động thì 12 HTX không thể giải thể do còn nợ ngân hàng, số HTX còn lại vẫn chưa hoàn tất thủ tục. Các HTX nông nghiệp là thế mạnh của thành phần kinh tế tập thể ở huyện Đông Hòa, nhưng các đơn vị này xây dựng phương án sản xuất kinh doanh còn đơn điệu, hoạt động chủ yếu vẫn là các dịch vụ nông nghiệp truyền thống, chưa có sự đột phá, chưa xác định hết nhu cầu về sản phẩm, dịch vụ của thành viên cũng như việc tổ chức cung ứng, ký hết hợp đồng dịch vụ ra bên ngoài…
HTX Dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Hòa Thành Tây là một trong những HTX hoạt động khá hiệu quả ở địa phương, được chọn làm mô hình điểm xây dựng HTX kiểu mới. Nhiều năm nay, HTX này tổ chức sản xuất tốt, chuyển đổi được cây trồng từ lúa sang các loại rau màu khác cho giá trị kinh tế cao nhưng vẫn chưa đứng ra tiêu thụ sản phẩm được cho bà con. Theo ông Nguyễn Phước, Giám đốc HTX này, người dân chủ yếu vẫn tự tìm đối tác tiêu thụ. HTX cũng đã từng làm mô hình liên kết sản xuất với doanh nghiệp để doanh nghiệp bao tiêu toàn bộ nông sản cho bà con nhưng không thành công. Vì doanh nghiệp đòi sản xuất phải tập trung cao và chuyên môn hóa một loại cây một phương thức canh tác HTX không có đủ kinh phí để đầu tư. Thành viên HTX cũng ngại “trứng bỏ một giỏ”, nhỡ doanh nghiệp không thu mua, có đi kiện thì mất thời gian, công sức. Vậy nên bà con cứ “tự làm tự ăn” cho chủ động và yên tâm. Hội đồng quản trị HTX cũng tìm hướng đi mới đó là xây dựng nhà máy gạch không nung, nhưng hiện đơn vị còn thiếu vốn nên chưa biết khi nào mới có thể triển khai được.
Còn tại HTX Dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Hòa Hiệp Bắc, mặc dù mô hình trồng sen và nuôi chim cút được chọn làm điểm của tỉnh, nhưng HTX chưa biết triển khai thế nào khi mà vốn không có, hạ tầng cơ sở thì xuống cấp. Ông Nguyễn Ngọc, Giám đốc HTX này, bày tỏ: Muốn hợp đồng tiêu thụ được với các công ty, HTX cần quy hoạch lại sản xuất theo hướng tập trung, đầu tư máy móc, hạ tầng hiện đại và xây dựng thương hiệu độc quyền. HTX cần trên 5 tỉ đồng mới có thể làm được những việc này, nhưng đơn vị không biết lấy đâu ra vốn.
Các HTX phi nông nghiệp thì vẫn chưa tìm được cách để hoạt động theo đúng quy định của Luật HTX 2012. Theo UBND huyện Đông Hòa, 6 HTX phi nông nghiệp thu hút được 68 thành viên, giảm 183 thành viên so với trước. Tuy các HTX này có phương án kinh doanh tốt, vốn hoạt động lớn (hơn 4,5 tỉ đồng, tăng hơn 3,6 tỉ đồng so với năm 2012), song một số HTX không đáp ứng đúng tỉ lệ cung ứng tiêu thụ sản phẩm cho khách hàng không phải thành viên HTX, như HTX Mộc Việt Tiến, HTX Sản xuất gạch ngói Hiệp Thành… Ông Trần Thái Bảo, Giám đốc HTX Sản xuất gạch ngói Hiệp Thành, cho biết: Để đầu tư công nghệ sản xuất gạch ngói, HTX đã huy động vốn góp của thành viên giúp nâng vốn điều lệ từ 219 triệu đồng lên 2,8 tỉ đồng. Khi đăng ký lại hoạt động theo Luật HTX 2012, HTX chuyển sang mô hình giải quyết việc làm. Nhưng đến nay, tổng tiền lương trả cho lao động không thời hạn không phải thành viên vượt quá 30%, điều này là vượt mức quy định của Luật HTX.
Theo ông Lê Tấn Thảo, Phó Chủ tịch UBND huyện Đông Hòa, thực trạng hiện nay của các HTX ở địa phương là vốn sản xuất kinh doanh thấp, vốn góp thành viên hạn chế lại nợ tồn đọng nhiều, tài sản cố định xuống cấp, năng lực quản lý điều hành của cán bộ HTX còn hạn chế… nên địa phương chưa có HTX nào đủ sức trở thành HTX kiểu mới. Để giải quyết tình trạng này, trước mắt địa phương xây dựng mô hình điểm HTX kiểu mới ở một số HTX đang hoạt động hiệu quả, lấy đó làm điển hình nhân rộng cho các HTX khác học hỏi. Địa phương cũng có đề xuất với tỉnh sớm thành lập Quỹ hỗ trợ phát triển HTX và triển khai các chính sách ưu đãi cho HTX…
BẠCH VÂN
