Năm 2017, TS Nakamura Satoshi và TS Mizuki Matsukawa, chuyên gia của Trung tâm Nghiên cứu khoa học nông nghiệp quốc tế Nhật Bản (JIRCAS) đến Phú Yên lắp đặt bẫy gió và các thí nghiệm trên đồng ruộng, thực hiện đề tài “Nghiên cứu sự biến động quần thể rầy nâu tại Việt Nam”.

Thời gian qua, rầy nâu bùng phát gây hại các cánh đồng Tây Hòa, Đông Hòa, Phú Hòa, Đồng Xuân và TP Tuy Hòa, nhiều diện tích lúa có hiện tượng cháy rầy cục bộ. Tuy nhiên, phương pháp của ngành Bảo vệ thực vật cũng như bà con nông dân lâu nay chỉ là điều tra hàng tuần tại ruộng để theo dõi xem có sự xuất hiện gây hại của rầy nâu hay các loại rầy khác trên cây trồng hay không. Việc làm này không thể dự báo được khi nào rầy xuất hiện hoặc rầy xuất hiện nhiều hay ít.

Để khắc phục hạn chế đó, cuối tháng 4/2017, TS Nakamura Satoshi và TS Mizuki Matsukawa, chuyên gia của JIRCAS đến Phú Yên lắp đặt bẫy gió thực hiện đề tài “Nghiên cứu sự biến động quần thể rầy nâu tại Việt Nam”. Đoàn chuyên gia của JIRCAS đã khảo sát chọn điểm và quyết định đặt bẫy gió tại Trại giống Nông nghiệp Hòa An (huyện Phú Hòa). Với độ cao 10m, bẫy gió sẽ bắt được rầy di cư từ xa đến để xác định sự biến động quần thể và khả năng di cư của rầy nâu qua địa bàn Phú Yên.

TS Nakamura Satoshi nói: “Mục tiêu chúng tôi đến Phú Yên lần này là xây dựng các bẫy gió. Việc đặt bẫy nhằm xác định các loại rầy, đặc biệt là rầy nâu di cư. Khi bắt được rầy, chúng tôi sẽ phân loại ra rầy nâu hay rầy lưng trắng. Qua đó, chúng tôi nghiên cứu hướng gió tác động đến sự biến đổi quần thể cũng như sự di cư của rầy nâu ra sao”.

“Việc đặt bẫy gió là để nghiên cứu khoa học, vậy nghiên cứu này có chuyển giao cho người dân ứng dụng không, thưa tiến sĩ?”, chúng tôi đặt câu hỏi. Ông trả lời dứt khoát: “Đó là điều hiển nhiên. Mục tiêu của bẫy gió, đầu tiên là phục vụ nghiên cứu. Từ nghiên cứu đó, các nhà khoa học phân tích đánh giá kết quả rồi chuyển giao cho người dân ứng dụng vào thực tế sản xuất. Qua thực tế mới khẳng định tính hiệu quả của đề tài”.

TS Nakamura Satoshi (trái) kiểm tra đặt bẫy gió tại Trại giống Nông nghiệp Hòa An - Ảnh: HOÀI NAM

Trung bình 3 tháng/lần, các chuyên gia sẽ qua Việt Nam để thu thập các mẫu rầy nâu đã vào bẫy gió. Bẫy được theo dõi, thu mẫu và bảo quản lạnh hàng ngày. Các chuyên gia JIRCAS đến Phú Yên kiểm tra và mang mẫu về phòng thí nghiệm phân tích. Kết quả sẽ được xử lý và qua đó, các nhà khoa học xác định được hướng di cư của rầy nâu tại Phú Yên theo từng mùa vụ, biết được sự biến động của quần thể rầy nâu theo từng mùa. Từ đó tìm ra biện pháp phù hợp để quản lý rầy nâu tại Việt Nam.

Chuyến công tác cuối tháng 11/2017, TS Nakamura Satoshi và TS Mizuki Matsukawa trở lại Phú Yên. TS Nakamura Satoshi cho biết: “Trong chuyến đi này, chúng tôi kiểm tra bẫy gió đã lắp đặt, thu thập mẫu rầy trên bẫy gió, nghiên cứu hướng gió, đồng thời đặt các thí nghiệm trên đồng ruộng để theo dõi diễn biến rầy nâu”.

Để đặt các bẫy gió trên đồng ruộng, vụ đông xuân 2017-2018, tại cánh đồng xã Hòa An (huyện Phú Hòa), các chuyên gia JIRCAS chọn 3 ruộng của nông dân (với diện tích 360m²/ruộng) ở các hướng bắc, đông, nam lần lượt ở các xứ đồng Cây Cam, Đồng Phủ và Hè Chùa để triển khai.

ThS Đặng Văn Mạnh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ thực vật Phú Yên nhận định: Thí nghiệm nhằm so sánh mật độ rầy trên đồng ruộng và trên bẫy gió, từ đó xác định mối tương quan giữa mật độ rầy trên đồng ruộng và sự di cư của rầy nâu theo từng mùa vụ. Riêng bẫy gió mà các nhà khoa học của JIRCAS lắp đặt tại Trại giống Nông nghiệp Hòa An để bắt rầy nâu bay qua Phú Yên, dựa trên phân tích số liệu, chúng ta có thể dự báo trong thời gian tới loại rầy nào sẽ gây hại cây trồng tại tỉnh để chủ động phòng trừ. Đó là đặc tính hiệu quả của bẫy gió so với cách điều tra thông thường như trước đây.

MẠNH HOÀI NAM