Sau đợt mưa lũ muộn kéo dài hơn 3 tháng cuối năm 2005, toàn tỉnh Phú Yên có 6.244 con bò bị chết, chiếm tỷ lệ 3,09% tổng đàn. Thế nhưng, sau đợt mưa lũ này, bò vẫn tiếp tục chết rải rác tại các huyện miền núi của tỉnh.
Chị Nguyễn Thị Hồng Oanh, Tân Hòa – Sơn Phước sưởi ấm và chăm sóc những con bò què quặt - Ảnh: LK
Chị Nguyễn Thị Hồng Oanh, ngụ thôn Tân Hòa, xã Sơn Phước huyện miền núi Sơn Hòa từ năm 1984 cho biết, chưa bao giờ chị gặp cảnh thời tiết bất lợi như cuối năm 2005. Đàn bò của chị có 100 con, nhưng trong đợt mưa lũ cuối năm 2005 đã có hơn 40 con chết, trong đó, 9 con bò cái chửa sắp tới ngày đẻ. Số bò cái chửa còn lại cũng không chịu nổi cảnh rét, phải đẻ non.
Nguyên nhân chủ yếu được đưa ra là trong đợt mưa lũ cuối năm 2005, lượng thức ăn cho bò vẫn bị hạn chế. Bò thiếu thức ăn trong thời gian dài dẫn đến suy kiệt. Ông Nguyễn Khắc Sự, Trưởng Trạm khuyến nông huyện Sông Hinh, cho biết: Trong thời điểm mưa lũ, bò bị thiếu thức ăn, một phần do người thiểu số miền núi trong tỉnh chưa biết cách dự trữ rơm rạ làm thức ăn cho bò vào mùa mưa; phần nữa, thói quen chăn nuôi bò thả rông, chuồng trại không được hợp vệ sinh dẫn đến việc cả ngày bò đứng trên đồng, ngâm móng chân ướt sũng dưới nước, đêm về cũng ngâm móng chân trong phân dày và ướt làm cho bò không chịu nổi và ngã quỵ. Những địa phương có đất cát pha, thoát nước tốt đã hạn chế được rất nhiều vấn nạn này.
Nhiều địa phương cỏ xanh đã phát triển trở lại, nhưng bò được ăn uống với tỷ lệ không hợp lý cũng dẫn đến ứ hơi và chết. Điều đáng nói ở chỗ, vấn đề này được xem là… tất yếu khi có thay đổi không thuận lợi về thời tiết. Theo đánh giá của ông Phạm Xuân Quang (Sở Nông nghiệp và PTNT Phú Yên): “Toàn tỉnh có khoảng 300.000 ha đất trống đồi núi trọc có cỏ tranh và một số loại cỏ bò có thể ăn được; 60.000 ha đất được canh tác lúa hai vụ; 2.800 ha cỏ, trong đó chỉ có khoảng gần 800 ha cỏ trồng; khoảng 10.000 ha ngô. Như vậy lượng cỏ và các phụ phẩm nông nghiệp có thể làm thức ăn cho bò chỉ khoảng 1 triệu tấn/năm. Trong khi đó, Phú Yên có hơn 201.000 con bò phải cần tới lượng thức ăn 1,6 triệu tấn/năm”. Điều đáng nói là đại bộ phận người chăn nuôi ở Phú Yên không có kế hoạch chế biến hoặc dự trữ thức ăn và trồng cỏ. Do vậy, tình trạng bò no, đói theo mùa vẫn diễn ra. Đặc biệt, khi gặp nắng hạn hoặc mưa lũ kéo dài là bò bị thiếu đói dẫn đến suy kiệt.
Gần đây, ngành Nông nghiệp có nỗ lực vận động nông dân trồng cỏ chất lượng cao để chăn nuôi bò, nhưng diện tích phát triển được cũng không lớn và chủ yếu nằm ở vùng đồng bằng. Trong khi đó, thêm một nghịch lý khác, bò được chăn nuôi chủ yếu tại 3 huyện miền núi là Đồng Xuân, Sơn Hoà và Sông Hinh, những nơi mà đồng cỏ ngày càng thu hẹp do các dự án phát triển rừng, cây cao su… Hơn nữa, từ trước tới nay, các cấp, ngành trong tỉnh cũng chưa hoạch định cụ thể những đồng cỏ tự nhiên cần giữ để phát triển chăn nuôi đại gia súc. Chính vậy mà không khó để nhận ra rằng Phú Yên có lượng bò đàn rất lớn, nhưng chất lượng thì chỉ ở mức trung bình. Nếu tỷ lệ bò lai của toàn tỉnh khoảng 34,3% thì riêng với các huyện miền núi, tỷ lệ này chỉ khoảng 10 – 15% và tỷ lệ cận, trùng huyết trong từng đàn là rất cao.
Để giải quyết triệt để vấn đề này, những người có trách nhiệm cho rằng nhất thiết phải giảm đàn và tăng chất lượng. Trưởng Phòng Kinh tế huyện Sơn Hòa Đào Duy Linh cho biết: Trước tình hình khó khăn hiện nay, huyện đang nỗ lực vận động người dân, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số bán bớt số bò kém chất lượng, ốm yếu và tăng cường các biện pháp chăm sóc trong chăn nuôi. Có như vậy, hiệu quả kinh tế sẽ không giảm sút mà tránh được nhiều thiệt hại đáng kể. Bên cạnh đó, cũng cần phải đẩy mạnh việc thay đổi tập quán chăn nuôi gia súc thả rông ngoài tự nhiên của đồng bào dân tộc thiểu số tại các huyện miền núi; phát triển mạnh mẽ diện tích cỏ trồng, cần quy hoạch cụ thể và giữ vững, tránh dùng những đồng cỏ tự nhiên chiến lược để phát triển các lĩnh vực kinh tế khác.
LY KHA
