Khi ông Trần Tấn Khoa, Giám đốc HTX Nông nghiệp Nam An Nghiệp (huyện Tuy An), đứng trước hội trường chia sẻ về lý do thành công của HTX đã khiến nhiều người tấm tắc gật đầu. Và hơn hết, điều này đã thực sự tác động đến suy nghĩ của những người tại đó về hướng đi cho các HTX, nòng cốt của thành phần kinh tế tập thể trong tương lai. Ông Khoa nói: Thành viên của HTX đều là nông dân, hướng hoạt động lâu dài của HTX là trình độ, khả năng nông dân sản xuất tới đâu, HTX phát triển mô hình tương xứng tới đó, sao cho đạt được hai mục tiêu là đem lại lợi ích cho thành viên và tích lũy cho kinh tế tập thể.
Rất nhiều hội nghị, chuyên đề và những chuyến tham quan học hỏi bên ngoài chỉ để tìm ra cách kiện toàn các HTX. Hiện các HTX trên địa bàn tỉnh đang trong quá trình thay đổi theo một khuôn mẫu mới để hoạt động, sao cho khác với ngày xưa. Khác ở đây tức là khắc phục những hạn chế, yếu kém mà thành phần kinh tế này bộc lộ từ thời kỳ bao cấp. Điều này có nghĩa là các HTX hôm nay phải tự chủ hoạt động, tồn tại dựa trên nhu cầu thực tế của người dân.
Suốt quá trình khảo sát hoạt động của các HTX, chúng ta chỉ đối chiếu với những con số có trong quy định để đánh giá chất lượng hoạt động của một HTX là hiệu quả hay không mà quên mất phải khảo sát một yếu tố tưởng chừng như không liên quan, nhưng thực ra lại quyết định đến sự ra đời và phát triển của các HTX, đó là sự tự nguyện gia nhập của các hộ dân. Trên thực tế, người dân có nhu cầu liên kết với nhau để cùng sản xuất, phát triển kinh tế hộ, nhưng lại e dè khi tham gia vào HTX, trong khi HTX chính là nơi tập hợp họ. Đây là mâu thuẫn mà các HTX đang loay hoay tìm cách giải quyết. Phải chăng chúng ta đang “sách vở hóa” mô hình kinh tế này, mà quên đi cái bản chất cốt lõi của nó là phục vụ nhân dân, khiến cho nó trở nên xa lạ với chính đối tượng nó phục vụ.
Về các HTX vẫn bắt gặp hình ảnh những giám đốc HTX chạy xe đạp cà tàng đi vận hành máy bơm nước. Người dân đến HTX, ngoài chuyện sản xuất còn vì để đánh một ván cờ, bình luận với nhau về tình hình chính trị trong nước và thế giới vừa phát trên ti vi… Đó là nhịp sống nông thôn mà ở đó các HTX vẫn còn là linh hồn. Có thay đi cái tên gọi “ông chủ nhiệm” bằng “ông giám đốc” thì vẫn là những con người ấy với bản chất thuần nông giản đơn đã có từ khi sinh ra. Người dân không vì một cái tên gọi “sang miệng” mà tham gia, ngược lại họ gắn bó chỉ đơn giản đó là vì sự phù hợp.
Quay lại với HTX Nông nghiệp Nam An Nghiệp, xét về hiệu quả kinh tế, đây không phải đơn vị tạo ra nhiều lợi nhuận hàng năm nhưng lại là một trong rất ít đơn vị đã xây dựng thành công mô hình sản xuất khép kín từ quản lý sản xuất, chế biến đến tiêu thụ lúa giống. Hiện mỗi năm HTX này tiêu thụ 400 tấn lúa giống và khả năng có thể tiêu thụ được nhiều hơn vì uy tín và chất lượng đã được khẳng định. Nhưng HTX vẫn duy trì mức sản xuất ấy. Lý giải về điều này, Hội đồng quản trị HTX cho rằng nhu cầu, khả năng của người dân tới đó, nên HTX cũng phát triển tới đó. Thành viên HTX làm lúa thì HTX xây dựng mô hình lúa, nếu đại đa số thành viên làm rau màu, chăn nuôi thì HTX lại chuyển sang làm mô hình chăn nuôi, rau màu… Nói tóm lại, HTX tồn tại chỉ để đồng hành cùng người dân trong làm kinh tế hộ gia đình.
Chính lý giải đơn giản của HTX này đã giúp xua đi những băn khoăn, rằng giữa hai con đường nên để HTX phát triển như thế nào là tốt nhất. Một là để HTX hòa nhập thị trường lấy giá trị lợi nhuận làm thước đo thành công; hai là vẫn giữ bản chất “bà đỡ” của HTX, chú trọng tới các dịch vụ phục vụ chỉ ở mức “thu đủ chi”. Có lẽ HTX là HTX, không phải là doanh nghiệp, nó ra đời và tồn tại theo nhu cầu của người dân và hãy để nó “sống” như cái cách mà người dân muốn.
BẠCH VÂN
