Các vùng nông thôn Việt Nam nhất là ở miền Bắc nước ta, không gian cửa ngõ trước khi vào làng thường có cổng làng và cùng với đó là cây đa, giếng nước, sân đình tạo thành những biểu trưng của làng quê Việt Nam.

Một cổng chào của TP Tuy Hòa – Ảnh: HOÀI TRUNG

Đây là không gian dừng chân, nghỉ ngơi của người nông dân trong những ngày làm đồng oi bức, là nơi hò hẹn vui chơi của nam thanh nữ tú trong đêm trăng thanh gió mát và đôi lúc cổng làng còn là một pháo đài phòng thủ. Điểm dân cư nông thôn ngàn đời xưa đã thế, vì vậy cửa ngõ là yếu tố tất yếu không thể thiếu trong quy hoạch xây dựng đô thị. Đây là không gian đầu tiên, là điểm nhấn và là biểu trưng văn hóa của đô thị góp phần tạo ấn tượng cho du khách. Thành phố Tuy Hòa có cửa ngõ phía nam là ngã tư vòng xoay tuyến tránh Quốc lộ 1A giao với điểm cuối đường Nguyễn Văn Linh (phường Phú Lâm). Cửa ngõ phía tây là ngã tư giao giữa Quốc lộ 25 với tuyến tránh Quốc lộ 1A thuộc (xã Hòa Trị, huyện Phú Hòa). Cửa ngõ phía bắc là nút giao Quốc lộ 1A với điểm đầu đường Hùng Vương (thuộc xã Bình Kiến, TP Tuy Hòa).

Tuy Hòa là một thành phố trẻ có địa hình tự nhiên đẹp, có núi, có sông, có đồng ruộng phì nhiêu, có biển cả bao la. Đó là những yếu tố cần thiết để khai thác ý tưởng lập quy hoạch xây dựng không gian cửa ngõ của đô thị thành phố là tổ hợp không gian cảnh quan và phải mang tính đặc trưng về một lĩnh vực nào đó cho đô thị. Cửa ngõ thành phố đôi lúc có cổng chào lớn, là bức tranh hoành tráng, là cụm tượng đài, là một tổ hợp công trình kiến trúc và đôi khi là một công viên cây xanh trước khi vào thành phố.

Thành phố Tuy Hòa trong các đồ án quy hoạch trước đây đã xác định có ba cửa ngõ. Tuy nhiên, không gian kiến trúc cảnh quan, tính biểu trưng cho từng cửa ngõ chưa được xác định rõ, nên công tác quản lý quy hoạch xây dựng tại ba cửa ngõ trên đang gặp lúng túng, trong khi kinh phí đầu tư cho các công trình đô thị công cộng còn hạn hẹp. Để ba cửa ngõ ở thành phố Tuy Hòa có không gian đẹp, tạo thành biểu trưng cho một đô thị hiện đại trong tương lai, thành phố cần tổ chức đợt thi tuyển kiến trúc quy hoạch cho ba cửa ngõ trên. Trước mắt, không được xây dựng các công trình bám theo các trục giao thông đối ngoại vượt qua cửa ngõ hoặc là nằm trong khu vực quản lý cửa ngõ của đô thị, đồng thời có thể khoanh vùng trồng cây tạo thảm xanh ở cửa ngõ đô thị.

KTS HOÀNG XUÂN THƯỞNG

Phó giám đốc Sở Xây dựng Phú Yên