Ban Dân tộc HĐND tỉnh vừa tiến hành giám sát việc thực hiện Chương trình 135 về hỗ trợ đầu tư hạ tầng cơ sở, phát triển sản xuất cho các xã, thôn, buôn đặc biệt khó khăn theo Quyết định 551/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, tại các xã, huyện miền núi. Kết quả, các địa phương được thụ hưởng nguồn vốn cơ bản hoàn thành mục tiêu, nhưng mục đích lâu dài của chương trình là nâng cao năng lực quản lý cấp xã thì một số nơi chưa thực hiện được.

Từ nguồn vốn Chương trình 135, huyện Sông Hinh xây dựng công trình nước sạch tới tận nhà dân ở xã Ea Lâm - Ảnh: MINH DUYÊN

Cơ bản hoàn thành mục tiêu

Theo Ban Dân tộc HĐND tỉnh, Quyết định 551 có 7 mục tiêu đề ra gồm tỉ lệ hộ nghèo giảm 4%/năm; thu nhập bình quân đầu người đạt 50% mức bình quân chung khu vực nông thôn cả nước; 85% số thôn có đường cho xe cơ giới, trong đó 35% số xã và 50% thôn có đường giao thông đạt chuẩn; 95% trung tâm xã và trên 60% thôn có điện; các công trình thủy lợi nhỏ được đầu tư đáp ứng 50% nhu cầu tưới tiêu cho diện tích cây hàng năm; trên 50% trạm y tế xã được chuẩn hóa; các công trình hạ tầng giáo dục, văn hóa… được quan tâm đầu tư. Rà soát theo đó, các địa phương trên địa bàn tỉnh đã hoàn thành từ 6-7 mục tiêu.

Điển hình như huyện Sông Hinh, từ năm 2013 đến nay đã giảm tỉ lệ hộ nghèo từ trên 50% xuống còn gần 26%. Ông Đặng Đình Toại, Chủ tịch UBND huyện Sông Hinh, cho biết: Toàn huyện có 8 thôn, 6 xã đặc biệt khó khăn được thụ hưởng nguồn vốn Chương trình 135. Tỉ lệ giảm nghèo ở các vùng này giảm dần theo từng năm. Cụ thể, năm 2012 tỉ lệ hộ nghèo vùng khó so với dân số toàn huyện chiếm hơn 50%, sang năm 2014 giảm còn 30,5%, đến nay còn 25,8%.

Còn tại huyện Sơn Hòa, sau 5 năm thực hiện Chương trình 135, thu nhập bình quân đầu người vùng đặc biệt khó khăn của địa phương này đạt 28,3 triệu đồng/người/năm, tăng 10,4 triệu đồng/người/năm, vượt 3,9 triệu đồng so với yêu cầu (thu nhập bình quân đầu người vùng nông thôn cả nước là 24,4 triệu đồng/người/năm). Cùng với đó, huyện cũng hoàn thành các mục tiêu khác như 99,5% hộ sử dụng điện lưới quốc gia, 93,9% hộ sử dụng nước hợp vệ sinh, 100% thôn có đường xe cơ giới, 100% xã có trạm y tế, các công trình thủy lợi đáp ứng 70% nhu cầu sản xuất và dân sinh...

Đối với huyện Đồng Xuân, những mục tiêu về giảm tỉ lệ hộ nghèo, thu nhập bình quân đầu người, đường giao thông, tỉ lệ hộ sử dụng điện lưới quốc gia, công trình thủy lợi cũng đạt. Theo ông Phạm Trung Chánh, Phó Chủ tịch UBND huyện Đồng Xuân, địa phương đã giảm tỉ lệ hộ nghèo từ 50,5% năm 2012 xuống còn hơn 39,5%; thu nhập bình quân đầu người đạt trên 20 triệu đồng/người/năm, tăng 3 triệu đồng; đường cơ giới, đường nông thôn ở xã và thôn đều đạt chuẩn nông thôn mới; 100% người dân vùng khó có điện sử dụng… Kết quả này có được là nhờ 5 năm qua, huyện Đồng Xuân được đầu tư hơn 40,4 tỉ đồng để xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển sản xuất.

Vẫn còn hạn chế

Mặc dù đạt được một số kết quả nhất định nhưng hạn chế lớn nhất trong quá trình triển khai Chương trình 135 trên địa bàn tỉnh là một số địa phương chưa mạnh dạn giao cấp xã làm chủ đầu tư các công trình hạ tầng cơ sở. Theo bà Ksor Chiểu, Phó Ban Dân tộc HĐND tỉnh, Chương trình 135 giai đoạn này ngoài hoàn thiện hạ tầng cơ sở, phát triển sản xuất cho vùng đặc biệt khó khăn còn phải từng bước nâng cao năng lực quản lý cho cán bộ cấp xã bằng cách giao UBND xã làm chủ đầu tư các dự án. Trong trường hợp xã yếu thì huyện cử cán bộ chuyên môn về giúp xã hoặc tham gia vào Ban quản lý dự án cấp xã. Tuy nhiên, các xã mới chỉ làm chủ đầu tư các dự án phát triển sản xuất còn các công trình hạ tầng cơ sở thì có nơi giao xã, có nơi vẫn do cấp huyện quản lý. Điển hình là huyện Sơn Hòa, 6 xã đặc biệt khó khăn của huyện không có xã nào làm chủ đầu tư các công trình hạ tầng.

Ông Nay Y Blung, Chủ tịch UBND huyện Sơn Hòa, chia sẻ: Hàng năm, sau khi tỉnh giải ngân vốn Chương trình 135, huyện chỉ còn 6-9 tháng để triển khai. Trong khi đó, UBND các xã không đủ năng lực thực hiện nên giao lại cho huyện. Công trình hoàn thành, huyện bàn giao cho UBND xã quản lý. Thời gian tới, để cấp xã đủ năng lực quản lý, huyện sẽ rà soát lại trình độ cán bộ chuyên môn cấp xã và cử cán bộ huyện phối hợp hướng dẫn thực hiện.

Hạn chế nữa là mặc dù đạt tỉ lệ giảm nghèo, song tỉ lệ hộ nghèo vẫn cao, đặc biệt ở các thôn, buôn có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống. Ông Trương Thái Hòa, Phó Chủ tịch UBND xã Đa Lộc (huyện Đồng Xuân), cho biết: Xã có 4/6 thôn đặc biệt khó khăn; trong đó thôn 1, thôn 6 có đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống. Hiện số hộ nghèo, cận nghèo của xã là 813 hộ, chiếm hơn 64% số hộ toàn xã. Riêng thôn 1, hộ nghèo chiếm hơn 89% số hộ trong thôn; còn thôn 6 chiếm hơn 84%.

Theo ông Phạm Ngọc Công, Trưởng Ban Dân tộc HĐND tỉnh, toàn tỉnh có 18 xã và 30 thôn, buôn đặc biệt khó khăn được thụ hưởng nguồn vốn Chương trình 135. Qua giám sát tại 6 xã và 3 huyện miền núi của tỉnh về quá trình triển khai và kết quả hỗ trợ đầu tư hạ tầng cơ sở, phát triển sản xuất cho các xã, thôn đặc biệt khó khăn thuộc Chương trình 135, Ban Dân tộc HĐND tỉnh nhận thấy từ năm 2013 đến nay, các địa phương đã sử dụng nguồn vốn đúng mục đích, đúng đối tượng thụ hưởng nên cơ bản đạt được các mục tiêu yêu cầu. Tuy nhiên bên cạnh đó, một số xã vẫn chưa phát huy được năng lực quản lý và ở các thôn, buôn hộ nghèo, cận nghèo là đồng bào thiểu số vẫn chiếm tỉ lệ cao.

MINH DUYÊN