Mặc dù, hầu hết HTX đã chuyển sang hoạt động theo Luật HTX 2012, song việc triển khai những quy định về vốn góp, tỉ lệ chia lãi … vẫn chưa đúng. Thời gian tới, các đơn vị này vẫn phải tiếp tục điều chỉnh để phù hợp với quy định của luật mới.
Còn nhiều thiếu sót
Những quy định về tỉ lệ góp vốn, chia lãi theo Luật HTX năm 2012, các HTX có thể áp dụng nhưng do chưa nắm rõ nội dung của luật nên vẫn chưa thực hiện được. Điển hình như HTX Thu mua và chế biến gỗ Hòn Lúp (huyện Sơn Hòa) ra đời trên nhu cầu sản xuất, chế biến gỗ keo cho bà con ở xã Sơn Long. HTX thu hút được 8 thành viên, với mức vốn góp từ 20-260 triệu đồng. HTX có vốn điều lệ 500 triệu đồng. HTX đã mua xe tải loại 1,5 tấn, 2 máy cưa, 1 máy cắt và 1 máy tạo phôi… để hoạt động. Điều đáng nói, mặc dù ra đời vào năm 2014, sau khi luật mới có hiệu lực nhưng HTX vẫn không thực hiện đúng tỉ lệ vốn góp như quy định. Theo Sở KH-ĐT, Luật HTX 2012 đã nêu rõ vốn góp tối đa không vượt quá 20% vốn điều lệ. Như vậy, với vốn điều lệ 500 triệu đồng thì thành viên HTX chỉ được góp vốn tối đa 100 triệu đồng. Tuy nhiên, giám đốc HTX này lại góp vốn tới 260 triệu đồng, tức là gấp 2,6 lần so với quy định. HTX đã trải qua quá trình thành lập, được chính quyền địa phương cấp phép nhưng thiếu sót này vẫn không được phát hiện.
Nhiều HTX không huy động được thành viên góp vốn, đã sử dụng vốn tích lũy làm vốn điều lệ. Điều này cũng chưa đúng với quy định của luật. Ông Nguyễn Thành Duy, Giám đốc HTX Nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Sơn Thành Đông (huyện Tây Hòa), cho biết: HTX có 1.010 thành viên, vốn điều lệ là 258 triệu đồng. Thực chất đây là lợi nhuận mới phát sinh trong quá trình hoạt động của HTX. Trong đó, vốn góp chỉ có 3 triệu đồng của 10 thành viên. Số thành viên còn lại vào HTX từ rất lâu, nay không còn căn cứ góp vốn. Nay đăng ký lại theo Luật HTX 2012, HTX không huy động được những thành viên này góp vốn nên đã nhập chung lãi tích lũy từ nhiều năm vào vốn góp mới để làm vốn điều lệ.
Trong khi đó, hầu hết HTX trên địa bàn tỉnh không thực hiện đúng tỉ lệ chia lãi. Theo Liên minh HTX tỉnh, luật quy định phần lãi của hoạt động sản xuất kinh doanh sau một năm, HTX trích trên 55% chia lãi cho người sử dụng dịch vụ và 45% cho thành viên góp vốn. Nhưng các HTX đang chia lãi một cách “tùy hứng”. Ông Cao Văn Thọ, Giám đốc HTX Kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Xuân Thọ 1 (TX Sông Cầu), cho biết: Hàng tháng, HTX thu lãi 10 triệu đồng từ hoạt động sản xuất kinh doanh. HTX chia hết cho thành viên như từ trước tới nay vẫn thực hiện. HTX không biết và cũng không được hướng dẫn cách chia lãi theo quy định của luật.
Còn nhiều HTX nắm được tỉ lệ chia lãi nhưng lại không biết chia thế nào. Theo ông Trần Đình Quang, Giám đốc HTX Nông nghiệp kinh doanh tổng hợp 2 phường 9 (TP Tuy Hòa), HTX có các dịch vụ như cày đất, tuốt lúa, trồng rừng, xăng dầu… Hàng năm, HTX thu lãi khoảng 115 triệu đồng, trong đó 15 triệu đồng từ dịch vụ phục vụ sản xuất, còn 100 triệu đồng từ dịch vụ xăng dầu. Những thành viên cũ góp vốn từ xưa với giá trị thấp, khoảng 50.000-100.000 đồng/suất. HTX mở thêm cửa hàng kinh doanh xăng dầu cần thêm vốn góp thì thành viên không đồng thuận tăng vốn góp. Đơn vị phải huy động 14 thành viên góp vốn 600 triệu đồng. Khi chia lãi vốn góp, nếu HTX dùng cả tiền lãi của dịch vụ xăng dầu chia cho tất cả thành viên thì 14 thành viên mới không chịu. HTX đành chia theo kiểu ai góp vốn dịch vụ nào thì hưởng lãi chia ở dịch vụ đó.
Vẫn chờ giải quyết
Theo ông Lương Công Tuấn, Phó Chủ tịch UBND TX Sông Cầu, địa phương có 9/13 HTX hoạt động theo luật mới nhưng 8 HTX chưa có đầy đủ những thủ tục cần thiết như giấy chứng nhận vốn góp thành viên, sổ đăng ký thành viên, hợp đồng cung cấp dịch vụ, sản phẩm giữa thành viên và HTX. HTX Kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Xuân Thọ 1 chỉ hoạt động duy nhất dịch vụ tín dụng nội bộ mà không có bất kỳ hoạt động sản xuất kinh doanh nào. HTX sử dụng nguồn vốn 500 triệu đồng cho người dân vay tín dụng và hưởng lãi hàng tháng. Trong nguồn vốn đó, HTX không phân định được đâu là vốn điều lệ, đâu là vốn kinh doanh nên không có được danh sách thành viên góp vốn cũng như khách hàng sử dụng dịch vụ. Hơn hết, Hội đồng quản trị HTX không muốn tiếp tục duy trì hoạt động nữa mà đã xin giải thể. Tuy nhiên, do liên quan đến tiêu chí 13 về xây dựng nông thôn mới nên địa phương chưa cho giải thể. Còn việc giải quyết thế nào, địa phương đề xuất cấp trên có hướng dẫn cụ thể.
Có địa phương đã mạnh dạn củng cố lại hoạt động của các HTX nhưng trong một số trường hợp một số HTX vẫn phải chờ ý kiến chỉ đạo của Trung ương. Ông Phạm Ngọc Thanh, Trưởng Ban chỉ đạo đổi mới phát triển kinh tế tập thể huyện Tuy An, cho biết: Toàn huyện có 40 HTX thì 20 HTX đã ngừng hoạt động liên tục trong 12 tháng. Những HTX này theo luật phải tiến hành giải thể hoặc chuyển sang hình thức hoạt động khác. Địa phương đã mạnh dạn giải thể 4 HTX ở lĩnh vực nông nghiệp, 6 HTX xây dựng, hợp nhất 6 HTX thành 3 HTX. Những HTX còn lại thuộc lĩnh vực thủy hải sản, tiểu thủ công nghiệp, xây dựng thì chưa thể giải thể do còn nợ thuế, nợ tiền vay của Chính phủ. Trong khi đó, các HTX này hầu hết đã tan rã, không đủ khả năng trả nợ… Những trường hợp này vượt quá thẩm quyền giải quyết của địa phương.
Theo ông Lê Thanh Lam, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, toàn tỉnh có 105/117 HTX hoạt động theo Luật HTX năm 2012. Trong đó, để tìm ra những HTX có đủ điều kiện đáp ứng 100% yêu cầu của luật thì chỉ đếm trên đầu ngón tay. Ngoài nguyên nhân do các HTX năng lực hạn chế còn do sự thờ ơ của một số chính quyền địa phương trong việc phối hợp hướng dẫn HTX thực hiện. Để khắc phục những hạn chế này, thời gian tới, Liên minh HTX tỉnh sẽ phối hợp với các sở, ngành trong tỉnh làm việc với các địa phương để có phương án giải quyết dứt điểm những thiếu sót cho các HTX; đồng thời đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền về nội dung của luật mới tới từng cá nhân và tận thôn xóm.
MINH DUYÊN
