Hiện nay, tình trạng khai thác đá, đất không phép, trái phép đang diễn ra rất phức tạp ở huyện Đông Hòa. Chủ tịch UBND tỉnh vừa có yêu cầu sớm chấn chỉnh, nếu tiếp tục để xảy ra tình trạng khai thác khoáng sản không phép, trái phép thì Chủ tịch UBND huyện chịu trách nhiệm trước Chủ tịch UBND tỉnh.

Diễn biến phức tạp

Khai thác đá chẻ ven chân núi ở huyện Đông Hòa đã tồn tại từ nhiều năm nay, gắn liền với cuộc sống mưu sinh của hàng trăm hộ dân ở đây. Do vậy, dù cơ quan chức năng đã triển khai nhiều đợt truy quét, ngăn chặn song vẫn chưa thể kiểm soát được hoạt động của các mỏ khai thác đá trái phép này. Tại khu vực rừng đặc dụng Đèo Cả dọc quốc lộ 1 thuộc xã Hòa Xuân Nam có hàng chục điểm khai thác đá chẻ trái phép. Tất cả hộ khai thác đá đều cho rằng, do cuộc sống quá khó khăn, không có việc làm ổn định, trong khi diện tích đất sản xuất nông nghiệp không nhiều, nạn hạn hán, mất mùa liên tiếp xảy ra nên họ lại kéo nhau đi đục đá. Theo một người khai thác đá tên Tịnh ở xã Hòa Xuân Nam, nghề khai thác đá chẻ viên ở đây đã có từ lâu. Ngoài sản xuất nông nghiệp thì đa số nông dân ở đây không có việc làm ổn định, mỗi ngày đục đá kiếm được từ 80.000-120.000 đồng để trang trải cuộc sống. Còn theo một thợ đá tên Được ở xã Hòa Xuân Đông, việc khai thác đá như thế này biết là trái phép, nhưng không làm nghề này thì không biết làm gì để kiếm sống…

Theo thống kê chưa đầy đủ, trên địa bàn huyện Đông Hòa hiện tồn tại hơn 30 điểm khai thác đá chẻ trái phép, mỗi điểm có từ 10-15 người. Phương thức khai thác chủ yếu thủ công, điều này rất nguy hiểm bởi lâu ngày những tảng đá phía trên không còn điểm tựa sẽ lăn xuống, gây tai nạn thương tâm, nhất là vào mùa mưa. Trên địa bàn huyện Đông Hòa cũng đã từng xảy ra nhiều vụ tai nạn thương tâm liên quan đến khai thác đá trái phép. Chưa có con số thống kê chính xác về các tai nạn lao động tại các mỏ khai thác đá trái phép ở huyện Đông Hòa, nhưng theo người dân địa phương, hầu như năm nào cũng có người làm nghề chẻ đá bị tai nạn lao động. Thậm chí có năm xảy ra 2-3 vụ tai nạn nghiêm trọng do khai thác đá trái phép, cướp đi tính mạng của nhiều người. Hiện chính quyền địa phương vẫn chưa ngăn chặn dứt điểm tình trạng khai thác đá trái phép trên địa bàn, nghĩa là mối nguy tai nạn lao động tại các mỏ đá trái phép này vẫn kéo dài trong sự buông lỏng về mặt quản lý.

Không chỉ cá nhân, hộ gia đình khai thác đá trái phép trên địa bàn huyện Đông Hòa, hiện một số điểm khai thác đất, đá trái phép còn có sự tham gia của tổ chức, doanh nghiệp và đưa cả xe múc, xe tải vào khu khai thác. Tại núi Gò Dông, xã Hòa Xuân Đông, hiện trường khai thác đất, đá ở đây rất nhộn nhịp. Hàng ngày có hàng trăm thợ đục đá làm việc liên tục, các xe múc và xe tải vận chuyển đất, đá ra vào Gò Dông cũng thường xuyên. Ông Huỳnh Minh Thường, Chủ tịch UBND xã Hòa Xuân Đông, cho biết: Khu vực Gò Dông có một phần diện tích do quân đội quản lý. Tình hình khai thác đất, đá ở đây rất phức tạp, địa phương cũng nhiều lần kiểm tra nhưng vẫn chưa ngăn chặn được.

Theo ông Mai Kim Lộc, Phó Giám đốc Sở TN-MT, năm 1997, UBND tỉnh có quyết định giao đất tại khu vực Gò Dông cho Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh với diện tích 61.095m², mục đích sử dụng cho an ninh quốc phòng. Tháng 2/2014, Phòng Tham mưu (Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh) có tờ trình xin san ủi mặt bằng làm thao trường huấn luyện và được thủ trưởng Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh có bút phê đồng ý. Tháng 3/2015, Phòng Tham mưu ký hợp đồng với Công ty TNHH Huy Minh Tuấn để san ủi núi Gò Dông, tận thu đất với khối lượng khoảng 7.000m³. Đất tận thu, Công ty TNHH Huy Minh Tuấn trả cho Phòng Tham mưu 4.000 đồng/m³. Mới đây, Sở TN-MT cùng Phòng Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường (Công an tỉnh) đã làm việc với Phòng Tham mưu thuộc Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh. Phòng Tham mưu nhận thấy việc ký hợp đồng với Công ty TNHH Huy Minh Tuấn để san lấp, cải tạo và tận thu đất tại thao trường huấn luyện Gò Dông chưa xin phép cơ quan có thẩm quyền là chưa đúng theo quy định pháp luật. Ngày 13/7/2016, Phòng Tham mưu thanh lý hợp đồng đã ký trước đó với Công ty TNHH Huy Minh Tuấn.

Sớm chấn chỉnh

Ông Huỳnh Minh Thường, Chủ tịch UBND xã Hòa Xuân Đông, cho biết: Thời gian qua, UBND xã đã cử nhiều cán bộ đi kiểm tra hiện trường các khu vực khai thác đá trái phép trên địa bàn quản lý. Địa phương cũng đã lập nhiều biên bản vi phạm, tuy nhiên do đời sống của các hộ dân khai thác đá trái phép này có nhiều khó khăn nên UBND xã mới chỉ nhắc nhở, chưa xử phạt hành chính. Thời gian đến, UBND xã sẽ tăng cường kiểm tra và xử lý nghiêm đối với các trường hợp khai thác đá, đất trái phép trên địa bàn. Hiện địa phương đang vận động các hộ dân hành nghề khai thác đá thành lập tổ hợp tác và xin phép Nhà nước về hoạt động khai thác khoáng sản, nếu không thì chuyển sang nghề khác.

Theo UBND tỉnh, thực trạng hoạt động khai thác, sản xuất đá chẻ viên không phép, trái phép trên địa bàn huyện Đông Hòa vẫn diễn ra phổ biến trong thời gian dài. Quá trình khai thác, các đối tượng không tuân thủ các quy định về an toàn trong khai thác, cá biệt một số điểm khai thác có dấu hiệu hoạt động bảo kê, sử dụng vật liệu nổ tiềm ẩn nguy cơ gây mất an toàn lao động, ảnh hưởng đến tính mạng con người, gây tác động xấu đến môi trường và an ninh trật tự ở cơ sở. Trong khi đó, công tác quản lý nhà nước về tài nguyên khoáng sản và tiến hành thanh tra, kiểm tra xử lý các đối tượng vi phạm của các cơ quan chức năng của địa phương, nhất là UBND cấp xã chưa kiên quyết, chưa nghiêm, còn đùn đẩy trách nhiệm, chưa đề ra các giải pháp giải quyết xử lý triệt để tình trạng khai thác đá chẻ viên nêu trên.

Ông Lê Tấn Thảo, Phó Chủ tịch UBND huyện Đông Hòa, cho biết: Qua kiểm tra tại khu vực núi Gò Dông, việc san ủi mặt bằng làm thao trường huấn luyện và tận thu đất sỏi đã chấm dứt và khối lượng đất sỏi ở đây cũng không còn để khai thác nữa.

Hiện nay, tại khu vực này còn lại đá, và một số hộ dân vào đây để khai thác đá là có sự cho phép của Tỉnh đội. UBND huyện Đông Hòa đề nghị Tỉnh đội làm thủ tục xin phép cấp có thẩm quyền cho phép rồi mới tận thu khối lượng đá trên diện tích quản lý, nếu không thì đề nghị phải dừng việc khai thác đá ở khu vực này. Hiện trên địa bàn huyện Đông Hòa chỉ có hai đơn vị được UBND tỉnh cấp phép khai thác đá, các đơn vị này thực hiện khai thác đúng quy định.

ANH NGỌC