Thông tư 15 về hướng dẫn điều kiện và tiêu chí thụ hưởng hỗ trợ đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng cho các HTX nông nghiệp theo Quyết định 2261 của Thủ tướng Chính phủ, có hiệu lực từ ngày 25/7/2016. Báo Phú Yên có cuộc phỏng vấn ông Lê Luân, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, xung quanh vấn đề này.

* Thưa ông, Thông tư 15 ra đời sẽ hỗ trợ như thế nào cho các HTX nông nghiệp ở Phú Yên?

Ông Lê Luân, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh - Ảnh: MINH DUYÊN

- Thông tư 15 của Bộ NN-PTNT không hướng dẫn thực hiện toàn bộ nội dung Quyết định 2261 của Thủ tướng Chính phủ mà chỉ hướng dẫn phần thụ hưởng xây dựng kết cấu hạ tầng cho các HTX nông nghiệp.

Tại Phú Yên, hơn 10 năm qua, cơ sở hạ tầng của các HTX nông nghiệp rất thiếu. Hầu hết trụ sở của các HTX đã xuống cấp, trang thiết bị cũ kỹ, sân phơi chưa được kiên cố hóa, nhà kho chưa xây dựng hoặc bị bỏ hoang. Nhiều HTX muốn mở cửa hàng vật tư nông nghiệp, xưởng chế biến và bảo quản nông sản… nhưng không thực hiện được vì thiếu vốn. Các đơn vị này chưa có điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hành chính, dẫn tới chậm triển khai kế hoạch sản xuất kinh doanh. HTX có đất rộng nhưng vẫn bỏ hoang, chưa hỗ trợ được thành viên trong phơi sấy nông sản. Sản phẩm của HTX và các hộ thành viên HTX bị động khi đưa ra thị trường, phải phụ thuộc vào thương lái. Các HTX không có vốn để hoạt động, chỉ chờ vào các khoản phí người dân đóng góp hoặc nguồn cấp bù ít ỏi từ cấp trên nên doanh thu hàng năm thấp...

Theo Thông tư 15, các HTX sẽ được giúp về vốn để hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật. Trong đó, các HTX được hỗ trợ 80% vốn đầu tư, xây dựng những hạ tầng cần thiết làm cơ sở để kiện toàn hoạt động. Các HTX gắn với nông nghiệp, nông dân, nông thôn là nhân tố của tái cơ cấu ngành Nông nghiệp. Các HTX muốn giữ vững được vị trí “bà đỡ” trong một nền nông nghiệp hiện đại thì nhất thiết phải tự chuyển mình theo hướng hoàn thiện hạ tầng cơ sở và trang thiết bị. Thông tư 15 chính là đòn bẩy giúp HTX thực hiện trách nhiệm này.

* Vậy Phú Yên hiện có bao nhiêu HTX nông nghiệp đủ điều kiện thụ hưởng Thông tư 15?

- Toàn tỉnh có 128 HTX nông nghiệp, trong đó 83 HTX đã chuyển đổi hoạt động theo Luật HTX 2012. Những HTX được xét thụ hưởng ưu đãi từ Thông tư 15, chiếm gần 65% trong tổng số HTX nông nghiệp. Nếu xét điều kiện phải đáp ứng 20% vốn đối ứng, có doanh thu đạt 1 tỉ đồng/năm thì tỉnh chỉ còn khoảng 65 HTX, chiếm hơn 50%. Còn với các điều kiện ưu tiên như có hợp đồng tiêu thụ nông sản với các doanh nghiệp, đơn vị thấp nhất 300 triệu đồng/năm thì chỉ còn khoảng 30 HTX. Việc có bao nhiêu HTX được vay ưu đãi từ Thông tư 15 để nâng cấp hạ tầng cơ sở phục vụ sản xuất phụ thuộc vào nguồn vốn phân theo từng địa phương. HTX làm thủ tục để thụ hưởng Thông tư 15 còn phải tùy theo phương án sản xuất kinh doanh hoặc chiến lược phát triển của HTX.

Rất ít HTX trên địa bàn tỉnh có được trụ sở làm việc khang trang như của HTX Muối Tuyết Diêm (TX Sông Cầu) - Ảnh: MINH DUYÊN

* Liệu có tâm lý e ngại khi tiếp cận ưu đãi từ thông tư này từ phía các HTX không, thưa ông?

- Từ trước tới nay, các HTX được thụ hưởng nhiều chính sách ưu đãi như vốn vay, thuế, đất đai… Nhưng số HTX của tỉnh tiếp cận được chỉ chiếm từ 5-10%. Nguyên nhân do thủ tục thụ hưởng phức tạp, qua nhiều cấp xét duyệt trong khi nội lực của các HTX hạn chế. Luôn tồn tại một nghịch lý là những HTX hoạt động kém, cần vốn để vực dậy thì không đủ điều kiện còn những HTX hoạt động khá trở lên, có phương án sản xuất kinh doanh tốt thì không muốn vay, thậm chí còn dư vốn gửi ngân hàng. Chính vì thế, số HTX muốn có vốn nảy sinh tâm lý e ngại và HTX có thể tiếp cận được thì nhu cầu không cao. Ví dụ, HTX Nông nghiệp Nam An Nghiệp (huyện Tuy An) là một trong ít HTX mỗi năm có hợp đồng tiêu thụ nông sản với các doanh nghiệp trị giá hơn 2 tỉ đồng. Muốn có vốn xây dựng hạ tầng cơ sở, đơn vị này sẽ là đối tượng ưu tiên. Nhưng HTX chỉ có nhu cầu bê tông hóa sân phơi làm chỗ cho bà con phơi lúa sau mỗi vụ thu hoạch. HTX có thể tự làm được việc này mà không cần phải làm hồ sơ, chờ xét duyệt để được phân bổ vốn từ thông tư.

* Liên minh HTX tỉnh sẽ làm gì để giúp các HTX nông nghiệp được thụ hưởng ưu đãi của Thông tư 15?

- Liên minh HTX tỉnh đã hướng dẫn các HTX hoàn tất thủ tục theo Thông tư 15. Đối với Sở TN-MT, chúng tôi cũng phối hợp để tiếp xúc với các HTX về vấn đề đất đai, một trong những yếu tố quan trọng nhất để các HTX xây dựng hạ tầng cơ sở. Các HTX không bị tính thuế đối với toàn bộ diện tích làm sân phơi, nhà kho… phục vụ phát triển sản xuất nông nghiệp. Liên minh HTX tỉnh cũng đã mở nhiều lớp tập huấn hướng dẫn lập phương án sản xuất kinh doanh. Việc tiếp cận được ưu đãi của Thông tư 15 phụ thuộc hoàn toàn vào nội lực của các HTX.

Xin cảm ơn ông!

MINH DUYÊN