Từ tháng 12/2015 đến nay, khi thu mua nguyên liệu sắn củ tươi của nông dân, Công ty CP Tinh bột sắn Phú Yên áp dụng chính sách trừ tạp chất bất hợp lý, khiến người dân bức xúc. UBND huyện Sông Hinh đang chỉ đạo làm rõ việc này.
NHỮNG BẤT HỢP LÝ
Theo một số nông dân trồng sắn ở huyện Sông Hinh, từ tháng 12/2015, Công ty CP Tinh bột sắn Phú Yên áp dụng chính sách trừ tạp chất bất hợp lý khi thu mua nguyên liệu sắn củ tươi. Ông Nguyễn Văn Mẫn ở xã Đức Bình Đông, cho biết trước đây việc trừ tạp chất đối với sắn củ tươi dao động từ 2-5%, sắn đạt từ 25-30 độ bột giá thu mua chênh lệch mỗi độ bột là 10 đồng/kg. Nhưng từ tháng 12/2015 đến nay, tạp chất được trừ từ 10-15%, sắn đạt từ 25-30 độ bột giá thu mua chênh lệch mỗi độ bột là 30 đồng/kg. Ngoài ra, nếu tạp chất cao hơn 10-12% thì giá mua giảm 50 đồng/kg so với giá công bố, nếu tạp chất cao hơn 12-15% thì giá mua giảm 100 đồng/kg so với giá công bố… Ông Nguyễn Thành Sơn cũng ở xã Đức Bình Đông, cho hay: “Trước đây, nông dân bán 1 tấn sắn củ tươi 21 độ bột thấp hơn 125.000 đồng so với 30 độ bột, còn hiện nay chênh lệch khoảng 400.000 đồng. Nông dân chúng tôi đã có đơn kiến nghị gửi đến Công ty CP Tinh bột sắn Phú Yên và UBND huyện Sông Hinh nhưng đến nay vẫn chưa được giải quyết”.
Theo Thông báo 344 ngày 17/12/2015 của Công ty CP Tinh bột sắn Phú Yên, việc trừ tạp chất đối với nguyên liệu sắn củ tươi được áp dụng song song hai loại tạp chất đó là tạp chất cố định và tạp chất tăng thêm. Tạp chất cố định vào mùa mưa trừ 6% và mùa nắng trừ 4%. Đối với tạp chất toàn phần, bao gồm tạp chất cố định và tạp chất tăng thêm do nhân viên KCS lấy mẫu xác định được, tỉ lệ cao nhất được Công ty CP Tinh bột sắn Phú Yên chấp nhận thanh toán theo giá mua công bố là 10% đối với mùa mưa và 8% đối với mùa nắng. Nếu tạp chất cao hơn 10% đến dưới 12% (mùa mưa) hoặc cao hơn 8% đến dưới 10% (mùa nắng) thì giá mua giảm 50 đồng/kg so với giá công bố. Nếu tạp chất cao hơn 12% đến dưới 15% (mùa mưa) hoặc cao hơn 10% đến dưới 12% (mùa nắng) thì giá mua giảm 100 đồng/kg so với giá công bố. Trường hợp tỉ lệ tạp chất cao hơn mức này, công ty sẽ không mua… Ông Đoàn Thanh Trung, Trưởng Phòng Tổng hợp Công ty CP Tinh bột sắn Phú Yên, cho biết: “Chính sách trừ tạp chất cao hơn trước đây được áp dụng nhằm hạn chế người bán pha trộn tạp chất vào sắn nguyên liệu. Sở dĩ có chính sách này là vì thời gian trước đó, sắn nguyên liệu nhập về nhà máy có tạp chất quá cao”.
CẦN LÀM RÕ
Theo ông Đoàn Thanh Trung, hiện vùng nguyên liệu sắn của công ty khoảng 6.000ha, trong đó huyện Sông Hinh khoảng 4.000ha, huyện Sơn Hòa 1.000ha và huyện Tây Hòa 1.000ha. Bình quân mỗi ngày có khoảng 1.400-1.500 tấn nguyên liệu sắn nhập về Nhà máy Tinh bột sắn Sông Hinh (thuộc Công ty CP Tinh bột sắn Phú Yên). Chính vì lượng sắn nguyên liệu hàng ngày quá lớn nên việc lấy mẫu để xác định tạp chất đa số bằng mắt thường, nếu người bán nào không đồng ý thì mới triển khai lấy mẫu. Ông Nguyễn Văn Bảo, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Tinh bột sắn Phú Yên, cho biết: Việc công ty áp dụng trừ tạp chất cố định là theo kinh nghiệm chứ hiện nay chưa có quy chuẩn hay hướng dẫn nào liên quan đến vấn đề này. Công ty chỉ mua tinh bột chứ không mua tạp chất, nên 4% hoặc 6% tạp chất cố định này chính là hai lớp vỏ lụa trong và ngoài của củ sắn cộng thêm độ ẩm khi thu mua sắn vào mùa mưa. Nếu nông dân bán nguyên liệu sắn tươi mà lột bỏ hai lớp vỏ lụa này thì công ty sẽ không trừ tạp chất cố định…
Theo quan sát của phóng viên tại khu lấy mẫu để đánh giá độ bột ở Nhà máy Tinh bột sắn Sông Hinh, nhân viên KCS lấy mẫu vẫn để hai lớp vỏ lụa trong mẫu để đo độ bột. Như vậy, mặc dù Công ty CP Tinh bột sắn Phú Yên xác định hai lớp vỏ lụa của củ sắn là tạp chất và đã trừ nhưng vẫn lấy “tạp chất” để đánh giá độ bột. Hơn nữa, từ cuối năm 2015 đến nay, do ảnh hưởng của hiện tượng El Nino, nắng hạn xảy ra ở nhiều địa phương, trong đó có huyện Sông Hinh. Thế nhưng, từ ngày 17/12/2015 đến ngày 24/3/2016 (thông báo điều chỉnh của công ty có hiệu lực từ ngày 21/2/2016 nhưng đến ngày 25/3/2016 mới áp dụng), Công ty CP Tinh bột sắn Phú Yên áp dụng chính sách trừ tạp chất cố định đối với mùa mưa là 6%. Nếu tính riêng phần chênh lệch 2% (chênh lệch mùa nắng và mùa mưa) mà Công ty CP Tinh bột sắn Phú Yên áp dụng, thì mỗi ngày nông dân chịu thiệt khoảng 30 tấn sắn củ tươi, tương đương khoảng 50 triệu đồng.
Ông Nguyễn Khắc Sự, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Sông Hinh, cho biết: “Vấn đề Công ty CP Tinh bột sắn Phú Yên trừ tạp chất đối với nguyên liệu sắn tươi, cũng như lấy mẫu để đo độ bột… trong thời gian qua gây bức xúc trong nông dân trồng sắn. UBND huyện đã chỉ đạo Phòng NN-PTNT thành lập tổ công tác để kiểm tra vấn đề này. Bước đầu, tổ công tác xác định việc Công ty CP Tinh bột sắn Phú Yên áp dụng trừ tạp chất cố định là không có căn cứ khoa học. Tổ công tác đã yêu cầu Công ty CP Tinh bột sắn Phú Yên cung cấp thông tin cũng như cơ sở pháp lý để áp dụng trừ tạp chất cố định 4% đối với mùa nắng và 6% đối với mùa mưa, nhưng công ty vẫn chưa cung cấp. Đối với tạp chất không cố định (tạp chất tăng thêm) thì Công ty CP Tinh bột sắn Phú Yên không tiến hành lấy mẫu để đánh giá mà đa số chỉ nhìn bằng mắt thường. Tổ công tác tiếp tục làm việc với Công ty CP Tinh bột sắn Phú Yên để sớm có kết luận báo cáo với UBND huyện”.
ANH NGỌC
