Sông Kỳ Lộ (hay còn gọi là sông Cái) dài 120km, bắt nguồn từ tỉnh Gia Lai. Đoạn qua Phú Yên chảy qua 2 huyện Đồng Xuân, Tuy An. Riêng đoạn chảy qua huyện Đồng Xuân được xem là đầu nguồn của sông Kỳ Lộ, nơi người dân quanh vùng đánh bắt được nhiều cá diếc, cá sốc, cá lúi, cá mương... Và các loại cá này đã trở thành món ngon trong vùng.

Cá lúi, cá sốc đánh bắt ở sông Kỳ Lộ - Ảnh: H.NAM

Cá mương trên sông Kỳ Lộ thường được người quanh vùng đánh bắt ở các khu vực thác Rọ Heo, thác Dài, thác Lỗ Cá, vực Ông, vực Lò. Ông Hồ Văn Hải, một người dân ở xã Xuân Quang 3 (huyện Đồng Xuân) chuyên thả lưới bắt cá mương trên thác Lỗ Cá, vực Lò, cho biết: Tôi thường thả lưới bắt cá mương vào đầu hôm (sẩm tối) và mờ sáng, lúc đó cá mương đi ăn. Thời gian còn lại, tôi ngâm lưới dưới sông ngày này qua ngày khác cũng không bắt được con cá nào, vì thời gian đó cá ẩn nấp trong hang đá, lùm cây ven sông. Cá mương sông Kỳ Lộ thịt dai, béo, đem nướng lửa than hoặc chiên giòn rất ngon.

Còn cá sốc, cá diếc thường sống ở thác nước chảy. Dọc theo đầu nguồn sông Kỳ Lộ có 2 loại cá sốc, đó là cá sốc thường và cá sốc hà nhao (tên gọi của địa phương). Đoạn sông Kỳ Lộ chảy qua xã Phú Mỡ, Xuân Quang 1 có cá sốc hà nhao, một loại cá nhỏ, con nào to lắm chỉ bằng 3 ngón tay. Cá sốc thường thân tròn, toàn thân vảy trắng; còn cá sốc hà nhao thân dài, lưng đen.

Cá diếc con nào to hết cỡ bằng bàn tay. Hai loại cá sốc, cá diếc này mình xương nhưng ngọt nước, hợp với món nấu mẳn, nếu đem kho già lửa một tí thì thịt cá thơm ngon, có vị béo. Bà Nguyễn Thị Thọ, một người bán cá ở chợ Đồng Tranh, xã Xuân Quang 2, cho hay: Cá sốc, cá diếc hiếm có nên mỗi khi thả lưới bắt được đem chợ bán, nhiều người mua lắm. Loại cá này sống ở đầu nguồn sông Kỳ Lộ, thịt thơm ngon không phải như cá nuôi trong ao hồ nước đọng hôi rong.

Đối với cá lúi, con nào to lắm cũng chỉ bằng 2 ngón tay, tuy nhiên chỉ cần mua chén cá lúi nấu với lá dang, nêm vài hạt muối không cần gia vị cũng đã ngọt “lủng nồi”. Tại các chợ thị trấn La Hai, Phước Lộc (Xuân Quang 3), cá sốc, cá diếc được bán 200.000 đồng/kg, còn cá mương, cá lúi thì cũng đã120.000 đồng/kg.

TRÂM TRÂN