Minh bạch hóa tài chính tại các hợp tác xã (HTX) đang là mục tiêu giúp kinh tế tập thể nâng cao hiệu quả hoạt động. Cùng với quá trình chuyển đổi hoạt động theo Luật HTX 2012, Thông tư 83/2015/TT-BTC của Bộ Tài chính (Thông tư 83) đang tạo ra sự hỗ trợ tích cực cho các HTX trong quản lý vốn quỹ. Trao đổi với Báo Phú Yên xung quanh nội dung này, ông Lê Luân, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, cho biết:

Hình thành thói quen giao dịch kinh tế bằng sổ sách, chứng từ đã giúp HTX Nông nghiệp thị trấn Củng Sơn (huyện Sơn Hòa) nâng cao khả năng quản lý tài chính - Ảnh: M.DUYÊN

Khi chưa có Luật HTX 2012, các HTX hoạt động như một doanh nghiệp vừa và nhỏ, nên việc quản lý tài chính tại các HTX thực hiện theo Luật HTX 2003 và những quy định áp dụng cho doanh nghiệp. Những HTX hoạt động kém hiệu quả thể hiện qua khả năng quản lý tài chính kém. Tại các HTX, việc quản lý và sử dụng đồng vốn là hai khâu yếu trong hoạt động tài chính chung. Bắt đầu từ những giao dịch với khách hàng, các HTX quản lý bằng lòng tin, dựa vào hợp đồng miệng mà ít làm hóa đơn chứng từ. Nguyên nhân là các HTX hoạt động trên phạm vi hẹp (thôn, xã), xoay quanh những mối quan hệ kinh tế nhỏ, chủ yếu là các hộ gia đình, hộ thành viên trong địa bàn. Hơn hết, giá trị của các giao dịch cũng không lớn. Nên khi giao dịch, HTX thường để khách hàng nợ và kéo dài nợ suốt thời gian dài mà không có phương án thu hồi. Hậu quả chính là nợ đọng kéo dài và HTX bị cầm vốn. Kéo theo đó, các HTX ít vốn hoạt động rơi vào tình trạng sử dụng các nguồn vốn thiếu minh bạch và chưa đúng mục đích. Vốn điều lệ, vốn kinh doanh, tài sản cố định, tài sản lưu động… không được phân định rõ ràng để đầu tư cho từng loại dịch vụ đúng như trong phương án sản xuất kinh doanh đặt ra hàng năm. Về cơ bản, các HTX chủ yếu nắm tổng thu chi, lấy thu trừ chi, số lãi đưa vào bất kỳ hoạt động nào. Chính điều này dẫn tới việc các HTX gặp khó khi huy động vốn vào triển khai kinh doanh trước biến động thị trường.

* Vậy Thông tư 83 giúp các HTX khắc phục yếu kém như thế nào?

- Thông tư 83 có hiệu lực từ 15/7/2015, quy định riêng cho hoạt động tài chính HTX, tách HTX khỏi quy định tài chính của doanh nghiệp, nên về cơ bản phù hợp với bản chất hoạt động của đơn vị kinh tế tập thể. Thông tư khắc phục được hạn chế lớn nhất của các HTX là cách làm thiếu chặt chẽ trong từng khâu thu chi tài chính. Khi thực hiện quản lý theo thông tư này, các HTX sẽ phải hoàn thành các khoản mục theo quy định về cách quản lý tài sản, nợ, doanh thu, chi phí cũng như phải theo dõi các khoản tạm ứng, phân phối thu nhập… Điều này giúp các HTX có cái nhìn chính xác về tình hình tài chính của đơn vị mình, từ đó nâng cao khả năng quản lý và cách xử lý tài sản. Cụ thể, Thông tư 83 quy định HTX, Liên hiệp HTX phải mở sổ theo dõi, lập đầy đủ các chứng từ hợp lệ theo quy định của pháp luật cho các hoạt động như thu chi tiền mặt, hàng hóa xuất nhập kho, các khoản nợ… Hàng tháng, quý có kiểm kê, đối chiếu thực tế, phân loại từng khoản quỹ và có phương án giải quyết. Đối với các khoản nợ, thông tư quy định rõ các khoản phải thu; trong đó nhấn mạnh tới việc theo dõi nội dung nợ và từng phần thanh toán. Định kỳ hàng tháng, quý phải kiểm tra đối chiếu và có xác nhận nợ bằng văn bản… Khoản nợ không có khả năng thu hồi, HTX vẫn phải theo dõi và đôn đốc thu hồi…

* Trong thời gian tới, Thông tư 83 sẽ được triển khai như thế nào tại các HTX, thưa ông?

- Thông tư 83 ra đời hỗ trợ tích cực cho quá trình chuyển đổi hoạt động cho các HTX theo Luật HTX 2012. Vì vậy, việc thực hiện thông tư sẽ song song với quá trình chuyển đổi hoạt động theo luật tại các HTX. Thời gian qua, Liên minh HTX tỉnh cùng Ban chỉ đạo đổi mới phát triển kinh tế tập thể tỉnh đã rà soát lại toàn bộ hoạt động của 196 HTX, Liên hiệp HTX đang hoạt động trên địa bàn tỉnh. Trong đó, việc kiểm kê xác định lại vốn quỹ, tài sản, công nợ HTX, xây dựng vốn góp, đăng ký vốn điều lệ và lập sổ hợp đồng dịch vụ giữa HTX với thành viên HTX được tiến hành. Thời gian tới, Liên minh HTX tỉnh sẽ tiếp tục phối hợp với UBND các huyện, thị xã, thành phố để rà soát, hướng dẫn các HTX củng cố hệ thống tài chính kế toán, minh bạch hóa các khoản thu chi và đầu tư kinh doanh. Đồng thời, Liên minh HTX tỉnh sẽ tổ chức các lớp tập huấn chuyên ngành quản lý tài chính cho cán bộ chuyên trách tại các HTX. Nội dung tập huấn tập trung vào những phần còn hạn chế của các HTX hiện nay, hướng tới hoàn thiện hệ thống hóa đơn, chứng từ, nâng cao cách quản lý và giải quyết nợ, xây dựng kế hoạch đầu tư cho từng dịch vụ kinh doanh.

* Xin cảm ơn ông!

MINH DUYÊN