Do chưa được quy hoạch vùng nguyên liệu nên việc sản xuất chiếu cói của làng nghề chiếu cói Thọ Lâm ở xã Hòa Hiệp Nam (Đông Hòa) trở nên bấp bênh. Vì vậy, việc quy hoạch vùng nguyên liệu để giúp người dân làng nghề ổn định sản xuất, phát triển nghề bền vững là rất cần thiết.
Dệt chiếu cói ở thôn Thọ Lâm - Ảnh: V.PHÊ
Nghề làm chiếu cói ở thôn Thọ Lâm, xã Hòa Hiệp Nam có từ lâu với trên 260 hộ tham gia và được UBND tỉnh công nhận làng nghề vào năm 2012. Từ khi được công nhận làng nghề, có 1 hộ gia đình (làm thí điểm) được hỗ trợ 50% chi phí mua máy móc sản xuất, những hộ còn lại vẫn làm chiếu cói theo kinh nghiệm. Do đó, chất lượng, độ sắc nét của sản phẩm làm ra chưa đạt, không đủ sức cạnh tranh với những địa phương khác. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến thị trường tiêu thụ sản phẩm chiếu cói của làng nghề này bị thu hẹp.
Nếu làm thủ công thì trung bình một người thợ chỉ dệt được 1 đến 2 chiếc chiếu/ngày; trong khi đó, nếu được làm bằng máy thì cho khoảng 15 chiếc chiếu/ngày. Chi phí lắp đặt 1 chiếc máy dệt chiếu trên 40 triệu đồng và chưa được đào tạo công nghệ là trở ngại của việc đầu tư cải tiến sản phẩm. Vì vậy, đa phần người dân trong thôn không mạnh dạn đầu tư máy dệt mà chỉ làm công cho những hộ khác có quy mô lớn hơn. Chị Trần Thị Khép cho biết: “Trước đây, tôi làm chiếu cói tại nhà để bán, nhưng hiện tôi làm thuê cho một số hộ cạnh nhà. Nếu chỉ sản xuất thủ công như lâu nay thì sản phẩm không cạnh tranh được. Tôi cũng muốn gắn bó, phát triển nghề nhưng nguồn vốn còn hạn chế, chi phí trang bị công nghệ sản xuất khá cao nên rất khó thực hiện”.
Thêm một yếu tố gây trở ngại cho việc sản xuất của người dân làng nghề là thiếu nguyên liệu cói. Chị Nguyễn Thị Hạnh, một người làm chiếu cói ở Thọ Lâm cho biết: “Nguyên liệu cói do người dân tự trồng. Tuy nhiên, số hộ trồng cói ngày càng giảm và phần lớn được bán cho những địa phương khác, lượng cói cung cấp cho những hộ làm chiếu trong thôn là rất ít. Vì vậy, lúc thiếu nguyên liệu, chúng tôi phải vào các tỉnh miền Tây để mua”. Để ổn định sản xuất, đảm bảo đủ nguyên liệu phục vụ nhu cầu tại địa phương thì việc vận động người dân trồng cói, quy hoạch thành vùng nguyên liệu, nâng cao sản lượng, chất lượng cói là rất cần thiết.
Theo ông Nguyễn Hải Triều, Phó giám đốc Trung tâm Khuyến công và Xúc tiến thương mại tỉnh (Sở Công thương), đơn vị đã chọn 1 hộ có quy mô sản xuất lớn để hỗ trợ 20 triệu đồng từ nguồn kinh phí khuyến công năm 2013 lắp đặt thiết bị sản xuất, đồng thời tạo điều kiện cho chủ hộ này học tập kinh nghiệm ở tỉnh bạn. Người dân làng nghề thôn Thọ Lâm muốn phát triển sản xuất và có việc làm ổn định lâu dài thì có thể tham khảo mô hình này. Ngoài ra, hộ dân được hỗ trợ làm thí điểm có trách nhiệm chia sẻ, trao đổi kinh nghiệm với những hộ khác. Trung tâm sẽ tiếp tục mở lớp đào tạo nghề, hướng dẫn kỹ thuật cho người dân khi có kinh phí. Để làng nghề sản xuất bền vững thì địa phương cần có kế hoạch triển khai quy hoạch; kết hợp với việc tuyên truyền, vận động để nâng cao ý thức người dân trong quá trình cung ứng nguyên liệu để phát triển làng nghề địa phương.
Ông Nguyễn Văn Thái, Chủ tịch Hội Nông dân xã Hòa Hiệp Nam cho biết: Phần lớn nguyên liệu cói do người dân tự trồng. Hiện có hơn 100 hộ trồng cói, mỗi hộ trồng từ 2 đến 3 sào, hộ trồng nhiều thì được 5 sào. Nhưng năng suất sau thu hoạch không cao, chất lượng cói chưa bảo đảm, nhiều hộ đã chuyển sang trồng cây khác hoặc bỏ ruộng nên việc quy hoạch vùng trồng cũng rất khó khăn. Hơn nữa, từ trước đến nay, địa phương chưa tính đến vấn đề quy hoạch vùng nguyên liệu cho làng nghề dệt chiếu Thọ Lâm.
KHANG ANH
