Dự án chỉnh trị cửa sông Đà Nông ở Hòa Hiệp Nam, huyện Đông Hòa là một trong những công trình trọng điểm của tỉnh Phú Yên nhằm tiêu thoát lũ, chống ngập úng, tưới tiêu hơn 1000 ha nuôi tôm sú vùng hạ lưu sông Bàn Thạch và tạo luồng lạch cho hơn 600 tàu thuyền của ngư dân ở vùng ven biển Phú Yên. Mục tiêu của dự án là thế, nhưng trong quá trình khảo sát thi công, các bên liên quan cố ý làm trái để rút hơn 1 tỷ đồng tiền ngân sách để chia chác với nhau. Cơ quan cảnh sát điều tra (CSĐT) Công an tỉnh Phú Yên đã khởi tố bắt giam ông Tô Đạt, nguyên Phó Giám đốc và bà Đỗ Thị Thúy Mai, nguyên kế toán trưởng Công ty Tư vấn xây dựng Phú Yên; ông Lê Mao, nguyên Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNN) Phú Yên về tội tham ô tài sản.
Công trình chỉnh trị cửa sông Đà Nông bị lũ cuốn trôi, hư hỏng nghiêm trọng
“RÂU ÔNG NÀY CẮM CẰM BÀ KIA”
Xác định tầm quan trọng của dự án này, UBND tỉnh Phú Yên giao cho Ban quản lý dự án thủy lợi (BQLDATL) thuộc Sở NN&PTNT Phú Yên tiến hành ký hợp đồng với đơn vị tư vấn để khảo sát, thiết kế, lập dự toán. Ông Lê Mao là Phó Giám đốc Sở NN&PTNT kiêm Trưởng BQLDATL phụ trách công việc này. Ngày 1/7/2001, ông Mao đã ký hợp đồng kinh tế số 14 với Công ty Tư vấn xây dựng (TVXD) Phú Yên để khảo sát lập dự án nghiên cứu khả thi với giá trị hợp đồng là 494 triệu đồng. Trong hợp đồng này quy định rõ giá trị cho 3 hạng mục: khảo sát địa hình, khảo sát địa chất, khảo sát hải văn.
Trong phần khảo sát hải văn với giá trị hơn 203,5 triệu đồng, ông Tô Đạt, Phó Giám đốc Công ty TVXD Phú Yên phụ trách Xí nghiệp Khảo sát thiết kế thủy lợi (XNKSTKTL) trực tiếp phối hợp với Trung tâm Động lực công trình sông thuộc Viện khoa học Thủy lợi Hà Nội thực hiện. Nhưng trên thực tế, ông Tô Đạt chỉ dựa vào các tài liệu nghiên cứu khoa học năm 1985 của Trường Đại học Thủy lợi Hà Nội về sông Bàn Thạch và tài liệu đo đạc lưu tốc dòng chảy Thủy điện Sông Hinh năm 1992 làm lưu vực tương tự để xác định tình hình hải văn của sông Bàn Thạch, rồi làm báo cáo nghiên cứu khả thi. Với trò ảo thuật “râu ông này cắm cằm bà kia”, ông Đạt đã có một báo cáo nghiên cứu khả thi về khảo sát hải văn. Để có một bộ hồ sơ khống đầy đủ, ông Đạt đã thống kê chi phí ra Hà Nội thuê phương tiện để đo đạc dòng chảy, quan trắc lưu tốc, lượng phù sa trong nước, sóng gió ven bờ… Tuy nhiên, trong hồ sơ thanh toán lại không có hợp đồng thuê và vận chuyển thiết bị. Hơn nữa, tại thời điểm ký kết hợp đồng khảo sát, XNKSTKTL không có chức năng khảo sát địa chất, nhưng vẫn thực hiện phần khảo sát địa hình với giá trị 57 triệu đồng. Trong khi đó, quy trình khảo sát địa hình địa chất quy định phải khoan, đào lấy mẫu để thí nghiệm cơ lý hóa và lưu trữ mẫu, nhưng XNKSTKTL lại không lấy mẫu để làm thí nghiệm và lưu trữ, không có nhật ký khảo sát mà chỉ đưa ra bản vẽ thiết đồ họa lỗ khoan và kết quả phân tích mẫu tại hiện trường do xí nghiệp xác lập… Mặc dù ông Lê Mao biết rõ ông Đạt “diễn trò” khảo sát, nhưng vẫn đồng ý nghiệm thu và thanh toán kinh phí khảo sát 490,5 triệu đồng.
Sau khi có báo cáo nghiên cứu khả thi, ngày 23/8/2001, UBND tỉnh Phú Yên có quyết định phê duyệt dự án, giao cho BQLDATL làm chủ đầu tư với tổng mức đầu tư 30,3 tỷ đồng. Tiếp đó, ngày 1/10/2001, ông Mao ký tiếp hợp đồng kinh tế số 29 với Công ty TVXD Phú Yên giá trị hơn 602,3 triệu đồng để khảo sát thiết kế kỹ thuật thi công, lập tổng dự toán. Đến hợp đồng này, ông Đạt cũng tiếp tục khảo sát trên… giấy và cũng lập chứng từ khống để ông Mao nghiệm thu, thanh toán.
Để có những bộ hồ sơ khảo sát khống, ông Đạt cấu kết với bà Đỗ Thị Thúy Mai, kế toán trưởng Công ty TVXD Phú Yên kiêm kế toán XNKSTKTL đã “phù phép” những chứng từ khống, rút tiền ngân sách hơn 1 tỷ đồng. Số tiền “rút ruột” được ông Đạt chia chác cho bà Mai, ông Mao và một số người khác.
CÔNG TRÌNH TRỊ LŨ... BỊ LŨ TRỊ
Đặc thù của sông Bàn Thạch là dòng chảy quanh co uốn khúc và lưu lượng nước đổ về từ sông Bánh Lái (xuất phát từ xã Hòa Thịnh, huyện Tây Hòa-PV) rất lớn vào mùa mưa. Chính sự phức tạp của dòng chảy, lưu lượng nước nên đã xảy ra tình trạng sạt lở, ngập úng ở vùng hạ lưu sông Bàn Thạch thường xuyên. Đặc biệt, nước từ cửa sông Đà Nông đã từng xâm thực một vùng dân cư ven biển của thôn Phú Thọ 3, xã Hòa Hiệp Trung (huyện Đông Hòa). Hơn nữa, cửa sông Đà Nông luôn bị bồi lấp mỗi khi biển động, sóng lớn. Từ thực trạng trên, tỉnh Phú Yên đã có chủ trương chỉnh trị cửa sông này để phát triển kinh tế và tiêu úng cho vùng hạ lưu sông Bàn Thạch.
Tháng 4/2002, Dự án chỉnh trị cửa sông Đà Nông chính thức khởi công xây dựng. Sau một năm thi công, các hạng mục chính ở gói thầu bờ bắc cơ bản đã hoàn thành. Tuy nhiên, do khảo sát địa hình, địa chất, hải văn không sát thực tế nên chỉ cần một trận lũ đầu tiên, công trình này đã bị… lũ trị. Các hạng mục bị nước cuốn trôi ra biển, làm hư hỏng nghiêm trọng. Theo báo cáo thiệt hại của BQLDATL thì tại thời điểm xảy ra “sự cố”, các hạng mục chính của công trình như: kè, mái taluy, chân đập và chắn sóng… bị sạt lở, cuốn trôi. Tổng thiệt hại toàn bộ công trình ước tính hơn 716 triệu đồng. Với quyết tâm sớm hoàn thành công trình để sớm đưa vào sử dụng, ngày 23/6/2005, UBND tỉnh Phú Yên đã quyết định phê duyệt điều chỉnh tổng mức đầu tư lên 41,6 tỷ đồng, trong đó phần điều chỉnh thiết kế 3,7 tỷ đồng và bổ sung thêm hai gói thầu “nâng cao tính bền vững lâu dài” của công trình 7,6 tỷ đồng.
Thế nhưng đến nay, đã gần 2 năm trôi qua, công trình chỉnh trị cửa sông Đà Nông vẫn còn… dở dang. Hàng ngàn khối bê tông, đá hộc… tiếp tục bị sóng biển vùi lấp, cuốn trôi, đồng nghĩa với hàng tỷ đồng tiếp tục… nằm chờ sóng cuốn đi. Trong khi đó, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Phú Yên đang tiếp tục mở rộng điều tra vụ án, làm rõ những sai phạm trong quá trình thi công. Theo nhận định của cơ quan chức năng, mức độ sai phạm trong vụ án chỉnh trị cửa sông Đà Nông lớn hơn và phức tạp hơn so với vụ án “rút ruột” kè Bạch Đằng ở TP Tuy Hòa.
TỔ PHÓNG VIÊN NỘI CHÍNH
